Agenda item

Diweddarwyd y Pwyllgor ar y sefyllfa bresennol ynghylch datblygiad y Cynllun Datblygu Strategol.

Cyfeiriwyd at y llythyr a anfonwyd i Lywodraeth Cymru a oedd yn nodi pryderon swyddogion ynghylch y gofynion i gyflawni'r Cynllun Datblygu Strategol (CDS) heb adnoddau ariannol priodol; yn y llythyr, gofynnwyd am gyllid i alluogi swyddogion i wneud cynnydd o ran cyflawni'r CDS.

Hysbyswyd yr Aelodau fod yr ymateb gan Lywodraeth Cymru’n cyfeirio at y cyllid a ddarparwyd ganddynt i helpu i gyflawni'r Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol, a bod cyfle i ddefnyddio unrhyw adnoddau dros ben o'r gwaith hwnnw er mwyn datblygu'r CDS; roedd y Gweinidog wedi cadarnhau, ar y pwynt hwnnw, nad fyddai unrhyw gyllid pellach ar gyfer datblygu'r CDS. Esboniodd swyddogion fod y Cynllun Trafnidiaeth Rhanbarthol wedi gwneud cynnydd sylweddol, ac nid oedd unrhyw adnoddau ar gael o'r gyllideb honno i helpu i ddatblygu'r CDS.

Esboniodd swyddogion eu bwriad i anfon llythyr arall i Lywodraeth Cymru er mwyn ail-bwysleisio eu pryderon a mynegi pwysigrwydd cael cyllid er mwyn cyflawni'r CDS yn briodol. Nodwyd bod swyddogion o ranbarth De-orllewin Cymru wedi bod yn trafod â Chyd-bwyllgorau Corfforedig eraill yng Nghymru i benderfynu a ddylid anfon y llythyr ar ran yr holl ranbarthau yng Nghymru. Dywedwyd bod arwyddion cynnar yn dangos bod Canolbarth Cymru a Gogledd Cymru yn fodlon ac yn barod i lofnodi'r llythyr; fodd bynnag, roedd De-ddwyrain Cymru eisoes wedi paratoi cytundeb cyflawni ac felly nid oeddent mewn sefyllfa i lofnodi'r llythyr. Cafwyd trafodaethau pellach ers hynny, a sylweddolwyd bod Gogledd Cymru hefyd wedi gwneud cynnydd gyda'u cytundeb cyflawni; felly daethpwyd i'r casgliad bod rhanbarthau Canolbarth Cymru a De-orllewin Cymru mewn sefyllfa wahanol i Ogledd Cymru a De-ddwyrain Cymru.

Soniwyd bod swyddogion wedi cyfrifo'r gost amcangyfrifedig o baratoi'r CDS, a oedd rhwng tua £3.5 miliwn a £4.5 miliwn; byddai'r cynllun yn cael ei ddatblygu dros bump i chwe blynedd a byddai angen tua chwe swyddog ymroddedig.

Roedd swyddogion wedi sefydlu nad oedd unrhyw adnoddau o fewn strwythurau presennol i'w hail-ddefnyddio i ddatblygu'r CDS; roedd staff mewn timau presennol yn y pedwar awdurdod lleol yn y broses o ddatblygu eu Cynlluniau Datblygu Lleol Newydd neu ymgymryd â gwaith monitro a gwerthuso. Nodwyd bod Awdurdodau'r Parc Cenedlaethol mewn sefyllfa debyg o ran adnoddau staff.

Ers i'r trafodaethau hyn ddigwydd, roedd swyddogion wedi dod o hyd i arian yng nghronfeydd wrth gefn Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru; roeddent hefyd wedi derbyn llythyr gan Lywodraeth Cymru yn nodi eu bod yn darparu cyllid o hyd at £200k eleni, i gyfrannu at gapasiti a llywodraethu. Eglurwyd, gyda'r cronfeydd wrth gefn a'r cyllid gan Lywodraeth Cymru, fod cyfle bellach i symud ymlaen gyda pharatoi'r cytundeb cyflawni; fodd bynnag, nid oedd hyn yn golygu y byddai'r rhanbarth yn gallu symud ymlaen gyda'r gwaith o ddatblygu'r CDS ei hun.

Fel a grybwyllwyd yn flaenorol, roedd swyddogion yn mynd i anfon llythyr arall i Lywodraeth Cymru; fodd bynnag, penderfynwyd ers hynny y dylid cyflwyno dau opsiwn i'w hystyried gan Aelodau o ran y camau nesaf. Nodwyd mai opsiwn un oedd defnyddio'r cronfeydd wrth gefn i recriwtio swyddog cynllunio profiadol a dechrau paratoadau ar y cytundeb cyflawni ar gyfer y CDS; ni fyddai'r gwaith yn cael ei ddatblygu ymhellach na hyn gan y byddai angen arian ac adnoddau ychwanegol sylweddol. Dywedodd swyddogion mai opsiwn dau oedd parhau i gynnal y sefyllfa bresennol a pheidio â symud ymlaen gyda'r cytundeb cyflawni nes bod arian ar gael i baratoi'r ddogfen a'r CDS.

Ailbwysleisiodd y Rheolwr Cyllid Rhanbarthol y pwyntiau a godwyd ynglŷn â'r cronfeydd wrth gefn a chadarnhaodd fod Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru wedi cytuno, wrth bennu'r gyllideb ym mis Ionawr 2025, y dylid defnyddio £500k dros y tair blynedd nesaf. Fodd bynnag, nodwyd nad oedd y cyfanswm hwn wedi'i bennu ar gyfer Cynllunio Strategol; roedd angen ystyried ffrydiau gwaith eraill Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru hefyd.

Darparodd y Pwyllgor ei farn o ran yr opsiwn y byddai'n well ganddo ei gymeradwyo i Gyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru am benderfyniad. Mynegwyd y byddai opsiwn un yn darparu cyfarwyddyd ac yn dangos awydd i symud ymlaen gyda datblygu'r CDS; wrth barhau i gydnabod bod angen y cyllid priodol i allu cyflawni'r ffrwd waith hon yn llawn. Fodd bynnag, nid oedd pob Aelod yn cytuno ag opsiwn un ac roeddent yn ffafrio opsiwn dau, oherwydd y pwysau ariannol presennol a'r potensial i ddyfarnu cyllid ychwanegol i ymgymryd â'r gwaith hwn.

Cynhaliwyd trafodaeth ynglŷn â'r potensial i ddod o hyd i ffyrdd creadigol eraill o weithio i gyflawni'r CDS; gyda ffocws ar y rhanbarth, yn hytrach na chwe chynllun ar wahân gan bob awdurdod cynllunio. Eglurwyd ei bod yn ofynnol i'r chwe awdurdod cynllunio yn y rhanbarth baratoi Cynllun Datblygu Lleol Newydd; roedd pump o'r chwe awdurdod yn y broses o baratoi'r cynlluniau hynny - roedd Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro wedi mabwysiadu ei gynllun ac roedd yn gwneud gwaith monitro a gwerthuso ar hyn o bryd. Esboniodd swyddogion fod gofyniad o hyd i gael cynlluniau unigol ar gyfer pob awdurdod cynllunio; fodd bynnag, byddai'r CDS yn llunio un cynllun i gwmpasu'r rhanbarth cyfan.

Yn ogystal â'r uchod, nodwyd, unwaith y byddai'r CDS wedi'i fabwysiadu, y byddai swyddogion yn gallu llunio Cynllun Datblygu Lleol Cryno a oedd yn fersiwn mwy cryno o'r cynlluniau a oedd yn cael eu llunio ym mhob ardal awdurdod cynllunio lleol; yn y tymor hir byddai hyn yn lleihau'r pwysau ar bob awdurdod cynllunio lleol a'r gwaith y mae angen ei wneud i ddatblygu Cynlluniau Datblygu Lleol.

Yn y cyfamser, eglurwyd bod swyddogion ar draws pob un o'r awdurdodau cynllunio lleol wedi bod yn gweithio ar y cyd i rannu prosesau a chasglu a rhannu tystiolaeth a methodolegau ar gyfer cynnal astudiaethau.

Cadarnhaodd swyddogion eu bod yn dal i aros am ganllawiau gan Lywodraeth Cymru o ran llunio'r CDS. Pwysleisiwyd pwysigrwydd derbyn y canllawiau, yn enwedig gan y byddai'n gwneud gwahaniaeth sylweddol i gwmpas y cynllun. Mae penderfynu a all awdurdodau cynllunio fod yn fwy creadigol o ran eu dull gweithredu neu beidio yn dibynnu ar y disgwyliadau a nodir yn y canllawiau a pha feysydd gwaith y mae angen mynd i'r afael â nhw. Nodwyd bod y ffaith nad oedd y llawlyfr canllawiau wedi'i gyhoeddi yn rheswm arall pam nad oedd swyddogion eisoes wedi symud ymlaen gyda'r cam cytundeb cyflawni. Hysbyswyd yr Aelodau na fyddai swyddogion yn gallu gwneud cynnydd sylweddol wedi'r cam cytundeb cyflawni heb y canllawiau, gan na fyddent yn ymwybodol o ba broses y mae Llywodraeth Cymru eisiau i awdurdodau ei dilyn. 

Yn dilyn y drafodaeth, dywedodd mwyafrif yr Aelodau eu bod yn ffafrio opsiwn un i'w ystyried gan Gyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru.

PENDERFYNWYD:

Bod Opsiwn Un, fel y manylir yn yr adroddiad a ddosbarthwyd, yn cael ei ddewis fel yr opsiwn a ffefrir ar gyfer dechrau'r gwaith o gyflawni Cynllun Datblygu Strategol yn unol â Rheoliadau Cynllunio Gwlad a Thref (Cynllun Datblygu Strategol) (Cymru) 2021, a'i gymeradwyo i'w ystyried gan Gyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru.