Agenda item

Rhoddwyd diweddariad i'r Pwyllgor ynghylch datblygiad y Cynllun Datblygu Strategol.

Esboniodd swyddogion fod Llywodraeth Cymru wedi mandadu'r gofyniad i baratoi a mabwysiadu Cynllun Datblygu Strategol ym mhedwar rhanbarth y Cyd-bwyllgor Corfforaethol yng Nghymru. Ychwanegwyd bod chwe awdurdod cynllunio lleol yn rhanbarth De-orllewin Cymru, gan gynnwys y pedwar awdurdod lleol a dau Awdurdod Parc Cenedlaethol, a oedd yn gyfrifol am lunio'r Cynllun Datblygu Strategol ar y cyd.

Cyfeiriwyd at y llythyr a anfonwyd at Lywodraeth Cymru, a oedd yn nodi pryderon swyddogion ynglŷn â'r pryderon ynghylch y gofynion i gyflwyno'r Cynllun Datblygu Strategol mewn absenoldeb adnoddau ariannol priodol. Rhoddwyd gwybod i aelodau bod ateb Llywodraeth Cymru ar y pryd yn nodi nad oedd unrhyw gyllid ychwanegol ar gael; fodd bynnag, gellid defnyddio unrhyw gyllid dros ben ar ôl llunio'r Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol ar gyfer ffrwd waith cynllunio strategol. Esboniodd swyddogion nad oedd unrhyw adnoddau ar gael o gyllideb y Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol i gynorthwyo i ddatblygu'r Cynllun Datblygu Strategol.

Amlygwyd bod swyddogion yn y broses o sicrhau cytundeb ar y cyd yng Nghymru i ysgrifennu at y Gweinidog newydd sy'n gyfrifol am Gynllunio yn Llywodraeth Cymru er mwyn ailadrodd safbwynt y rhanbarth a'r cais am gyllid. Fodd bynnag, roedd yn ymddangos bod y sefyllfa ar draws Cymru wedi newid; gwnaeth rhanbarth Prifddinas Caerdydd baratoi ei gytundeb cyflawni a'i gyflwyno i Lywodraeth Cymru i'w gymeradwyo ac roedd rhanbarth Gogledd Cymru'n paratoi ei gytundeb cyflawni.

Yn dilyn y sylweddoliad hwn, penderfynwyd bod angen darparu opsiynau i CBC De-orllewin Cymru mewn perthynas â symud ymlaen â'r ffrwd waith hon. Darparodd yr adroddiad a ddosbarthwyd ddau opsiwn i'w hystyried. Nodwyd mai'r opsiwn cyntaf oedd gwneud cynnydd a pharatoi cytundeb i'w gyflwyno i Lywodraeth Cymru; nododd yn glir na fyddai'r rhanbarth yn barod i symud ymlaen ymhellach nes bod digon o gyllid ac adnoddau ar gael. Tynnodd swyddogion sylw at yr ail opsiwn, sef parhau â'r sefyllfa bresennol a chadarnhau nad oedd y rhanbarth yn barod i symud ymlaen ymhellach nes bod digon o gyllid ac adnoddau ar gael.

Rhoddwyd gwybod i'r aelodau nad oedd Llawlyfr y Cynllun Datblygu Strategol, yr oedd Llywodraeth Cymru wrthi'n ei baratoi ar gyfer y Cyd-bwyllgorau Corfforaethol, wedi'i ddarparu i'r awdurdodau cynllunio lleol o hyd.

Cadarnhaodd swyddogion y cyflwynwyd y ddau opsiwn a nodwyd yn yr adroddiad a ddosbarthwyd i'r Is-bwyllgor Cynllunio Strategol ar 19 Mai 2025; cymeradwyodd aelodau'r Is-bwyllgor opsiwn un, sef symud ymlaen gyda pharatoi'r cytundeb cyflawni.

Pwysleisiodd yr aelodau bwysigrwydd cynlluniau Llywodraeth Cymru mewn perthynas â chyllidebu yn y dyfodol a'r angen am lobïo parhaus. Cydnabuwyd bod angen atgoffa Llywodraeth Cymru hefyd y dylai Cyd-bwyllgorau Corfforaethol gael eu hariannu'n llawn ac ni ddylent fod yn faich ychwanegol ar awdurdodau lleol. Esboniodd y Cadeirydd y cafwyd rhywfaint o lwyddiant diweddar gyda'r Gweinidogion mewn perthynas â chaffael cyllid ychwanegol; a bod Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC) wedi cofrestru'n ddiweddar ar gyfer cytundeb partneriaeth a oedd yn pwysleisio'r egwyddorion o beidio â chael pwerau na chyfrifoldebau newydd heb y cyllid perthnasol.

Rhoddwyd gwybod i'r Pwyllgor bod digon o arian ar gael yn CBC De-orllewin i baratoi'r cytundeb cyflawni; fodd bynnag nid oedd digon o arian ar hyn o bryd i gyflawni'r Cynllun Datblygu Strategol. Roedd hyn yn arwyddocaol, oherwydd esboniwyd bod gofyniad cyfreithiol i Gyd-bwyllgorau Corfforaethol baratoi Cynllun Datblygu Strategol. Nodwyd y rhesymeg o ran pam nad oedd y rhanbarth wedi parhau â pharatoi'r Cynllun Datblygu Strategol, sef bod diffyg cyllid ac nad oedd wedi derbyn Llawlyfr y Cynllun Datblygu Strategol oddi wrth Lywodraeth Cymru eto; fodd bynnag, oherwydd y mandad ar gyfer y Cyd-bwyllgorau Corfforaethol, byddai'r rhanbarth yn agored yn gyfreithlon i gael ei herio pe na bai'n paratoi Cynllun Datblygu Strategol.

Cydnabuwyd y byddai'r cytundeb cyflawni'n cynnwys gosod amserlenni a thargedau ar gyfer cyflawni'r Cynllun Datblygu Strategol; gofynnodd yr aelodau am wybodaeth ynghylch y canlyniadau pe na fyddai'r rhanbarth yn gallu cyflawni'r targedau yn y cytundeb cyflawni oherwydd diffyg cyllid. Esboniwyd y byddai'r cytundeb cyflawni'n nodi'r cerrig milltir y mae angen symud ymlaen â nhw er mwyn bod mewn sefyllfa i fabwysiadu Cynllun Datblygu Strategol; byddai hyn yn cynnwys y broses ar gyfer cyflawni pob carreg filltir, yn ogystal â'r cyllid a'r adnoddau angenrheidiol. Nododd swyddogion fod y camau mewn cytundeb cyflawni rhanbarthau Prifddinas Caerdydd yn gymesur ag argaeledd cyllid; byddai rhanbarth De-orllewin Cymru'n dilyn yr esiampl o ran ei ymagwedd, gan ei wneud yn glir y byddai'r cynnydd yn ymwneud ag argaeledd cyllid.

Yn dilyn y drafodaeth, mynegodd yr holl aelodau eu bod yn ffafrio opsiwn un i'w gymeradwyo.

PENDERFYNWYD:

Nodi a chytuno ar opsiwn un fel y nodwyd yn yr adroddiad a ddosbarthwyd fel y ffordd ymlaen mewn perthynas â dechrau gwaith i gyflwyno Cynllun Datblygu Strategol yn unol â Rheoliadau Cynllunio Gwlad a Thref (Cynllun Datblygu Strategol) (Cymru) 2021.