Agenda item

Cyflwynodd Michael D. Jones, Rheolwr Gwasanaethau Gwastraff, yr adroddiad ac esboniodd fod swyddogion yn ceisio rheoleiddio sefyllfa weithredol a rhoi polisi ffurfiol i'r cyngor a fydd yn helpu swyddogion i weithredu wrth symud ymlaen.

 

Rhoddwyd gwybod i aelodau fod yr adroddiad yn ymwneud â thua 3000 o eiddo sy'n cael eu gwasanaethu gan y rowndiau casglu cerbydau bach. Mae'r rowndiau mewn ardaloedd anghysbell neu ardaloedd sy'n anodd eu cyrraedd mewn cerbydau casglu sbwriel mwy.

 

Esboniodd swyddogion nad oes gan y cerbydau bach offer codi biniau, ac mae'n rhaid i'r cyngor ddarparu ar gyfer casglu sachau du â llaw. Mae rhai preswylwyr yn cyflwyno biniau i'w casglu, sy'n achosi problemau i staff casglu wrth eu gwagio. Mae'r adroddiad hwn yn ceisio penderfynu ar safbwynt ynghylch hyn.

 

Nododd y cadeirydd fod hyn yn effeithio ar ychydig o wardiau'n unig a chyfeiriwyd aelodau at y map gyda lleoliadau'r rowndiau a ddosbarthwyd cyn y cyfarfod.

 

Nododd yr Aelodau wrthgyferbyniad: Mae Argymhelliad D yn caniatáu biniau ar olwynion er mwyn storio sachau, ond mae'n nodi y byddant yn cael gwared ar finiau a gyflwynir i'w casglu. Mae tudalen 11 yn sôn am bryderon iechyd a diogelwch sydd gan y cyngor o ran biniau oherwydd y drafferth bosib wrth eu codi'n ddiogel.

 

Gofynnodd aelodau sut y bydd staff yn cael gwared ar finiau os na allant eu codi oherwydd y rhesymau diogelwch hyn.

 

Gofynnodd aelodau os yw staff yn cael gwared ar finiau, a fyddant yn eu rhoi ar y cerbydau bach ac a oes storfa bwrpasol ar gyfer y biniau i'w hatal rhag cael eu difrodi.

 

Awgrymodd aelodau na fyddai digon o le i'w storio ar y cerbydau bach.

 

Nododd yr Aelodau fod yr adroddiad yn nodi y gellir ailddefnyddio biniau ar rowndiau casglu eraill a gofynnwyd pwy fydd yn gyfrifol am eu glanhau a sicrhau eu bod yn cael eu diheintio a'u bod yn addas i'w hailddefnyddio?

Roedd aelodau'n teimlo bod hyn yn dangos bod angen adleoli rhagor o bobl i wneud y gwaith hwn.

 

Gofynnodd aelodau sut y bydd yn effeithio ar y preswylwyr a allai fod wedi gofyn am bin newydd sy'n derbyn bin ail-law yn hytrach nag un newydd.

 

Dywedwyd wrth swyddogion bod nifer fach iawn o eiddo ar y rowndiau'n cyflwyno biniau.

 

Mewn perthynas â chymryd y biniau sy'n cael eu cyflwyno, mae gan swyddogion gerbydau yn y cerbydlu gyda lifft cefn y maent yn eu defnyddio i ddosbarthu'r biniau. Gellir defnyddio'r cerbyd hwnnw i gasglu unrhyw finiau sydd wedi'u cyflwyno'n amhriodol.

Awgrymodd swyddogion roi gwybod i breswylwyr ymlaen llaw y byddant yn cael gwared ar eu biniau os ydynt yn eu cyflwyno eto, gan ganiatáu iddynt roi'r biniau i gadw er mwyn osgoi eu colli.

Rhoddwyd gwybod i aelodau fod swyddogion yn casglu biniau o eiddo sy'n eu cyflwyno'n amhriodol er enghraifft pobl sy'n cyflwyno sawl bin ar olwynion. Defnyddiwyd yr enghraifft ganlynol, os cyflwynir dau bin, yna bydd y bin ychwanegol yn cael ei gymryd yn ôl i'r iard. Mae'r arfer hwn yn cael ei roi ar waith ar draws y fwrdeistref.

 

Mae biniau addas yn cael eu golchi a'u hailddefnyddio. Mae biniau sydd wedi'u difrodi neu finiau budr yn cael eu hailgylchu. Mae swyddogion yn sicrhau mai biniau sy'n addas i'w hailddefnyddio'n unig sy'n cael eu hailddosbarthu.

 

Gofynnodd aelodau os oes fan gyda lifft cefn a allai godi biniau yn bodoli, pam na ellid ei ddefnyddio ar y rowndiau.

 

Dywedodd swyddogion fod y weithred o godi biniau gan ddefnyddio lifft cefn yn un araf iawn, a byddai'n arafu staff yn sylweddol ac yn codi'r bin gyda'r gwastraff ynddo. Mae hyn yn wahanol i eiddo lle mae swyddogion yn gweithredu casgliad biniau, mae'r bin ei hun yn cael ei dipio ac mae'r gwastraff yn cael ei dynnu allan ohono ac mae hyn yn golygu na fydd y cerbyd sy'n codi biniau'n helpu staff i wagio'r bin.

 

Gofynnodd aelodau a fyddai'n rhaid i'r criwiau adrodd am fin ar olwynion ac yna byddai fan arall yn cael ei anfon i'w gasglu. Cadarnhaodd swyddogion fod hynny'n gywir.

Gofynnodd aelodau a oes terfyn o 3 sach ddu ar gyfer y preswylwyr hynny nad oes ganddynt fin.

Cadarnhaodd swyddogion mai'r terfyn ar gyfer casgliadau sachau du ar draws y fwrdeistref yw naill ai un bin ar olwynion 140 litr neu 3 sach ddu.

 

Nododd y cadeirydd fod rhai aelodau'n teimlo nad oedd yr wybodaeth a ddosbarthwyd mor fanwl ag yr oeddent wedi gobeithio a dywedwyd os oes angen rhywbeth ar aelodau ar lefel ward, gallant anfon y cais hwnnw i gael map sydd ychydig yn fwy manwl.

 

Gofynnodd aelodau a ddylid cynnwys lleoliadau yn y polisi. Cynghorodd swyddogion yn erbyn hyn yn seiliedig ar brofiad, gan nodi bod eiddo newydd yn cael eu hychwanegu oherwydd problemau gyda mynediad a nodwyd yn ystod casgliadau arferol. Darperir y map er gwybodaeth i aelodau er mwyn iddynt weld lledaeniad y casgliadau ar draws y fwrdeistref.

 

Dywedodd y cadeirydd fod gwasanaethau Gofal Strydoedd hefyd yn ailddefnyddio'r biniau ar olwynion at wahanol ddibenion gan gynnwys ar lan môr Aberafan fel biniau gorlifo ac yn y domen sbwriel.

Gofynnodd aelodau pa grwpiau anabl yr ymgynghorwyd â nhw yn yr adroddiad.

 

Dywedodd swyddogion fod yr adroddiad yn ceisio sicrhau bod y criwiau casglu'n gweithio o fewn rheolau iechyd a diogelwch â llaw. Cynhigir casgliad â chymorth i unrhyw aelod o'r cyhoedd sydd â phryderon am anabledd, a bydd hynny'n parhau i gael ei gynnig ar ôl y polisi.

 

Nododd aelodau fod adran anabledd yr AEI yn nodi "dim effaith" a chwestiynwyd sut y mae swyddogion wedi penderfynu ar hyn heb ymgynghori â grwpiau anabl.

 

Dywedodd swyddogion nad oedd ymgynghoriad â grwpiau anabl ar y sail nad oes unrhyw newid nac effaith i'r gwasanaeth a ddarperir i'r grwpiau hynny.

 

Roedd aelodau'n teimlo nad oes digon o ymgynghori'n cael ei wneud gyda'r grwpiau hyn yn gyffredinol.

 

Gofynnodd aelodau sut y bydd hyn yn cael ei gyfathrebu â'r preswylwyr i ddechrau a beth fyddai'r broses os bydd pobl yn parhau i gyflwyno cynwysyddion ac yna'n cwyno nad yw'r biniau yn cael eu casglu.

 

Gofynnodd yr Aelodau a yw hyn yn gysylltiedig â pholisïau 'cyflwyniad anghywir' a 'gwastraff gormodol'.

Dywedodd swyddogion fod y mater yn effeithio ar nifer fach o breswylwyr yn unig. Gan nad oes llawer o breswylwyr yn cyflwyno gwastraff mewn biniau ar olwynion, nid ydynt yn bwriadu cyflwyno'r wybodaeth hon ar draws y fwrdeistref gyfan nac i'r 3,000 eiddo ar y rowndiau.

 

Gall swyddogion gyfathrebu â phreswylwyr yn gyntaf i esbonio gofynion cyflwyno gwastraff. Os byddant yn parhau i beidio â chydymffurfio, gallant ddefnyddio Adran 46 i orfodi cynwysyddion neu sachau penodol ar ôl cyfathrebu cychwynnol ac addysg.

Gofynnodd aelodau a ddylai'r polisi nodi'r uchafswm o dair sach yn hytrach na thri bin.

 

Nododd swyddogion fod cyfeiriad yn y polisi at y terfyn o ran faint o wastraff y gall rhywun ei gyflwyno. Nid yw swyddogion wedi cysylltu hynny'n benodol â nifer y biniau ar hyn o bryd, gallai hyn newid yn y dyfodol gan ddibynnu ar y sefyllfa.

 

Esboniodd yr aelodau nad oes unrhyw wybodaeth gychwynnol yn cael ei dosbarthu i'r preswylwyr, maent yn cyfathrebu mewn cysylltiad â pheidio â chydymffurfio'n unig. Cadarnhaodd swyddogion mai dyna oedd y bwriad.

 

Awgrymodd aelodau osod sticeri ar finiau ac anfon llythyrau hysbysu i sicrhau bod preswylwyr hŷn a'r rhai nad ydynt yn rhugl yn Saesneg yn deall y polisi ac os bydd y bin yn cael ei gyflwyno y tro nesaf, maent yn gwybod y byddant yn cael gwared arno. Gofynnodd hefyd a ellid rhoi cyfle i breswylwyr gydymffurfio.

Nododd aelodau fod preswylwyr Aberafan wedi derbyn biniau i storio bagiau yn eu gerddi a rhoddwyd cyfarwyddiadau iddynt beidio â'u cyflwyno. Er bod y mwyafrif yn cydymffurfio, mae pryder y gallai rhai rhoi biniau allan ac na fydd ddigon o rybudd cyn cael gwared arnynt.

 

Bwriad swyddogion yw bod ganddynt ymagwedd fesul cam fel y gallant gyfathrebu â'r preswylwyr yn gyntaf os caiff y biniau eu cyflwyno. Y cam cyntaf fydd cyfathrebu.

 

Mae gan swyddogion sticeri y gallant eu defnyddio i gyfathrebu'r camau gweithredu yn y dyfodol, ond ni fyddant yn cymryd biniau cyn iddynt gyfathrebu.

 

Nododd y Cadeirydd fod ardaloedd â llawer o eiddo rhent yn profi newidiadau preswylwyr yn aml, gan ei gwneud hi'n anodd i bobl ddeall y system. Efallai y bydd angen ystyried cyfathrebu rhagweithiol â phreswylwyr newydd.

 

Cytunodd yr aelodau â chynlluniau swyddogion. Fel preswylwyr gwledig, maent yn gyfarwydd â chasgliadau fferm a nodwyd y dylai llawer o breswylwyr wybod y rheolau.

 

Gofynnodd aelodau os oes ffermydd lle mae angen casgliadau â chymorth, ydy'r cyngor yn darparu'r gwasanaeth hwn.

Dywedodd swyddogion fod casgliadau â chymorth ar gael ar draws y fwrdeistref ond mae rhai cyfyngiadau ar rai eiddo anghysbell, ac mae'n dibynnu ar a allant gael y cerbyd casglu yn ddigon agos i gynnig casgliad â chymorth.

 

Awgrymodd aelodau gynnig cynwysyddion plastig i breswylwyr ar gyfer storio biniau du cyn eu rhoi allan, er mwyn lleihau'r cysylltiad â biniau ar olwynion, sy'n aml yn cael eu hystyried fel cynwysyddion i'w casglu yn hytrach na chynhwysyddion storio.

Roedd aelodau hefyd yn teimlo y byddai darparu cynwysyddion plastig ar ffermydd ac eiddo anghysbell yn lleihau atyniad plâu at sachau du.

 

Dywedodd swyddogion eu bod yn ceisio sefydlu polisi clir ar gyfer casglu gwastraff er mwyn sicrhau effeithlonrwydd a chysondeb. O ystyried bod gwagio â llaw yn gysylltiedig â'r gwaith, mae'n bwysig safoni'r math o gynwysyddion a ddefnyddir.

 

Hysbyswyd aelodau y gall preswylwyr ddefnyddio unrhyw gynwysyddion o'u dewis rhwng casgliadau, ond mae'n rhaid cyflwyno gwastraff mewn sachau, ac mae'r fwrdeistref yn darparu naill ai biniau ar olwynion neu sachau du i'w cyflwyno, ond nid y ddau. Dywedodd yr aelodau eu bod yn deall yr egwyddor honno.

Dywedodd Aelod y Cabinet, y Cynghorydd Scott Jones fod y trafodaethau wedi bod yn ddefnyddiol a chytunwyd â'r pwynt bod cyfathrebu'n allweddol. Eglurodd ei fod eisoes wedi rhoi cyfarwyddyd fel aelod y cabinet, sef unwaith y byddant yn cytuno ar y penderfyniad hwn, bydd y cyfathrebu am y polisi hwn wedi'i dargedu'n benodol i'r 3000 eiddo yr effeithir arnynt, yn hytrach na'r fwrdeistref sirol gyfan. Gall yr ymagwedd hon helpu i osgoi pryderon neu ddryswch diangen ymhlith preswylwyr nad ydynt yn cael eu heffeithio gan y newid.

 

Dywedodd Aelod y Cabinet ei fod wedi argymell i weddill y Cabinet bod yn rhaid cyfathrebu â'r 3,000 eiddo er mwyn i'r polisi gael ei gymeradwyo neu'i roi ar waith.

 

Roedd yn gobeithio bod hynny'n rhoi sicrwydd i'r pwyllgor.

Roedd Aelod y Cabinet yn credu y byddai cyfathrebu'r newid yn helpu i nodi unrhyw broblemau sy'n gysylltiedig ag anabledd ymhlith preswylwyr.

 

Mewn perthynas ag effaith bosib dod â'r gwasanaeth symud cynhwysyddion i ben ar breswylwyr anabl, dywedodd Aelod y Cabinet y gallai'r preswylwyr hynny gael trafferth wrth fynd â'u bagiau i'r bin storio oherwydd eu hanableddau, a allai hyn achosi problemau sy'n debyg i rai'r gweithlu.

 

Dywedodd Aelod y Cabinet ei fod am sicrhau bod y cyngor yn cyfathrebu â phobl ac os oes problemau penodol byddant yn ceisio gweithio gydag unigolion i fynd i'r afael â'r problemau hyn.

Nododd Aelod y Cabinet y byddai darparu biniau storio i 3,000 eiddo yn costio tua £50,000. Mynegodd bryderon am gostau rheolaidd i ddarparu cynhwysyddion newydd yn lle rhai a gollwyd, sydd wedi'u difrodi neu wedi'u dwyn ac roedd yn teimlo nad oedd cyllid ar gael ar gyfer hyn.

 

Roedd Aelod y Cabinet yn teimlo bod yr awgrym o gael biniau mwy ar ddiwedd y stryd fel man canolog yn cyflwyno heriau fel gormod o sachau'n cael eu cyflwyno ac anhawster wrth nodi pwy sy'n cyflwyno gormod o sachau.

 

Diolchodd y cadeirydd i Aelod y Cabinet am ymateb i rai o bryderon yr aelodau.

 

Tynnodd aelodau sylw at y problemau y mae sachau du yn eu hachosi gyda bywyd gwyllt mewn ardaloedd gwledig.

 

Cododd aelodau hefyd y broblem o breswylwyr tŷ teras yn cyflwyno sachau du mewn bin ar olwynion er mwyn osgoi bywyd gwyllt yn rhwygo'r bagiau. Mae'r preswylwyr hynny wedi gofyn am gynwysyddion, ond gwrthodwyd y cais hwnnw. Gofynnodd yr Aelodau beth y gellir ei wneud yn y sefyllfa hon.

 

Nododd swyddogion y pryderon ond ailadroddwyd yr heriau o ran darparu cynwysyddion a'r problemau ynghylch cerbydau llai. Cadarnhaodd swyddogion eu bod yn ceisio cadw'r casgliadau sachau du yn yr ardaloedd hynny.

 

Nododd aelodau fod preswylwyr weithiau'n cario sachau du i ardal ganolog er mwyn osgoi teithiau cerdded hir a symudiadau lletchwith mewn cerbydau i'r gweithlu. Fodd bynnag, mae staff weithiau'n gadael sticeri ar sachau gormodol, ac yna bydd angen fan arall i'w casglu, ac mae hyn yn ddrud.

 

Roedd y cadeirydd yn teimlo bod hyn yn tynnu sylw at bwysigrwydd deall pwy sydd wedi cyflwyno'r gwastraff a'i fod yn haws gwneud hyn gyda bin ar olwynion.

 

Gwnaeth aelodau awgrymiadau ynghylch darparu sticeri i'r rheini sydd â sachau du er mwyn nodi'r eiddo sy'n berchen ar y sachau. Awgrymodd y cadeirydd, os caiff sticer ei argraffu gyda chyfeiriad arno, mae'n rhaid iddynt roi'r sticer honno ar y sach ac os oes gan y sach sticer ddilys, gellir ei gasglu. Gall hyn wella gorfodi ac osgoi peidio â chasglu sachau o fan canolog. Roedd yn teimlo y byddai hyn hefyd yn dangos faint o gasgliadau sachau du a fydd yn ystod y flwyddyn a faint o sachau du sydd gan aelwydydd yr hawl i'w cyflwyno mewn blwyddyn.

 

Cadarnhaodd swyddogion fod mannau casglu'n ei gwneud hi'n anodd i swyddogion nodi pwy sydd wedi cyflwyno'r bagiau a faint o wastraff gormodol sydd wedi'i gyflwyno. Dywedodd swyddogion eu bod am i bobl ailgylchu cymaint â phosib ond maent yn gwerthfawrogi'r pwyntiau a godwyd a nodwyd bod gwaith pellach i'w wneud wrth adnabod y preswylwyr sy'n cyflwyno'r sachau.

Gofynnodd y cadeirydd a fydd y system ddata newydd ar gael i'r cerbydau casgliadau sachau du ac a fydd criwiau'n gallu adnabod man casglu canolog.

 

Cadarnhaodd swyddogion y bydd y system yn cael ei chyflwyno i'r cerbydlu cyfan, ac maent hefyd wedi nodi pwyntiau casglu ar draws y fwrdeistref a bydd yr wybodaeth hon ar gael i'r criwiau.

Roedd aelodau'n cydnabod cost cynwysyddion ond nodwyd y byddai pwyntiau casglu sachau du yn gofyn am finiau ar olwynion, sydd hefyd yn golygu costau cynyddol. Awgrymwyd cynnal astudiaeth ddichonoldeb i werthuso'r arbedion posib o beidio â defnyddio biniau ar olwynion. Roedd aelodau'n teimlo y gallai darparu eitem i breswylwyr nad oes hawl ganddynt ei gyflwyno'n achosi problemau lle mae pobl yn storio sachau mewn biniau ar olwynion ac yn eu cyflwyno i'w casglu. Gallai hyn helpu i gadw eitemau oddi ar y ffordd.

 

Nododd y cadeirydd fod gan y syniad hwn y potensial i leihau'r effaith y mae fermin yn eu cael ar bobl sy'n gadael sachau du yn eu gerddi os nad oes ganddynt sied storio i gadw'r sachau ynddo.

Gofynnodd aelodau a fyddai'r cyngor yn rhoi'r gorau i gyflenwi sachau du am ddim pe bai cynwysyddion yn cael eu darparu i breswylwyr.

 

Roedd Aelod y Cabinet, y Cynghorydd Scott Jones, yn teimlo ei fod yn bwynt dilys ac roedd yn teimlo bod angen iddynt fod yn ofalus gan ei fod wedi cytuno'n wreiddiol i weld a all y cyngor ddarparu bin i bawb yn hytrach na gofyn i breswylwyr brynu eu bin eu hunain. Fodd bynnag, pris bin storio yw £15, a phe bai'r cyngor yn darparu bin ar olwynion cyffredin byddai'r gost rhwng £40-£50.

Tynnodd Aelod y Cabinet sylw at bwysigrwydd sicrhau tegwch a chysondeb wrth ddosbarthu biniau storio a sachau du ar draws y fwrdeistref sirol ac roedd yn teimlo bod polisi clir a theg yn hanfodol er mwyn osgoi unrhyw anghydraddoldeb o ran canfyddiadau.

 

Yn dilyn craffu, cefnogwyd yr argymhelliad i gyflwyno'r eitem gerbron y Cabinet.