Agenda item

Y Gyllideb ar gyfer Blwyddyn Ariannol 2025/26

Cofnodion:

Cyflwynodd Swyddogion gyllideb ddrafft Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru i'r Aelodau ar gyfer blwyddyn ariannol 2025/26, a oedd yn cynnwys y tâl ardoll arfaethedig i'r awdurdodau cyfansoddol.

Hysbyswyd y Pwyllgor fod yn rhaid dweud wrth yr awdurdodau cyfansoddol am yr ardoll ar gyfer y flwyddyn ariannol sydd i ddod erbyn 31 Ionawr 2025. Soniwyd bod trafodaethau eisoes wedi dechrau â phob un o'r Awdurdodau Lleol a'r Aelodau Etholedig ynghylch gofynion proses pennu cyllideb Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru.

Roedd yr adroddiad a ddosbarthwyd yn nodi tri opsiwn gwahanol (Opsiwn 1, Opsiwn 2 ac Opsiwn 2B) o ran pennu cyllideb ar gyfer Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru. Amlygwyd bod yr opsiynau’n eithaf cyson â blynyddoedd blaenorol; pennu cyllideb parhad neu gynyddu'r ffrwd waith, drwy'r gyllideb, i geisio cyflawni amcanion Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru. Ychwanegodd Swyddogion bod gwaith i'w wneud o hyd o ran deall lefel gweithgarwch rhai o'r swyddogaethau a'r ffrydiau gwaith.

Eglurodd Swyddogion fanylion y tri opsiwn gwahanol fel a ganlyn:

·        Opsiwn 1 – Cyllideb parhad.

·        Opsiwn 2 – Cyllideb y gofynnwyd amdani.

·        Opsiwn 2B – Cyllideb y gofynnwyd amdani gyda'r defnydd o gronfeydd wrth gefn.

 

Dywedwyd bod Swyddogion yn argymell Opsiwn 2B, a nodwyd yn Atodiad C o'r adroddiad a ddosbarthwyd. Nodwyd y cynigiwyd rhyddhau arian wrth gefn dros gyfnod cynlluniedig o dair blynedd; roedd hyn er mwyn helpu i atal yr angen i ofyn am ardollau sylweddol uwch yn y dyfodol, gan gydnabod yr heriau y mae'r awdurdodau cyfansoddol yn eu hwynebu'n unigol o ran eu proses pennu cyllideb.

Darparwyd manylion ychwanegol ynghylch Opsiwn 2B i'r Pwyllgor, gan dynnu sylw at y ffaith bod yr opsiwn hwn yn cynnwys y ceisiadau a oedd wedi'u derbyn gan dair o'r pedair ffrwd waith; Roedd Atodiad C yn manylu ar y disgwyliadau y gellid eu cyflawni drwy'r gyllideb ar gyfer Trafnidiaeth, Ynni a Datblygu Economaidd.

Yn ychwanegol at yr uchod, eglurwyd bod rhai heriau ar hyn o bryd ynghylch diffinio gwaith a disgwyliadau'r ffrwd waith Cynllunio; felly, ni ellid darparu'r cyllid yn yr un cyd-destun. Fodd bynnag, nodwyd bod yr arweinwyr ar gyfer y ffrwd waith hon wedi cadarnhau'n flaenorol fod hon yn sefyllfa dderbyniol, a'u bod yn gweithio gyda Llywodraeth Cymru i nodi cyllid ac eglurder pellach ynghylch cyflawni'r rhaglen waith. 

Cynhaliwyd trafodaeth ynglŷn â sefyllfa gyllidebol gyffredinol Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru, pe bai Opsiwn 2B yn cael ei gymeradwyo. Nodwyd bod y gyllideb ddrafft ar gyfer 2025/26 yn dangos gwariant amcangyfrifedig o £710,300. Eglurodd swyddogion eu bod wedi edrych ar opsiynau i geisio safoni'r tâl ardoll ar yr awdurdodau cyfansoddol, i'w gadw'r un peth â'r hyn a godwyd ym mlwyddyn ariannol 2024/25; pe bai hyn yn cael ei ystyried, byddai'n ofynnol i Swyddogion ddefnyddio'r cronfeydd wrth gefn i ariannu hynny. Fel y crybwyllwyd yn flaenorol, byddai Swyddogion yn ceisio gwneud hyn dros gyfnod o dair blynedd fel a ganlyn:

·        £153,500 ym mlwyddyn ariannol 2025/26.

·        £167,700 ym mlwyddyn ariannol 2026/27.

·        £182,200 ym mlwyddyn ariannol 2027/28.

 

Rhagwelwyd y byddai oddeutu £964,000 o gronfeydd wrth gefn ar ddiwedd blwyddyn ariannol 2024/25; felly, pe bai'r cronfeydd wrth gefn yn cael eu defnyddio dros gyfnod o dair blynedd, byddai'n gadael balans o £460,800 yn y pot arian wrth gefn erbyn diwedd y cyfnod hwnnw.

Yn ogystal â'r uchod, cynigiwyd codi ardoll fach ar y ddau Awdurdod Parc Cenedlaethol ym mlwyddyn ariannol 2025/26; wrth i'r ffrwd waith Cynllunio ddatblygu, byddai cyfrifoldeb ar yr Awdurdodau Parciau Cenedlaethol hynny i gyfrannu at y swyddogaeth Gynllunio. Dywedodd Swyddogion fod y tâl arfaethedig ar gyfer blwyddyn ariannol 2025/26 yn llai na £1,000 i gyd; fodd bynnag, byddai hyn yn cynyddu dros amser wrth i'r gost o ddarparu'r ffrwd waith hon gynyddu. Nodwyd bod cyflwyno'r egwyddor hon ar gyfer y flwyddyn ariannol sydd i ddod yn hanfodol yn y sefyllfa gyffredinol, yn enwedig gan ei fod yn rhywbeth yr oedd Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru wedi gohirio gwneud yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf wrth osod y tâl ardoll.

Wrth gwblhau'r amcanestyniad a'r cynnig a argymhellwyd, dywedodd Swyddogion y byddai Opsiwn 2B yn galluogi i waith gael ei gyflawni ar gyfer y ffrydiau gwaith, wrth gadw'r tâl ardoll yr un peth ar gyfer yr awdurdodau cyfansoddol am y tair blynedd nesaf (gan ychwanegu'r tâl ardoll i'r ddau Awdurdod Parciau Cenedlaethol); byddai arian wrth gefn yn cael ei ddefnyddio dros gyfnod cyson a fyddai'n caniatáu hyblygrwydd i Gyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru  ddatblygu yn ôl yr angen.

Hysbyswyd y Pwyllgor fod y cynigion a gynhwysir yn yr adroddiad a ddosbarthwyd wedi'u cyflwyno i Is-bwyllgor Trosolwg a Chraffu Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru; darparodd Swyddogion drosolwg o'r adborth a dderbyniwyd gan aelodaeth y Pwyllgor hwnnw. Amlygwyd bod pryderon wedi'u codi gan rai Aelodau, ynghylch y tâl ardoll; trafodwyd lleihau'r ardoll oherwydd y pwysau ar bob un o'r awdurdodau cyfansoddol o ran pennu eu cyllidebau eu hunain. Eglurwyd bod eu barn wedi'i nodi, ond ni chynigiwyd unrhyw argymhellion ffurfiol gan y Pwyllgor Trosolwg a Chraffu.

O ran yr ymateb i'r pryderon a godwyd, amlygodd y Prif Swyddog Cyllid (Swyddog Adran 151) Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru'r rhesymau dros gynnig cadw'r ardoll yr un peth; yn enwedig gan fod Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru yn parhau i ddatblygu a chynyddu ei allu. Barn swyddogion oedd y byddai'n synhwyrol ac yn rhesymol gosod yr un ardoll ag a gafwyd mewn blynyddoedd blaenorol, a chario rhywfaint o arian ar gyfer treuliau annisgwyl a hyblygrwydd yn y gyllideb; yn enwedig gan fod ffactorau anhysbys yn dal i fodoli o ran datblygu Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru a chyflawni ei amcanion.

Croesawodd arweinwyr yr adborth gan y Pwyllgor Trosolwg a Chraffu, yn enwedig cydnabyddiaeth o'r pwysau yr oedd Awdurdodau Lleol yn eu hwynebu o ran prosesau pennu cyllidebau. Fodd bynnag, y consensws cyffredinol oedd cytuno ar Opsiwn 2B er mwyn sicrhau bod gan Gyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru yr arian i ganiatáu i'r ffrydiau gwaith ddatblygu'n unol â hynny a sicrhau bod lefel addas o gronfeydd wrth gefn ar gyfer gofynion y dyfodol.

Cydnabuwyd bod Awdurdod Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog yn rhan o dri Chyd-bwyllgor Corfforaethol gwahanol; byddai'n bwysig cofio hyn wrth osod yr ardoll yn y dyfodol. 

PENDERFYNWYD:

·        Bod y gyllideb ar gyfer Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru, ar gyfer blwyddyn ariannol 2025/26, yn cael ei phennu a'i chymeradwyo ar £710,300 (fel y manylir yn Atodiad C o'r adroddiad a ddosbarthwyd (Cyllideb y gofynnwyd amdani gyda'r defnydd o gronfeydd wrth gefn)).

 

·        Bod y tâl ardoll, yn seiliedig ar boblogaeth, i’w godi ar awdurdodau cyfansoddol, yn cael ei gymeradwyo fel a ganlyn:

Ardoll Awdurdodau Lleol 2025/26:
 (Ardoll) Cyngor Dinas a Sir Abertawe - £191,188
 (Ardoll) Cyngor Sir Gâr - £151,281
 (Ardoll) CBS Castell-nedd Port Talbot - £114,094
Cyngor Sir Penfro (Ardoll) - £99,414
 (Ardoll) Awdurdod Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog - £147
 (Ardoll) Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro (Ardoll) - £672

Cyfanswm = £556,797

 

 

Dogfennau ategol: