Agenda item

Cyflwynodd Debbie Smith, y swyddog monitro ar gyfer y fargen ddinesig, yr adroddiad ar y cyd a luniwyd ganddi hi ei hun, Paul Thomas, Dirprwy Brif Weithredwr Cyngor Sir Caerfyrddin a Craig Griffiths, pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol a Democrataidd Cyngor Castell-nedd Port Talbot.

 

Cynghorodd yr aelodau fod yr adolygiad wedi'i gymeradwyo gan y cyd-bwyllgor ar 13 Chwefror.

 

Esboniodd swyddogion fod diben adolygu cefnogaeth y swyddfa rheoli portffolio i'r cyd-bwyllgor wedi'i yrru'n bennaf gan faterion ariannu. Cynghorwyd yr aelodau fod cyllid swyddfa rheoli rhaglenni yn dod i ben i ddechrau a'i fod wedi'i ariannu gan doriad o 1.5% gan y llywodraeth a chan gyfraniadau partneriaid. Daeth cyfraniadau partneriaid i ben yn 2023, gan wneud y cyllid presennol yn annigonol.

 

Mae swyddogion yn adolygu amcanion i asesu'r cymorth a ddarperir gan swyddfa rheoli portffolio yn ogystal ag archwilio effeithlonrwydd a gwell defnydd o wasanaethau cymorth. Bydd swyddogion yn archwilio'r posibilrwydd o alinio'r swyddfa rheoli portffolio â'r Cyd-bwyllgor Corfforedig er mwyn cael effaith ranbarthol ehangach.

 

Dywedwyd wrth yr aelodau fod y cylch gorchwyl ar gyfer yr adolygiad wedi'i gymeradwyo gan Gyd-bwyllgor Dinas-Ranbarth Bae Abertawe a'i fod yn cynnwys grŵp cynrychioliadol o swyddogion o'r pedwar cyngor. Mae'r aelodau allweddol yn cynnwys:

 

Debbie Smith, Paul Thomas, Craig Griffiths a Chris Moore (swyddog A151 ar gyfer y Fargen Ddinesig a'r Cyd-bwyllgor Corfforedig) a Chyfarwyddwyr Datblygu Economaidd o bob un o'r pedwar cyngor. Mae'r swyddogion hyn yn hanfodol ar gyfer deall y gefnogaeth y mae ei hangen i gyflawni swyddogaethau'r Fargen Ddinesig a'r Cyd-bwyllgor Corfforedig.

 

Mae'r cylch gorchwyl hefyd yn egluro beth fydd yr adolygiad yn ei gynnwys, fel edrych ar y fframwaith llywodraethu, y strwythurau gwneud penderfyniadau, atebolrwydd, fforddiadwyedd, tryloywder a mecanweithiau'r fargen ddinesig ac ystyried aliniad â'r Cyd-bwyllgor Corfforedig, cynllunio trafnidiaeth rhanbarthol, adfywio economaidd.

 

Bydd yr adolygiad yn nodi achosion o orgyffwrdd, bylchau a chyfleoedd ar gyfer alinio a bydd yn darparu argymhellion i wella ffyrdd o gydweithio, llywodraethu a chyflawni.

Cynghorwyd yr aelodau y bydd yr adolygiad yn nodi pa aelodau staff sydd o fewn ei gwmpas, gan gynnwys y rhai a ariennir yn uniongyrchol gan swyddfa rheoli'r portffolio a'r rhai sydd ar drefniadau CLG a ariennir gan grantiau bargen ddinesig. Mae swyddogion yn teimlo ei bod hi'n bwysig ymgynghori â'r aelodau staff hyn i ddeall eu safbwyntiau ar y gefnogaeth y mae ei hangen yn y dyfodol ar gyfer cyflawni'r Fargen Ddinesig a'r Cyd-bwyllgor Corfforedig.

 

Mae angen i swyddogion ystyried gofynion a disgwyliadau Llywodraeth Cymru a'r DU. Dywedodd yr aelodau fod y rhan fwyaf o brosiectau yn y cyfnod cyflawni, a bod eu hamserlenni'n amrywio. Bydd gofyniad parhaus i adrodd ar allbynnau i'r ddwy lywodraeth er mwyn bodloni trefniadau ariannu.

 

Bydd swyddogion yn adolygu swyddogaethau a threfniadau llywodraethu’r Cyd-bwyllgor Corfforedig, gan ystyried gwahanol fodelau cyflawni swyddfa rheoli'r portffolio yng Nghymru a phosibiliadau alinio. Byddant hefyd yn asesu'r adnoddau mewnol sydd ar gael ym mhob un o'r pedwar cyngor, gan fod swyddogion yn rhan o gyflawni prosiectau.

 

Mae angen i swyddogion asesu eu rôl o fewn y dulliau cymorth ac ymgysylltu â'r llywodraeth. Cymeradwyodd y cyd-bwyllgor yr adroddiad y mis diwethaf ac mae cyfarfodydd wedi dechrau, gyda mwy wedi'u cynllunio. Mae deialog â phersonél allweddol yn parhau ac ymgynghorwyd ag Archwilio Cymru. Ni all swyddogion ddarparu amserlen ar gyfer cwblhau ac adrodd eto.

 

Mae aelodau'n pryderu am gysylltu â sefydliadau eraill. Roeddent yn teimlo bod menter y Fargen Ddinesig yn unigryw o'i chymharu â Chyd-bwyllgorau Corfforedig. Mae aelodau'n teimlo ei bod yn hanfodol i'r fargen ddinesig ganolbwyntio ar isadeiledd a chreu swyddi. Teimlai’r aelodau, er bod pryderon ynghylch costau yn ddilys, eu bod yn ofni tarfu ar y system sy’n gweithio’n dda. Teimlai’r aelodau fod angen ystyried unrhyw newidiadau’n ofalus, hyd yn oed os yw’n golygu costau uwch o grantiau.

 

Roedd y cadeirydd yn teimlo ei bod yn bwysig bod yn ofalus iawn wrth symud ymlaen.

 

Nododd yr aelodau lwyddiant Bargen Ddinesig Bae Abertawe a'i phrosiectau parhaus, fel Pentre Awel yn Sir Gaerfyrddin. Tynnwyd sylw at orgyffwrdd sylweddol â'r Cyd-bwyllgor Corfforedig, gan arwain at strwythurau costus. Croesawyd adolygiad i archwilio'r posibilrwydd o uno gan rai aelodau oherwydd y tebygrwydd rhwng y ddau o ran datblygiad strategol a chyflawni prosiectau. Teimlai’r aelodau, er gwaethaf effeithiolrwydd y ddau sefydliad, y gallai archwilio unrhyw orgyffwrdd gwneud y gorau o adnoddau, yn enwedig yn sgil heriau cyllidebol diweddar y cynghorau.

 

Tynnodd y Cadeirydd sylw at yr her o fod yn Gadeirydd y pwyllgor hwn ac yn Is-gadeirydd ar un o bwyllgorau'r Cyd-bwyllgor Corfforedig. Soniodd fod Llywodraeth Cymru yn disgwyl llawer gan y cynghorau o ran cyllid ar gyfer y Cyd-bwyllgor Corfforedig, sy'n gyfyngedig. Pwysleisiodd yr angen i fod yn ofalus er mwyn osgoi rhoi baich costau ar breswylwyr. Nododd y cadeirydd ddilysrwydd y ddau safbwynt a dewisodd beidio â chymryd gormod o ran yn y ddadl.

 

Pwysleisiodd yr aelodau bwysigrwydd nodi tebygrwydd a gorgyffwrdd. Dywedon nhw ei bod yn hanfodol derbyn adborth ar y meysydd hyn er mwyn eu deall yn well ac roeddent yn croesawu'r ddadl agored fel un iachus ac angenrheidiol ar gyfer tryloywder.

 

Cydnabu'r swyddogion sylwadau'r aelodau a byddant yn archwilio pob opsiwn, gan gynnwys cynnal y strwythur presennol. Nodwyd y gorgyffwrdd rhwng y cytundeb y fargen ddinesig a gwaith y Cyd-bwyllgor Corfforedig ond pwysleisiodd bwysigrwydd cyflawni cyfrifoldebau'r fargen ddinesig. Wrth i brosiectau fynd rhagddynt, bydd y ffocws yn symud o weithredu i adrodd ar allbynnau. Bydd trafodaethau’n mynd i’r afael â pha un a ddylid cynnal yr adnoddau llawn ar gyfer y fargen ddinesig neu eu defnyddio’n fwy effeithlon.

 

Cadarnhaodd swyddogion y byddan nhw’n cadw meddwl agored ar bopeth.

Ymddiheurodd swyddogion am beidio â gallu rhoi'r amserlen ond sicrhawyd yr aelodau fod angen dybryd i adrodd yn gyflym a'u bod am gwblhau papur opsiynau gyda rhai canlyniadau.

 

Cytunodd yr aelodau fod cyllid Llywodraeth Cymru yn hanfodol ar gyfer cefnogi'r cydbwyllgor corfforedig a'r Fargen Ddinesig. Roedd aelodau hefyd yn croesawu aelodaeth y grŵp, gan sicrhau bod pob cyngor yn cael ei gynrychioli. Roeddent yn teimlo ei bod yn fuddiol bod gan swyddogion cyfarwydd rolau yn y ddau sefydliad, gan gynorthwyo adrodd a chraffu cywir. Gan gydnabod gorgyffwrdd, mae aelodau'n edrych ymlaen at adolygu'r opsiynau ar ôl i'r gwaith gael ei gwblhau.

 

Yn dilyn craffu, nodwyd cynnwys yr adroddiad.