Mater - cyfarfodydd

·        Dewis eitemau priodol o agenda’r Cabinet ar gyfer craffu cyn penderfynu (amgaeir adroddiadau ar gyfer yr Aelodau Craffu)

Dewisodd y pwyllgor graffu ar yr eitemau canlynol ar agenda Bwrdd y Cabinet:

Diweddaru a Monitro'r Gyllideb

Derbyniodd Aelodau drosolwg o oblygiadau ariannol COVID-19 ar Adnoddau Ariannol y Cyngor a Chyllideb 2020/21, fel a nodir yn yr adroddiad a ddosbarthwyd.

Tynnwyd sylw at y ffaith bod camgymeriad ar dudalen 4 yr adroddiad sy'n datgan 'ac rydym yn aros am gadarnhad gan Lywodraeth Cymru mewn perthynas â £1 arall'; cadarnhawyd y dylid diwygio'r ffigur i £1.8m.

Nododd swyddogion fod Llywodraeth Cymru wedi dyrannu £188.5m yn wreiddiol i awdurdodau lleol adennill costau a cholled incwm drwy'r Gronfa Caledi - roedd hyn yn berthnasol i'r cyfnod hyd at ddiwedd mis Mehefin yn bennaf. Nodwyd bod y cyngor wedi cyflwyno hawliadau am wariant ychwanegol a gafwyd (£4.133m) a'i fod yn dal i aros am gadarnhad o'r ad-daliad am yr hawliad a wnaed ym mis Gorffennaf. Dywedwyd wrth yr Aelodau fod Llywodraeth Cymru, ers ysgrifennu'r adroddiad, wedi cytuno i ad-dalu costau o £409k ar gyfer prydau ysgol am ddim a thua £207k o gostau gwasanaethau cymdeithasol; gan adael tua £156k o arian dyledus ar gyfer costau ychwanegol, yr oedd Llywodraeth Cymru wedi dweud na fyddent yn eu had-dalu. Soniwyd bod y rhan fwyaf o'r arian dyledus ar gyfer costau caledwedd TGCh ychwanegol yr oedd y cyngor wedi'u cael, lle'r oedd Llywodraeth Cymru ond yn ad-dalu 50% o gostau a 25% o gostau cyfathrebu a marchnata'r cyfryngau.

Nododd y Pwyllgor fod Llywodraeth Cymru wedi ad-dalu gwerth £2.3m o incwm a gollwyd mewn perthynas â pharciau, canolfannau hamdden, llyfrgelloedd, theatrau, prydau ysgol, gwastraff masnach a pharcio; a bod y cyngor wedi cyflwyno cais pellach am £1.8m a oedd yn ymwneud yn bennaf ag ysgolion, Hillside, incwm rhent o wasanaethau amgylcheddol ac incwm o brosiectau cyfalaf. Tynnwyd sylw at y ffaith bod angen eglurhad o hyd ynghylch sut y byddai Llywodraeth Cymru'n adolygu hawliadau ar gyfer colled incwm, ond roedd yr adroddiad yn tybio y byddai £400k o'r £1.8m yn cael ei ad-dalu ar hyn o bryd.

Yn dilyn hyn, cadarnhawyd bod Llywodraeth Cymru, ar 17 Awst 2020, wedi cyhoeddi £264m o gyllid ychwanegol i Awdurdodau Lleol liniaru ymhellach yn erbyn effaith ariannol COVID-19 ac, fel rhan o'r cyhoeddiad, nodwyd y byddai £25m yn gysylltiedig â glanhau ysgolion. Nodwyd, o ganlyniad i hyn, fod y gorwariant rhagamcanol gwreiddiol o £10m a adlewyrchwyd yn y dadansoddiad o'r adroddiad yn debycach i £5m ar hyn o bryd.

Cafwyd trafodaeth mewn perthynas â chynnydd y blaengynllunio ariannol a'r taliadau incwm a gollwyd. Nodwyd nad oedd unrhyw sicrwydd gan Drysorlys y DU na'r Llywodraeth y byddai taliadau canlyniadol pellach yn cael eu rhoi yn y dyfodol, felly ni allai Llywodraeth Cymru warantu unrhyw daliadau incwm pellach a gollwyd; fodd bynnag, roeddent yn talu'r rhan fwyaf o'r hawliadau ac yn monitro'n effeithlon. Soniwyd y byddai angen i'r cyngor ddechrau edrych ar eu trefn treth y cyngor eu hunain, lle bu rhywfaint o arian ychwanegol ar gyfer cynlluniau rhyddhad treth y cyngor; ychwanegwyd y byddai gan y cyngor well syniad dros y misoedd nesaf  ...  Gweld y cofnodion lawn ar gyfer eitem 2