Agenda item

Atgoffodd y cadeirydd aelodau fod y strategaeth adfywio wedi bod ar flaenraglen waith y Cabinet ers peth amser ond mae wedi cael ei gohirio. O ganlyniad i hyn, gofynnodd y cadeirydd i swyddogion ddarparu diweddariad a gwybodaeth gefndir.

 

Cyflwynodd Andrew Collins y diweddaraf o ran y strategaeth adfywio sydd ar ddod.

 

Rhoddwyd gwybod i'r aelodau fod adfywio a datblygu economaidd yn gysylltiedig, ac o ganlyniad i hyn mae swyddogion yn ei newid i'r 'strategaeth adfywio a datblygu economaidd'. Mae SQW, partneriaid y cyngor, yn gweithio ar hyn.

 

Mae swyddogion yn aros am ddrafft cyntaf o'r adroddiad. Dywedodd swyddogion y byddant yn darparu'r hyn y maent yn ei gynnig a'r hyn fydd y strategaeth yn ei ddarparu i'r aelodau.

 

Cafodd aelodau eu hatgoffa o'r cynllun adferiad economaidd a gynhyrchwyd ddwy flynedd yn ôl mewn ymateb i COVID-19 a'r effaith ar yr economi leol. Ers hynny, roedd sefyllfa gwaith dur TATA a digwyddiadau eraill yn golygu nad yw'r cynllun adferiad economaidd yn gyfredol erbyn hyn.

 

Bydd yr adroddiad yn cynnwys y diweddaraf am y sefyllfa bresennol, gan gynnwys newidiadau economaidd strwythurol yn y fwrdeistref, gan gynnwys effeithiau negyddol TATA a'r datblygiadau cadarnhaol o'r Porthladd Rhydd Celtaidd a'r rhaglen Flow.

 

Dywedwyd wrth yr aelodau y bydd y rhain yn cael eu rhoi ar waith gyda strategaethau strategol lleol presennol, gan gynnwys y strategaeth treftadaeth, y strategaeth ddiwylliannol, y cynllun rheoli cyrchfan, a'r Cynllun Datblygu Lleol newydd sy'n dod i'r amlwg.

 

Bydd swyddogion hefyd yn adlewyrchu strategaethau'r DU a Llywodraeth Cymru a'r hyn y mae'n ei olygu ar gyfer yr awdurdod.

Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau fod y strategaeth yn ceisio creu strategaeth unigol ar gyfer pob agwedd ar adfywio a datblygu economaidd. Mae swyddogion wedi pwysleisio'r angen am naratif cryfach sy'n seiliedig ar ardal sy'n adlewyrchu'r fwrdeistref, yn wahanol i'r cynllun datblygu economaidd blaenorol.

Nid yw swyddogion am ganolbwyntio ar yr ymylon arfordirol a'r prif ardaloedd diwydiannol ac maent am adlewyrchu cymunedau'r cymoedd a'r heriau yn yr ardaloedd hynny yn y dyfodol.

 

Mae swyddogion yn casglu tystiolaeth ar gyfer y strategaeth ar hyn o bryd. Mae ymgynghorwyr wedi cynnal gweithdai ac wedi ymgynghori â rhanddeiliaid fel Prifysgol Abertawe, Coleg Castell-nedd Talbot, y bwrdd iechyd lleol, y Cyngor Gwasanaethau Gwirfoddol a rhanddeiliaid eraill. Maent bellach yn cynhyrchu'r strategaeth ddrafft.

 

Roedd swyddogion yn cydnabod yr oedi gan SQW a faint o waith maen nhw'n gorfod ei wneud ar hyn o bryd.

 

Bydd swyddogion yn cyflwyno'r strategaeth i'r aelodau ac o hynny bydd ganddynt gyfleoedd prosiect sy'n dod i'r amlwg a fydd yn ffurfio eu rhaglenni adfywio ac economaidd yn y dyfodol.

 

Cynghorwyd yr Aelodau mai uchelgeisiau'r strategaeth yw bod Castell-nedd Port Talbot yn gweld newid tymor hir ac y bydd yn ganolfan flaenllaw ar gyfer cynhyrchu diwydiannol ac arloesi carbon isel. Bydd yn lle llawn cyfleoedd a dewis, ac yn fwrdeistref sirol llawn cymunedau unigryw a ffyniannus.

 

Nododd swyddogion fod rhanddeiliaid yn frwdfrydig am ddatblygu strategaeth newydd sy'n mynd i'r afael â heriau'r fwrdeistref sirol. Roedd cefnogaeth gref ar gyfer ymagwedd ofalus y cyngor at sicrhau ei fod yn cael ei wneud yn iawn.

 

Roedd swyddogion yn teimlo eu bod wedi cymryd gormod o amser ond roeddent yn teimlo bod hyn o ganlyniad i'r pwysau sydd ar yr ymgynghorwyr.

 

Gofynnodd y cadeirydd i egluro beth yw'r amserlen nawr o ystyried nad ydynt wedi cwblhau'r drafft cyntaf, a beth yw'r nod presennol ar gyfer ei fabwysiadu?

 

Gofynnodd yr Aelodau beth oedd lefel yr ymgysylltiad ag aelodau ac a ymgynghorwyd ag Aelod y Cabinet.

 

Gofynnodd y cadeirydd a oes unrhyw weithdai ar gyfer aelodau wedi'u cynllunio o ran cyfrannu at y strategaeth.

Dywedodd swyddogion fod gweithdai'n bosib, ond hoffent dderbyn y drafft cyntaf yn gyntaf. Ar ôl hynny bydd aelodau'n gallu cyflwyno'u barn.

 

Bydd swyddogion yn ymgynghori ag ymgynghorwyr ar unrhyw faterion, ac unwaith y bydd y drafft yn barod, bydd aelodau'n gallu cyfrannu'u barn. Y dyddiad targed ar gyfer cyflwyno i'r Cabinet yw 9 Ebrill.

 

Roedd y Cadeirydd yn teimlo bod aelodau'n awyddus i gyfrannau at ddarnau strategol o waith ac nad ydynt am amharu ar y datblygiad os oes amserlen benodol, ond os oes modd cynnal gweithdy yna byddai'n ddefnyddiol gwneud hynny, a byddai'n osgoi gorfod eu cyflwyno ar gyfer craffu ac yna nifer o faterion neu sylwadau beirniadol yn cael eu codi y gellid eu hystyried yn gynt.

Dywedodd Simon Brennan, Pennaeth Eiddo ac Adfywio, fod pethau'n symud yn gyflym ac yn mynd yn fwy bob blwyddyn, sy'n her i swyddogion. Tynnodd sylw at ddatblygiadau sylweddol fel Canolfan Ragoriaeth Fyd-Eang ar gyfer Rheilffyrdd, Wild Fox, y Porthladd Rhydd a TATA, pob un ohonynt â photensial enfawr. Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau am y gwaith helaeth parhaus a'r anhawster wrth adlewyrchu hyn mewn strategaeth.

 

Rhoddodd Simon Brennan enghraifft o'r mathau o waith sy'n mynd rhagddo, megis gweithio gyda'r ganolfan weithgynhyrchu uchel ei werth yng Nghanolfan Dechnoleg Baglan.

 

Rhoddwyd gwybod i aelodau fod trafod y Porthladd Rhydd yn arwyddocaol, gyda safleoedd treth ym Mhort Talbot a Sir Benfro. Mae penderfyniad ar y trydydd safle treth yn yr arfaeth. Tynnodd sylw hefyd at botensial y Parc Ynni.

 

Dywedodd fod swyddogion yn barod i adolygu'r ddogfen ddrafft gan SQW gydag aelodau ac i dderbyn adborth, hyd yn oed os yw'n oedi'r amserlen, ar yr amod bod aelodau'n gyfforddus â'r cynnig hwn.

 

Awgrymodd y cadeirydd weithdy ar gyfer craffu y tu allan i gyfarfodydd ffurfiol, gan ganiatáu i aelodau eraill gyfrannu.

 

Cydnabu fod pawb am i'r strategaethau adlewyrchu eu huchelgeisiau ar gyfer y fwrdeistref ac roedd yn cydnabod yr anhawster wrth greu strategaeth yng nghanol gwaith parhaus nad yw'n gysylltiedig â strategaeth.

 

Roedd y cadeirydd o'r farn y byddai'n ddefnyddiol cael strategaeth fel bod pethau'n gliriach yn y dyfodol o ran sut y gall yr awdurdod flaenoriaethu darnau o waith.

 

Roedd yr aelodau'n teimlo y dylid ymgynghori â dwy ysgol gyfun sy'n darparu addysg i blant dros 16 oed hefyd.

 

Cynghorodd swyddogion fod yr amserlenni'n golygu y byddai ymgynghori â'r ysgolion hynny wedi achosi oedi. Dywedodd swyddogion eu bod wedi dewis rhanddeiliaid yr oeddent yn meddwl a fyddai'n cynrychioli'r fwrdeistref. Roeddent yn deall pryderon aelodau ond penderfynwyd ei gyfyngu i'r Brifysgol a Choleg Castell-nedd Port Talbot ar yr achlysur hwn.

 

Dywedodd Simon Brennan, Pennaeth Eiddo ac Adfywio, y gellir ei gyflwyno i'r holl ysgolion hefyd, oherwydd pan fydd swyddogion yn edrych ar ffermydd gwynt arnofiol ar y môr, bydd plant yn gwneud penderfyniadau'n gynnar yn eu gyrfaoedd ynghylch y pynciau maent yn eu hastudio ar gyfer eu harholiadau TGAU a Safon Uwch neu gymwysterau eraill o bosib. Mae hyn yn golygu bod dadl o blaid ymgynghori â phob ysgol. Fodd bynnag, mae swyddogion wedi penderfynu peidio ag ymgynghori â phawb fel y gallant gael syniad o deimladau'r darparwyr addysg mwy yn unig i sicrhau eu bod ar y trywydd iawn.

 

Rhoddwyd gwybod i'r aelodau, unwaith y bydd y strategaeth wedi'i chwblhau, y gallai cyfleoedd newydd godi ar gyfer diwydiannau  yn y fwrdeistref sirol yn y dyfodol. Yna, gall swyddogion addysg a sgiliau gydweithio ag ysgolion i sicrhau eu bod yn ymgysylltu'n llawn â'r strategaeth a chyfeiriad yr awdurdod.

 

Nododd y cadeirydd fod trafodaethau wedi'u cynnal yn ystod cyfarfodydd y pwyllgor ynghylch ffermydd gwynt arnofiol ar y môr a'r cyfleoedd yn y dyfodol a chytunwyd bod ymgysylltu'n gynnar yn bwysig ond mae hyn hefyd yn her fawr i lywodraethau ar bob lefel o ran sicrhau cyflenwad o sgiliau ac ysbrydoli pobl i ddechrau gyrfaoedd.

 

Gofynnodd aelodau i Chris Saunders, Pennaeth Hamdden, Twristiaeth, Treftadaeth a Diwylliant gyflwyno'r diweddaraf o ran Wild Fox.

 

Gofynnodd yr aelodau am y diweddaraf o ran Iard Burrows. Dywedodd y Cadeirydd y byddai'n gofyn i swyddogion roi'r diweddaraf i aelodau'r pwyllgor ar ôl y cyfarfod am y prosiect hwnnw.

 

Nodwyd y cyflwyniad.