Agenda item

Hysbysodd y Pennaeth Peirianneg a Thrafnidiaeth yr Aelodau fod yr adroddiad wedi'i dynnu'n ôl o'r Cabinet oherwydd yr effeithiau ariannol a amlinellir ym mharagraff 18. Roedd swyddogion wedi nodi diffygion mewn adnewyddu gwasanaethau priffyrdd a draenio a phwysau refeniw parhaus, gan gynnwys parciau a gwasanaethau cymdogaeth. Cynghorwyd yr Aelodau y bydd swyddogion yn cwmpasu meysydd ychwanegol er mwyn darparu adroddiad cyfannol.

 

Cynghorwyd yr Aelodau fod model costio lefel uchel hyd at 2032 wedi'i greu, gyda model adnewyddu 8 i 10 mlynedd wedi'i fwriadu i lywio'r cynllun ariannol tymor canolig. Bydd swyddogion yn mireinio'r tair blynedd nesaf o gostau i lywio'r buddsoddiad y bydd ei angen wrth symud ymlaen, ac oherwydd anwadalrwydd yn y farchnad a cherbydau newydd. Bydd y gost 10 mlynedd lefel uchel yn newid, ac ni all swyddogion fireinio costau dros y cyfnod o ddeng mlynedd oherwydd anwadalrwydd yn y farchnad ar gyfer y tair blynedd nesaf, a dyna'r rhesymeg dros dynnu'r adroddiad yn ôl ar hyn o bryd. Tynnwyd yr adroddiad yn ôl.

 

Mae swyddogion yn barod i drafod yr adroddiad ymhellach, a bydd y pwyllgor yn gweld adroddiad wedi'i ddiweddaru maes o law.

 

Diolchodd y Cadeirydd i swyddogion am y cyflwyniad a'r manylion ychwanegol, yr oedd yr Aelodau'n eu gwerthfawrogi. Pwysleisiodd y Cadeirydd bwysigrwydd craffu ar yr adroddiad oherwydd yr wybodaeth benodol a manwl am y cerbydau a ystyriwyd ynddo, ac er mwyn deall pam y dewiswyd rhai newidiadau neu beidio.

 

Gofynnodd yr Aelodau am alinio cerbydau newydd ag amserlen y llywodraeth i roi'r gorau i gynhyrchu cerbydau diesel a phetrol erbyn 2035. Gofynnwyd a yw'r cyngor yn ystyried yr amserlen hon i sicrhau nad yw'n buddsoddi mewn cerbydau a fydd yn hen ffasiwn neu nad ydynt yn cydymffurfio cyn bo hir?

 

Nod swyddogion yw alinio â thargedau Llywodraeth Cymru. Yn Lloegr, mae targedau wedi'u hymestyn tan 2035 a thu hwnt. Yng Nghymru, y targed ar gyfer trosglwyddo i gerbydau di-allyriadau yw 2030, gyda tharged o 2025 ar gyfer faniau bach ac ysgafn, y mae'r cyngor ar y trywydd iawn i'w gyrraedd.

 

Hysbyswyd yr Aelodau fod swyddogion yn wynebu heriau gyda'r rhaglen adnewyddu, yn bennaf disodli cerbydau yn seiliedig ar warantau batri, sy'n amrywio o bump i wyth mlynedd. Dros amser, gall dulliau prynu neu brydlesu cerbydau newid, gan gynnwys prydlesu batris a gosod rhai newydd.

 

Mae pryniannau ar gyfer y cerbydlu'n cynnwys ysgubwyr, sy'n cael eu disodli bob pum mlynedd oherwydd defnydd trwm a materion dibynadwyedd gyda modelau trydan. Mae cerbydau sbwriel ac ailgylchu'n cael eu disodli bob saith mlynedd, neu bob wyth mlynedd os ydynt yn rhai trydan, gan alinio â gwarantau batri. Mae cerbydau eraill yn cael eu disodli bob naw mlynedd.

 

Hyd at 2014, roedd pob cerbyd yn cael ei ddisodli bob saith mlynedd. Mae pwysau ariannol wedi arwain at ymestyn hyn i naw mlynedd, gan gydnabod bod angen mwy o waith cynnal a chadw ac atgyweirio wrth i gerbydau heneiddio.

 

Roedd Aelodau'n falch o weld bod amserlenni'n cael eu hystyried ac roeddent eisiau osgoi prynu neu brydlesu cerbydau a all fod allan o wasanaeth cyn eu hoes ddisgwyliedig.

 

Nododd swyddogion ymrwymiad Llywodraeth Cymru i gyrraedd targedau, gyda phwyslais cryf ar gerbydau di-allyriadau. Un agwedd allweddol o hyn ym marn swyddogion yw pa mor gyflym y gall y cyngor fabwysiadu isadeiledd tanwydd hydrogen a cherbydau hydrogen ar gyfer cerbydau nwyddau trwm mwy o faint, megis cerbydau casglu sbwriel.

 

Gofynnodd y Cadeirydd a yw swyddogion wedi sylwi ar unrhyw fanteision dilynol o ganlyniad i drosglwyddo i gerbydau trydan yn lleol, megis arbed arian ar danwydd, neu a yw costau gwefru wedi bod yn heriol.

 

Gofynnodd y Cadeirydd a oes rhesymeg leol o hyd ar gyfer trosglwyddo, o safbwynt costau gweithredol.

 

Esboniodd swyddogion, er gwaethaf buddsoddiad sylweddol mewn isadeiledd gwefru, fod arbedion cost tanwydd amlwg gyda cherbydau trydan. Fodd bynnag, mae'r arbedion hyn yn llai nag y disgwyliwyd yn wreiddiol oherwydd costau trydan cynyddol. Wrth i gostau trydan ostwng o'u cymharu â thanwydd, disgwylir arbedion sylweddol.

 

Ar gyfer faniau ysgafnach, mae cost y cerbyd wedi gostwng yn sylweddol, o oddeutu £28,000 i oddeutu £21,000, mae hyn oherwydd marchnad weddillol wan ar gyfer faniau trydan.

 

Mae swyddogion yn credu y bydd y cyngor yn cael trafferth yn adfer y gwahaniaeth mewn cost rhwng diesel a thrydan ar gyfer cerbydau cerbydlu trymach oherwydd eu gofynion uchel o ran pŵer batri. Fodd bynnag, gall y cyngor ddefnyddio safle aráe paneli solar mawr ar gyfer cerbydau ailgylchu sbwriel yng ngorsaf drosglwyddo'r Ceiau ar Fabian Way, gan leihau costau ymhellach.

 

Mae swyddogion yn credu y bydd prisiau'n gostwng wrth i'r farchnad wella, ac maent eisoes wedi sylwi ar ostyngiad mewn prisiau nwyddau trwm. Gall swyddogion gynnal dadansoddiad o gostau.

 

Roedd y Cadeirydd yn teimlo ei fod yn bwysig mynd i'r afael â'r materion hyn o safbwynt ymarferol, y tu hwnt i ddadleuon gwleidyddol a diwylliannol am sero net a datgarboneiddio. Roedd yn teimlo ei fod yn ddefnyddiol tynnu sylw at arbedion gweithredol a manteision i'r cyhoedd, megis gwella ansawdd aer lleol. Rhoddodd yr enghraifft o gerbydau ailgylchu, sy'n gweithredu ledled y sir bob dydd ac yn cyfrannu'n gadarnhaol at yr effeithiau hyn.

 

Roedd y Cadeirydd yn teimlo y byddai'n ddefnyddiol llunio adroddiad i ddeall beth yw manteision cadarnhaol y rhaglen hon heblaw cyfrannu at yr agenda datgarboneiddio ehangach.

 

Roedd y Cadeirydd yn teimlo y byddai'n ddefnyddiol i'r cyngor gynnal ymarfer i dynnu sylw at fanteision cerbydau trydan newydd. Nododd fod preswylwyr wedi gwneud sylwadau ar fuddsoddiad y cyngor yn y cerbydau hyn, yn enwedig faniau ysgafn, sydd bellach yn rhatach, yn dawelach, yn achosi llai o lygredd, ac yn gost-effeithiol. Yn ogystal, mae gosod paneli solar yn cynnig cyfleoedd gwych i wrthbwyso costau.

 

Roedd yn teimlo ei fod yn ddarn o waith a allai fod yn ddefnyddiol o safbwynt cyfathrebu er mwyn esbonio'r rhesymeg ar gyfer gwneud rhai o'r penderfyniadau i breswylfa.

 

Gofynnodd yr Aelodau am yr heriau wrth ailosod rhai cerbydau, yn enwedig ysgubwyr, oherwydd problemau gyda dibynadwyedd ac ystod. Gofynnwyd sut y mae'r cyngor yn rheoli cerbydau a chanddynt ystod lai o ystyried heriau daearyddol Castell-nedd Port Talbot, gyda chymunedau'r cymoedd a phellteroedd sylweddol o'r depos.

 

Gofynnwyd i swyddogion a fuddsoddwyd mewn isadeiledd gwefru mewn cymunedau anghysbell, ac a yw cerbydau trydan yn cael eu hintegreiddio i'r arferion presennol neu a yw'r cyngor yn ystyried newid arferion i ddarparu ar gyfer y cerbydau hyn.

 

Hysbyswyd yr Aelodau fod cyfnodau prawf a threialon ar gyfer gwahanol gerbydau wedi tynnu sylw at broblemau o ran ystod a dibynadwyedd.

 

Mae gan y cyngor bwyntiau gwefru depo mewn tri lleoliad: Tawe Terrace (sy'n cwmpasu Cwm Tawe), isadeiledd cerbyd trydan mawr yn y Ceiau, ac isadeiledd cerbyd trydan sylweddol yn y ganolfan ailgylchu ar Fabian Way. Mae'r cyfleusterau hyn yn darparu galluoedd gwefru da, gan gynnwys gwefru chwim a all wefru cerbydau hyd at 80% mewn 20 - 30 munud.

 

Fel rhan o strategaeth gorfforaethol, mae swyddogion yn adolygu lleoliad canolfannau allweddol o amgylch y sir ac yn ystyried isadeiledd cerbydau trydan yn y canolfannau hynny. Byddai hyn yn caniatáu i holl staff y cyngor, gan gynnwys athrawon a gweithwyr cymdeithasol, wefru cerbydau'n lleol, o bosib mewn ysgolion. Byddai meddalwedd swyddfa gefn yn galluogi staff i sganio ffob er mwyn cael mynediad, gyda'r nod o ddarparu hyblygrwydd i holl ddefnyddwyr y cerbydlu ar draws yr awdurdod.

 

Nododd swyddogion fod y prif lwyth ar faniau canolig/trwm, gan gynnwys offer ac offer a gludir gan wasanaethau adeiladau a gweithredwyr gofal stryd megis timau plymio a thrydanol, yn effeithio ar ystod cerbydau.

 

Mae'r rhan fwyaf o'r heriau yn gysylltiedig â chydweddoldeb isadeiledd gwefru â cherbydau. Esboniodd swyddogion fod yr ysgubwr 16 tunnell bresennol yn cyflawni’r ystod ac yn gweithio'n dda. Fodd bynnag, weithiau bydd y gwefrwr yn stopio dros nos, sy'n golygu nad oes modd ei ddefnyddio yn y bore. Mae swyddogion yn gweithio drwy'r heriau.

 

Cadarnhaodd swyddogion fod gan Gyngor Abertawe broblemau tebyg gydag ysgubwyr llaw, y maent eu hystod yn llai ac mae’n debygol y bydd angen isadeiledd gwefru cymunedol arnynt. Mae'r awdurdod yn aros am dreial ar un o'r ysgubwyr hyn cyn ei brynu, i brofi ei ystod yn y gymuned. Ar gyfer cerbydau trymach a faniau ysgafn, nid yw ystod yn broblem yn yr awdurdod.

 

Esboniodd yr Aelod o'r Cabinet Jeremy Hurley fod Is-bwyllgor Ynni'r Cyd-bwyllgor Corfforedig yn ystyried cydweithio ar draws awdurdodau. Mae'r GIG, y Gwasanaeth Tân a'r Heddlu'n rhannu cyfleusterau gan ddefnyddio systemau meddalwedd tebyg, gan nodi bod opsiynau mwy ymarferol ar gyfer gwefru ad-daladwy.

 

Gofynnodd yr Aelodau, os yw'r adroddiad hwn yn dychwelyd i'r Pwyllgor, a ddylai swyddogion gynnwys colofn ychwanegol ar y gwaith papur sy'n nodi oes ddisgwyliedig y cerbydau. Cadarnhaodd swyddogion y gallant ychwanegu colofn ychwanegol yn ogystal â'r asesiad ehangach ar y cynllun 10 mlynedd a dogfen a fydd yn dangos y gwaith ariannol a wneir i gyfrifo'r costau rhagfynegol hynny.

 

Yn dilyn gwaith craffu, nododd yr Aelodau'r adroddiad