Cofnodion:
Atgoffodd y cadeirydd
yr aelodau y bydd y sylwadau yn y cyfarfod yn rhan o'r ymateb ymgynghori
ffurfiol ar gyfer y gyllideb ac anogir aelodau i gyflwyno unrhyw gynigion amgen
yn ystod y cyfarfod, y gellid eu hystyried unwaith y bydd y cyfnodau ymgynghori
wedi dod i ben.
Darparodd Nicola Pearce, Cyfarwyddwr yr Amgylchedd,
Adfywio a Strydlun, grynodeb o'r eitemau a ddilëwyd ers yr adroddiad diwethaf
ac unrhyw newidiadau a wnaed. Hysbyswyd yr aelodau mai nod Cyfarwyddiaeth yr
Amgylchedd yw arbed £2.35 miliwn i gyrraedd y targed o 5% ar gyfer pob adran.
Mae'r gwaith craffu ar y gyllideb ar gyfer y
gyfarwyddiaeth yn cael ei rannu rhwng Pwyllgor Craffu Gwasanaethau'r
Amgylchedd, Adfywio a Strydlun a'r Pwyllgor Craffu Addysg, Dysgu Gydol Oes, a
Hamdden. Daw gwasanaethau diogelu'r cyhoedd dan yr olaf yn y rhestr. Ers y
cyfarfod ym mis Tachwedd, mae rhai cynigion cyllideb wedi'u dileu.
Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau fod yr arbedion canlynol
wedi'u tynnu o gynigion cyllideb yr Amgylchedd ac Adfywio:
Casgliadau gwastraff bob tair wythnos: £539,000.
Ffïoedd gwastraff gwyrdd: £200,000.
Arbedion yn y gymdogaeth (gan gynnwys gostyngiadau mewn
swyddi): £379,000.
Lleihau systemau draenio: £310,000.
Mae cyfanswm o £1.438 miliwn o arbedion wedi'u dileu i
fynd i'r afael â phryderon a thrafodaethau blaenorol.
Nododd y cyfarwyddwr fod angen arbedion sylweddol o hyd,
a bydd toriadau'n cael effeithiau. Diolchodd y Cadeirydd i'r cyfarwyddwr, gan
gydnabod bod adborth y pwyllgor yn werthfawr ar gyfer gwneud penderfyniadau.
ENV-A
Roedd yr Aelodau'n siomedig nad oedd ganddynt y ffigyrau
a ddarparwyd mewn perthynas â'r cynnydd mewn ffïoedd fel y gofynnwyd amdanynt
yn y cyfarfod blaenorol, a nodwyd pan fu cynnydd mewn ffïoedd, fod y ffigyrau
bob amser yn cael eu cynnwys yn y papurau.
Cadarnhaodd David Griffiths, Pennaeth Peirianneg a
Thrafnidiaeth, ei fod wedi darparu'r ffigyrau a'i fod wedi tybio bod
camgymeriad gweinyddol wedi bod. Gofynnodd i swyddog y Gwasanaethau
Democrataidd ailddosbarthu'r wybodaeth.
Esboniodd swyddogion mai'r bwriad ar gyfer ENV-A yw
cynyddu ffïoedd a thaliadau o £11,000 ar draws pedwar maes:
Ymholiadau Cofnodion Priffyrdd: Y ffi safonol bresennol
yw £50, gyda chynnydd arfaethedig o £20. Disgwylir i'r newid hwn gynhyrchu
£5,380 yn seiliedig ar 260 i 270 o ymholiadau'r flwyddyn.
Ymchwiliadau a Chwiliadau Cyfreithiwr: Yn flaenorol,
roedd y chwiliadau hyn am ddim ond mae swyddogion yn cynnig codi ffi o £70 y
llythyr ar gyfer cyfreithwyr. Gydag oddeutu 20 llythyr y flwyddyn, byddai hyn
yn cynhyrchu £1,400 ychwanegol.
Cymeradwyaeth Dechnegol ar gyfer gwaith Adran 38 a 278:
Ar gyfer gwaith adeiladu o dan £7,000, y ffi bresennol yw
£300, gyda chynnydd arfaethedig o £200, gan gynhyrchu amcangyfrif o £400.
Ar gyfer gwaith o dan £15,000, y ffi bresennol yw £600,
gyda chynnydd arfaethedig o £250, gan gynhyrchu £750 ychwanegol.
Ar gyfer gwaith dros £15,000, y ffi bresennol yw £1,500,
gyda chynnydd arfaethedig o £300, gan gynhyrchu £1,800 yn ychwanegol.
Isafswm ffïoedd arolygu ar gyfer ymweliadau safle: Ar
gyfer gwaith hyd at £15,000, y ffi bresennol yw £1,125, gyda chynnydd
arfaethedig o £450, gan gynhyrchu £1,350 ychwanegol.
Roedd yr Aelodau'n gwerthfawrogi'r dadansoddiad manwl o'r
newidiadau hyn.
Roedd ENV-B yn ymwneud â chymorth cludiant a'r
gostyngiad mewn cymorth refeniw ar gyfer gwasanaethau bysus. Mynegodd yr
Aelodau bryder gan eu bod wedi adolygu llwybrau bysus yn ddiweddar ac wedi
gweithio gyda chwmnïau bysus i'w gwella. Roeddent yn poeni am effaith y
gostyngiad hwn mewn cymorth refeniw ar y gwelliannau a gynlluniwyd.
Holodd yr Aelodau a oedd swyddogion yn gwybod sut y
byddai'r gostyngiad hwn yn effeithio ar y gwelliannau arfaethedig. Tynnwyd sylw
hefyd at broblem mewn perthynas â chanfyddiad; ar un llaw, maent yn gweithio i
wella llwybrau bysus, ac ar y llaw arall, maent yn lleihau cyllid.
Esboniodd swyddogion eu bod wedi cynnal ymgynghoriad
helaeth ar gymorthdaliadau bysus yn dilyn diwedd y gronfa argyfwng bysus.
Bellach mae ganddynt rwydwaith sylfaen wedi'i ariannu. Derbyniodd swyddogion
sicrwydd gan Lywodraeth Cymru y bydd y cyllid presennol yn parhau i'r flwyddyn
ariannol nesaf, gan leihau'r risg yn sylweddol.
Cafodd yr Aelodau wybod bod y cyngor wedi elwa o ragor o
wasanaethau, a fydd yn cael eu cadw. Yn ogystal, mae Llywodraeth Cymru wedi
dyrannu £11,000,000 ychwanegol ledled Cymru i gynnal gwasanaethau bysus yn y
flwyddyn ariannol nesaf, gan liniaru'r risg ymhellach.
Mae swyddogion yn credu y bydd yr holl wasanaethau
presennol yn cael eu cadw. Nid ydynt yn torri'r gyllideb gyfan, dim ond rhan
ohoni, a fydd yn darparu rhywfaint o gadernid, er ychydig yn llai nag o'r
blaen. Mae cyfran y cyngor o'r cyllid ychwanegol gwerth £11,000,000 yn golygu
bod yr awdurdod mewn sefyllfa dda ac ni fydd yn gweld unrhyw ostyngiadau yn y
rhwydwaith yn ystod y flwyddyn ariannol nesaf.
Gofynnodd yr Aelodau am gael eu hysbysu ar unwaith os
bydd amgylchiadau'n newid fel y gallant ymateb i ymholiadau preswylwyr yn
brydlon. Cytunodd y swyddogion.
Nododd y Cadeirydd fod y trefniadau cyllido presennol yn
rhai dros dro a'u bod yn rhagflaenydd i'r trefniadau masnachfreinio bysus.
Soniodd fod yr amserlenni ar gyfer masnachfreinio wedi symud ychydig, a bydd y
strwythur ariannu cyfan yn newid dros amser. Cytunodd swyddogion ac fe
wnaethant gynghori y bydd newidiadau deddfwriaethol eilaidd yn cael eu cyflwyno
i'r Senedd a Senedd y DU yn yr hydref, a disgwylir i'r trefniant masnachfreinio
ddod i rym yn Ne-orllewin Cymru yn 2026/27. Esboniodd y swyddogion fod gwaith
sylweddol yn mynd rhagddo yn y cefndir mewn perthynas â'r mater hwn.
ENV-C
Ni chafwyd unrhyw gwestiynau.
ENV-D
Ni chafwyd unrhyw gwestiynau.
ENV-E
Ni chafwyd unrhyw gwestiynau.
ENV-F
Ni chafwyd unrhyw gwestiynau.
Roedd ENV-G yn ymwneud â lleihau cyllideb cynnal a
chadw pontydd Mynegodd yr Aelodau bryder y gallai'r arbediad o £28,000 gael ei
negyddu'n gyflym gan waith i atgyweirio pont fawr.
Roedd yr Aelodau'n teimlo, pe bai arolygiadau'n cymryd
mwy o amser a bod cyflwr gwael pontydd yn dirywio, y byddai'n economi ffug.
Roeddent hefyd yn poeni y gallai chwyddiant erydu'r arbedion, gan beri
bygythiad i economïau lleol pe bai pontydd mawr yn cau.
Roedd swyddogion yn cydnabod mai hwn oedd un o'r toriadau
mwyaf heriol i wasanaethau yr oedd yn rhaid iddynt eu gwneud ac fe wnaethant
ddarparu dadansoddiad o'r gyllideb. Cyfanswm y gyllideb gyffredinol yw
£564,000, ac mae wedi'i rhannu'n ddau faes:
Awgrymodd swyddogion y bydd y toriad arbedion o £28,000
yn dod o'r gyllideb waith ataliol. Sicrhawyd yr Aelodau y byddai'r ddyletswydd
statudol ar gyfer archwilio adeileddau yn cael ei chyflawni o hyd. Fodd bynnag,
cytunodd swyddogion y gallai'r toriad hwn fod yn economi ffug, gan y gallai
oedi mewn perthynas ag atgyweiriadau arwain at ddifrod mwy sylweddol a chostau
uwch.
Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau fod y toriad yn cynrychioli
gostyngiad o 8% yn y rhan honno o'r gyllideb. Nododd swyddogion y byddai
effaith y toriad yn dibynnu ar gyllideb y flwyddyn nesaf ac unrhyw addasiadau o
ran chwyddiant. Fe wnaethant ailadrodd mai dyma un o'r toriadau yn y gyllideb y
maent yn poeni fwyaf amdano, gan y gallai oedi arwain at gostau uwch yn nes
ymlaen.
Eglurodd swyddogion fod y toriadau hyn i'r gyllideb yn
anffodus ond yn angenrheidiol, oherwydd y meysydd cyfyngedig lle gellir gwneud
arbedion. Er ei fod yn bryder, mae swyddogion o'r farn bod modd eu rheoli, er y
gallai arwain at gostau cyfalaf cynyddol yn y dyfodol.
Roedd yr Aelodau'n cydnabod bod y sefyllfa o ran y
gyllideb yn un anodd ond teimlai y gall mân atgyweiriadau ar bontydd atal
costau llawer mwy yn nes ymlaen. Nodwyd bod yr ymagwedd hon wedi'i phrofi o'r
blaen ac yn y pen draw roedd yn costio mwy i'r cyngor yn y tymor hir.
Roedd yr Aelodau'n flin bod blynyddoedd o gyni yn
effeithio ar breswylwyr. Dywedodd y Cadeirydd fod rhai toriadau'n effeithio ar
lefelau gwasanaeth, er bod eraill, fel y cynnig hwn, yn ymddangos fel pe baent
yn cynnig gwerth gwael am arian yn y tymor hir. Gofynnodd y Cadeirydd a oedd y
gyllideb wedi'i hadolygu ar draws cyfarwyddiaethau i sicrhau nad oedd symiau
bach o arian, a allai achub y cyngor yn y tymor hir, yn cael eu torri yma.
Gofynnodd a oedd swyddogion wedi ystyried torri eitemau llai gwerthfawr mewn
cyfarwyddiaethau eraill yn lle.
Cadarnhaodd y cyfarwyddwr fod adolygiad trylwyr wedi'i
gynnal, a rhoddwyd targed i bob maes. Bu'n rhaid i swyddogion ddileu gwerth
£1,000,000 o arbedion o'r targed oherwydd effaith rhai arbedion cyllideb
arfaethedig a'r adborth a dderbyniwyd. Hysbyswyd yr Aelodau y byddai pob cynnig
yn cael ei ystyried, ac roedd rhai cynigion yn annymunol i swyddogion a
chynghorwyr, ond dyma'r realiti ariannol i'r cyngor a'r holl awdurdodau lleol.
Eglurodd swyddogion fod trafodaethau tebyg wedi'u cynnal
mewn cyfarwyddiaethau eraill, a bod arbedion strategol wedi'u hystyried mewn
blynyddoedd blaenorol, gan gynnwys toriadau mewn ynni, cludiant o'r cartref i'r
ysgol a llety. Fodd bynnag, nid oedd y toriadau hyn yn ddigonol, gan olygu bod
angen gwneud toriadau eleni. Dywedodd swyddogion, os nad yw rhai arbedion yn
dderbyniol, nad oes unrhyw awgrymiadau eraill, ac y byddai'n rhaid torri
gwasanaethau os nad yw'r rhain yn cael eu derbyn.
Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau nad yw'r cyngor am fod yn y
sefyllfa hon, ond gall barhau felly os nad yw Llywodraeth Cymru'n darparu mwy o
gyllid i awdurdodau lleol. Nododd y cadeirydd yr anhawster o wneud
penderfyniadau gwerth am arian annymunol a gwael. Pwysleisiodd yr angen i'r
aelodau fod yn sicr bod effaith lawn bob penderfyniad wedi ei deall a'i
hystyried yn erbyn penderfyniadau eraill. Pe bai'r gwaith ar draws y
gyfarwyddiaethau wedi'i wneud, byddai'r aelodau'n gyfforddus gan wybod bod
popeth posib wedi'i wneud.
Gwahoddodd y cadeirydd yr aelodau i ofyn cwestiynau
ynghylch llinell gyllideb ENV-I, sef cynnig tebyg ynghylch lleihau
cyllideb y gwasanaeth asedau. Tynnodd sylw at y ffaith ei fod yn ymwneud â
lleihau'r gyllideb arolygu, y teimlai'r aelodau'n flaenorol y byddai'n arwain
at werth gwael am arian mewn gwariant cynnal a chadw priffyrdd yn y dyfodol.
ENV-H
Ni chafwyd unrhyw gwestiynau.
Roedd ENV-K yn ymwneud â'r gostyngiad yng nghyllideb y gwaith ar gyfer
priffyrdd a chynnydd mewn ffïoedd a thaliadau. Darparodd yr Aelodau enghraifft
o ddifrod i ochr isaf car oherwydd clustogau arafu sy'n ddadfeiliol a holwyd pa
mor hir fyddai hi cyn i'r arbedion gael eu gwrthbwyso gan gostau hawliadau
difrod i gerbydau oherwydd bod clustogau arafu yn dirywio.
Mynegodd yr Aelodau bryder, pe bai digwyddiadau o'r fath
yn dod yn amlach a bod arolygon yn cael eu lleihau, y bydd y tebygolrwydd o
ddifrod pellach yn cynyddu.
Eglurodd swyddogion fod dau fath gwahanol o arolwg: y
prif arolygon asedau a'r arolygon diogelwch arferol a gynhelir ar y briffordd.
Bydd yr archwiliadau arferol a gynhelir gan arolygwyr priffyrdd yn parhau fel
arfer ac maent ar wahân i'r arolygon cyflwr ar gyfer ffensys diogelwch a
gridiau gwartheg.
O ran y gyllideb, eglurodd swyddogion fod cyllideb
refeniw a chyllideb gyfalaf ar gyfer y gwaith. Pan fydd y gyllideb refeniw yn
cael ei lleihau, mae'r cyngor yn dod yn fwy dibynnol ar y gyllideb gyfalaf.
Tynnodd swyddogion sylw at y ffaith bod cronfeydd ar gyfer cynnal a chadw
ffyrdd yn y gyllideb refeniw wedi'u lleihau'n flaenorol wedi arwain at fwy o
ddibyniaeth ar gronfeydd cyfalaf ar gyfer cynnal a chadw. Roedd hynny'n golygu
bod llai o gyfalaf ar gael ar gyfer prosiectau newydd, fel mesurau gostegu traffig
neu addasiadau i leiniau ar ymyl y ffordd.
Esboniodd swyddogion fod y gostyngiadau arfaethedig yn y
gyllideb yn rhannol yn gwrthdroi'r cynnydd blaenorol yn 2022/23, a oedd ar
lefel gyllideb hyd yn oed yn is yn flaenorol. Nododd swyddogion fod y cynnydd
yn anghynaliadwy, ac er mwyn cwrdd â thargedau ariannol, bu'n rhaid iddynt
gynnig gostyngiadau a byddant yn parhau i ddibynnu'n helaeth ar y gyllideb
gyfalaf ar gyfer gwaith cynnal a chadw cynlluniedig, yn debyg i'r sefyllfa o
ran pontydd.
Dywedodd yr aelodau y bydd swyddogion yn dod yn fwy
dibynnol ar gynghorwyr i adrodd am ddifrod i dwmpathau cyflymder. Fe wnaethant
rannu eu profiad ym maes gweithgynhyrchu, gan nodi bod torri cyllideb ar gyfer
gwaith cynnal a chadw yn gyson, oherwydd dyma'r arbediad hawsaf, yn arwain at
gostau uwch yn y pen draw.
Roedd yr aelodau'n teimlo, heb fwy o gyllid gan
lywodraethau yng Nghaerdydd neu Lundain, y bydd y mathau hyn o doriadau yn cael
effaith barhaol ar bawb.
Dywedodd swyddogion fod Llywodraeth Cymru'n ystyried
ailgyflwyno'r fenter benthyca llywodraeth leol ar gyfer y flwyddyn nesaf.
Byddai hyn yn darparu arian ar gyfer benthyca ychwanegol ar gyfer cynnal a
chadw priffyrdd, yn benodol i ymdrin â thyllau yn y ffyrdd a'u hatal. Os caiff
yr arian ei gadarnhau, gallai'r cyngor dderbyn mwy o arian y flwyddyn nesaf,
gan ganiatáu ar gyfer mwy o ymdrechion cynnal a chadw er gwaethaf gostyngiadau
yn y gyllideb.
Hysbyswyd yr Aelodau mai dim ond am flwyddyn y mae'r
fenter hon, ac nid yw wedi'i chadarnhau eto, ond mae swyddogion yn obeithiol
ynghylch y cyllid ychwanegol posib.
Nododd y cadeirydd y newyddion cadarnhaol.
Mynegodd yr Aelodau bryder ynghylch y toriad i'r gwaith
draenio a'i effaith ar gael mynediad at arian grant ar gyfer isadeiledd
draenio, yn enwedig o ystyried pryderon llifogydd ar draws yr awdurdod.
Dywedodd swyddogion fod yn rhaid i'r cyngor fyw o fewn ei
gyllideb, gan olygu y byddai'n rhaid i rywfaint o'r gwaith aros. Er yr hoffent
archwilio mwy o atebion, bydd angen iddynt aros nes bod cyllid ychwanegol ar
gael.
Roedd ENV-L yn ymwneud â gwasanaethau goleuadau a'r cynigion o amgylch
goleuadau stryd. Nododd yr Aelodau fod cyfnod
prawf wedi'i gynnal yn rhannol y llynedd ac nid
yw'r broses o'i gyflwyno ar y tabl.
Nododd yr Aelodau nad ydynt wedi derbyn yr adroddiad gan
y pwyllgor sy'n cynnwys manylion ac effeithiau'r cyfnod prawf, a gofynwyd am
gadarnhad a yw'n rhywbeth a fydd yn cael ei ddiwygio a'i ychwanegu yn
ddiweddarach, er enghraifft, y tu allan i'r gyllideb neu a yw'n annichonadwy
mwyach?
Cadarnhaodd swyddogion eu bod wedi cynnal cyfnodau prawf
a'u bod yn casglu'r holl adborth ganddynt. Maent yn aros am adborth gan yr
heddlu ac mae'r peiriannydd goleuo a'r swyddogion yn cwblhau'r adroddiad ac yn
siarad â'r gwasanaethau democrataidd ynghylch pryd y bydd hynny'n cael ei
gyflwyno gerbron y pwyllgor ac yna'r Cabinet er mwyn iddynt wneud unrhyw
benderfyniad.
Eglurodd swyddogion fod diffyg yn y gyllideb ynni ar hyn
o bryd ac mae'n anodd iawn rhagweld y gyllideb ynni oherwydd amrywiadau bob tri
mis. Dyma'r diffyg y byddai'r
cyllid ar gyfer goleuo am ran o'r nos yn ei lenwi.
Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau na fyddai'r cynllun goleuo am
ran o'r nos, pe bai'n mynd rhagddo, yn darparu arbediad ychwanegol i'r hyn sydd
ar adroddiad y gyllideb, ond y byddai'n datrys mater sylfaenol yn y gyllideb
ynni.
Cadarnhaodd swyddogion y bydd yr adroddiad yn cael ei
gyflwyno i'r aelodau maes o law.
Gofynnwyd i'r Aelodau egluro'r hyn a olygwyd yn yr
adroddiad lle mae'n dweud 'gyda phroffil cyhoeddus uwch ar y risg.'
Esboniodd swyddogion y byddai ganddo broffil uwch
oherwydd byddai'n fwy gweladwy gan fod y goleuadau'n cael eu pylu am 10.00pm
pan fydd llawer mwy o bobl yn eu gweld bryd hynny, na phe baent yn cael eu pylu
am 1:00am.
Gofynnodd y Cadeirydd am y penderfyniad ynghylch amseriad
y cyfnod prawf. Gofynnodd a oes disgwyl y bydd yn digwydd cyn diwedd y flwyddyn
ariannol hon neu a fydd yn digwydd yn y flwyddyn ariannol nesaf.
Esboniodd swyddogion eu bod yn anelu at gyflwyno'r
adroddiad i'r aelodau ym mis Mawrth. Fodd bynnag, byddai angen i'r Cabinet
ystyried unrhyw ganlyniadau, gan arwain at gyfnod prawf mwy o bosib cyn y
penderfyniad terfynol.
Nododd Swyddogion, wrth i'r haf agosáu, fod llai o frys
oherwydd bod llai o ddefnydd o oleuadau, a disgwylir y prif arbedion yn yr
hydref a'r gaeaf. Felly, mae'n annhebygol y bydd y penderfyniad yn cael ei
wneud erbyn diwedd y flwyddyn ariannol hon.
Nododd yr Aelodau fod y nifer uchaf o farwolaethau ffyrdd
yn y DU wedi digwydd ym 1941, yn rhannol oherwydd diffyg goleuadau ffordd. Ers
cyflwyno goleuadau ffordd, mae nifer y marwolaethau wedi gostwng.
Gofynnodd yr Aelodau a fyddai'r penderfyniad yn cael ei
wrthdroi os bydd sefyllfa'r gyllideb yn gwella'r flwyddyn nesaf.
Esboniodd swyddogion fod y cynlluniau peilot ar y gweill
ar hyn o bryd, ac nad yw'r asesiad wedi'i gwblhau eto. Felly, mae'n rhy gynnar
i wneud penderfyniad hyd nes y deallir llwyddiant y cynlluniau peilot. Soniodd
swyddogion fod ymestyn maint y cynlluniau peilot yn un o'r opsiynau y gellid eu
hystyried.
Roedd yr Aelodau'n teimlo, os bydd y gyllideb yn gwella
yn y dyfodol, y dylai adfer y goleuadau i'r lefelau blaenorol fod yn
flaenoriaeth. Fodd bynnag, dywedodd swyddogion na allent sicrhau y byddai
cyllid ychwanegol gan Lywodraeth Cymru yn gwrthdroi'r cynnig hwn, gan y gallai
pwysau eraill godi bryd hynny.
Cynghorwyd yr Aelodau fod pwysau strwythurol parhaus mewn
perthynas â'r gyllideb gyffredinol a Chyfarwyddiaeth yr Amgylchedd. Cyfeiriodd
swyddogion at yr enghraifft o gostau Yswiriant Gwladol cyflogwyr cynyddol a'i
effaith bosib ar wasanaethau a gomisiynir gan y cyngor, sy'n parhau i fod yn
ansicr.
Atgoffodd y Cadeirydd yr aelodau fod aelodau'r Cabinet,
gan gynnwys arweinydd y cyngor, yn bresennol ac yn gwrando ar y trafodaethau.
Nhw fydd yn penderfynu ar flaenoriaethau cyllidebol y dyfodol os oes setliad
gwell. Nododd fod rhai cynigion eisoes wedi’u tynnu o’r gyllideb ddiwethaf a
mynegodd obaith y bydd sgyrsiau yn y dyfodol yn canolbwyntio ar beth i’w
wrthdroi, beth na ddylid ei dorri, a beth i’w adfer.
Dywedodd y Cadeirydd, os yw'r cyngor yn ystyried adfer
eitemau, mae hynny'n dangos sefyllfa ariannol llawer gwell nag a fu ers peth
amser, sy'n arwydd cadarnhaol.
Holodd yr aelodau ynghylch pylu goleuadau stryd a'r newid
mewn amser o 12:50pm. Nodwyd nad yw'r penderfyniad hwn yn anwrthdroadwy ac y
gellir ei addasu os bydd materion yn codi. Gofynnodd yr aelodau a fydd monitro
ffurfiol neu a fydd yn adweithiol.
Cadarnhaodd swyddogion fod y system reoli ganolog yn eu
galluogi i addasu lefelau goleuo yn hawdd yn ôl yr angen. Maent yn monitro
cyflwr y priffyrdd drwy'r tîm diogelwch ffyrdd, sy'n cyflwyno adroddiadau ar
ddigwyddiadau. Yn ogystal, mae aelodau, fel cynrychiolwyr cymunedol, yn rhoi
adborth ar unrhyw bryderon. Bydd swyddogion yn mynd i'r afael â materion wrth
iddynt godi.
Gofynnodd yr aelodau a oedd preswylwyr wedi sylwi ar y
goleuadau wedi'u pylu ac a oedd y pylu mor ddwys ag y bwriadwyd? Eglurodd
swyddogion eu bod wedi cyflwyno goleuo am ran o'r nos ac y byddent yn adrodd yn
ôl i'r aelodau.
Cadarnhaodd swyddogion eu bod wedi derbyn ymatebion
cadarnhaol gan breswylwyr sy'n ffafrio diffodd y goleuadau er mwyn cael gwell
cwsg, a mynegwyd pryderon gan eraill. Bydd yr holl adborth yn cael ei rannu
maes o law.
Sicrhaodd swyddogion fod pylu yn osgoi ardaloedd o
wrthdaro rhwng cerddwyr a cherbydau, fel croesfannau a chyffyrdd.
Pwysleisiodd y Cynghorydd Jeremy Hurley, Aelod y Cabinet
dros Newid yn yr Hinsawdd a Thwf Economaidd, yr angen am ddata cywir i wneud
cymhariaeth. Sicrhaodd y pwyllgor y bydd y cyngor yn monitro data ac yn gwneud
newidiadau os bydd problemau'n codi, yn seiliedig ar asesiadau ac adborth
cywir.
Amlygodd yr Aelodau bryderon am ddiogelwch menywod a
merched sy'n teithio pan fydd goleuadau'n cael eu pylu. Nodwyd bod rhai
ardaloedd yn llwybrau cerdded o dafarndai a chyfeiriodd at enghraifft ym Mhowys
lle'r oedd goleuadau'n cael eu diffodd ar ffordd a ddefnyddir gan bobl sy'n
mynd i'r dafarn, gan awgrymu y dylid ystyried hyn.
Eglurodd y swyddogion nad oes unrhyw gynnig y gofynnir i'r aelodau ei ystyried
ar gyfer goleuo am ran o'r nos ar y cynigion cyllidebol, a'i fod yn ymwneud â
phylu yn unig.
Dywedodd swyddogion, pe baent yn cynnig goleuo am ran o'r
nos yn dilyn y cynllun peilot, yna byddai'n cael ei ddwyn gerbron yr aelodau
i'w benderfynu.
Nododd yr Aelodau ei fod yn werth ystyried pryderon
ynghylch diogelwch menywod a merched wrth graffu ar y cynigion a'r effaith y
bydd hyd yn oed pylu yn ei chael, yn ogystal â'u diogelwch.
Mae ENV-P yn ymwneud â mynwentydd, gofynnodd yr aelodau beth oedd y
cynnydd mewn ffïoedd a thaliadau fesul claddedigaeth?
Esboniodd swyddogion y byddai angen cynnydd o 10% er mwyn
sicrhau'r arbediad o £24,000. Defnyddiodd swyddogion yr enghraifft o ddyfnder
claddu dau fedd, sef £2,100 ar hyn o bryd, a byddai hynny'n cynyddu i £2,310.
Mae hyn £300 yn llai na thaliadau Pen-y-bont ar Ogwr ar hyn o bryd.
Mae ENV-S yn ymwneud â rheoli datblygu, yn benodol lleihau llinellau
cyllidebol. Nododd y cadeirydd fod hyn wedi'i drafod yn drylwyr yn y cyfarfod
diwethaf ac roedd yr aelodau'n awyddus i lobïo Llywodraeth Cymru am yr angen am
hysbysebion statudol os oeddent yn teimlo eu bod am bwyso am hyn.
ENV-T - Gofynnodd Aelodau a fyddai'r arbedion yn y gyllideb yn
effeithio ar amserlen y CDLlN, yn rhoi pwysau ychwanegol ar swyddogion, ac yn
effeithio ar allu aelodau i godi pryderon am ddatblygiadau yn eu wardiau.
Nid yw swyddogion yn rhagweld y bydd yn effeithio ar
amserlen y CDLlN, gan egluro ei bod yn rhaglen fanwl. Fodd bynnag, atgoffwyd yr
aelodau y gallai toriadau parhaus yn y gyllideb effeithio ar allu'r tîm a gall
achosi problemau mewn perthynas â'r amserlen.
Cynghorwyd aelodau fod y tîm dan bwysau sylweddol gyda'r
rhaglen CDLlN, sy'n cymryd llawer o amser gyda gwahanol gamau ffurfiol ac
anffurfiol. Er gwaethaf hyn, sicrhaodd swyddogion y byddant yn parhau i ymateb
i ymholiadau'r aelodau a chanmolwyd gwaith rhagorol y tîm.
ENV-U - Roedd yr Aelodau'n bryderus am fod llwybr
arfordir Cymru ar gau mewn dwy adran. Gofynnodd yr aelodau a oedd y cyngor yn
tynnu'n ôl o'i rwymedigaethau i lwybr yr arfordir.
Nododd yr aelodau fod erydiad sy'n achosi i'r llwybr
ddirywio ond gan fod llwybr yr arfordir yn brosiect cenedlaethol, mae'n
rhywbeth y dylai'r awdurdod fod yn falch ohono ac y dylid buddsoddi ynddo.
Mae’r Aelodau am weld gwaith yn cael ei wneud ar ddyfodol
llwybr yr arfordir a sut y gellir ei weithredu’n well yn hytrach na chamu’n ôl
yn gyson a gorfod ei gau.
Roedd yr Aelodau'n teimlo bod angen i Cyfoeth Naturiol
Cymru wneud mwy hefyd ac mae angen gwneud atgyweiriadau i'r clawdd. Roedd yr Aelodau’n teimlo bod angen gofalu am y llwybr , ac mae angen mwy o grantiau.
Nododd yr Aelodau fod y cyngor wedi colli allan ar
grantiau mawr yn y gorffennol oherwydd diffyg pobl yn chwilio am y grantiau hyn
a gofynnwyd a yw swyddogion yn chwilio am fwy o grantiau nawr?
Sicrhaodd Ceri Morris, Pennaeth Cynllunio a Diogelu'r
Cyhoedd, yr aelodau nad yw'r cyngor yn tynnu'n ôl o'i rwymedigaethau i Lwybr
Arfordir Cymru, a bod y tîm wedi sylweddoli'r rolau a'r cyfrifoldebau sydd
ganddynt, a bod gan y cyngor hanes profedig o ran dod o hyd i arian grant a'i
fod yn gwneud llawer o waith yn gyson i adolygu a monitro lle gellir dod o hyd
i arian grant.
Cytunodd swyddogion ei bod yn gymaint o rôl i CNC, y
cyngor ac yn wir y tirfeddiannwr (Llywodraeth Cymru) fynd i'r afael â'r mater o
ran llwybr yr arfordir, yn enwedig o ran y mater yn Y Ceiau. Dywedodd
swyddogion eu bod yn cynnal trafodaethau â chydweithwyr yn Llywodraeth Cymru a
CNC i weld pa opsiynau sydd ar gael o ran datrys y broblem honno am unwaith ac
am byth.
Atgoffwyd yr Aelodau o'r cyfarfod diwethaf fod y tîm wedi
defnyddio llawer o arian grant yn y gorffennol i fynd i'r afael â'r mater dros
dro, ond oherwydd natur y broblem, mae'r broblem yn parhau ac mae angen
prosiect mwy a fydd yn debygol o fod angen buddsoddiad cyfalaf i fynd i'r afael
â hi.
Eglurodd swyddogion hefyd fod y llwybr ar gau am resymau
iechyd a diogelwch y cyhoedd.
Dywedodd y Cadeirydd mai'r tîm cefn gwlad sy'n gyfrifol
am lwybr yr arfordir ond nododd fod yr awdurdod yn hyrwyddo twristiaeth a bod
llwybr yr arfordir yn atyniad allweddol i ymwelwyr. Gofynnodd y Cadeirydd a yw
swyddogion yn gweithio ar draws adrannau i drosoli cynlluniau adfywio mwy.
Gofynnodd y Cadeirydd am sicrwydd y bydd y cyngor yn
ystyried llwybr yr arfordir fel cyfle cyngor cyfan, nid mater hawl tramwy cefn
gwlad yn unig.
Dywedodd Nicola Pearce fod gwasanaeth twristiaeth a
hamdden dan Chris Saunders, ynghyd â strategaeth twristiaeth, polisi
digwyddiadau a strategaeth digwyddiadau. Pwysleisiodd y pwysigrwydd bod yr holl
gyfarwyddiaethau a gwasanaethau yn cydweithio i fuddsoddi mewn isadeiledd ar
gyfer cymunedau presennol ac ymwelwyr.
Hysbyswyd yr aelodau fod cyllid yn gyfyngedig. Mae gan
swyddogion weithgor sy'n adolygu'r gwersi a ddysgwyd o weithgareddau a arweinir
gan wirfoddolwyr. Fodd bynnag, nid yw defnyddio gwirfoddolwyr am ddim oherwydd
gofynion iechyd a diogelwch, indemniadau yswiriant a chostau goruchwylio, sydd
weithiau'n gallu gorbwyso'r buddion.
Cytunodd swyddogion, er bod cyfrifoldeb ar draws y
cyngor, mai’r tîm cefn gwlad sy'n gyfrifol am gynnal a chadw hawliau tramwy o
ddydd i ddydd. Amlygwyd y mater o gynnal asedau ar ôl derbyn grantiau ar gyfer
prosiectau cyfalaf newydd, gan nodi bod hyn wedi bod yn bryder ers tro.
Dywedodd swyddogion fod Llywodraeth Cymru yn aml yn
anwybyddu’r angen am gyllid cynnal a chadw parhaus, nid buddsoddiad cyfalaf
cychwynnol yn unig. Mae'r mater hwn hefyd yn effeithio ar lwybrau teithio
llesol, na ellir eu cynnal heb gyllid refeniw digonol gan Lywodraeth Cymru.
Awgrymodd y cyfarwyddwr y dylai swyddogion a chynghorwyr
lobïo Llywodraeth Cymru i sicrhau bod cyllid refeniw wedi'i gysylltu'n briodol
â dyraniadau cyfalaf.
Nododd y cadeirydd y gall trefniadau mewnol y cyngor fod
yn ddryslyd pan fydd penaethiaid gwasanaeth yn rheoli isadeiledd ymwelwyr, gan
arwain at wariant refeniw anghyson. Roedd yn teimlo y gall gwahanol
gyfarwyddiaethau sy'n gweithredu syniadau weithiau wrthdaro â blaenoriaethau
corfforaethol y cyngor.
Awgrymodd yr Aelodau, pe bai Ystad y Goron wedi'i
datganoli, y gellid defnyddio cronfeydd sylweddol i wella'r llwybr, hybu
twristiaeth, a disodli diwydiant trwm a gollwyd.
ENV-V- dywedodd aelodau y
gallai toriadau pellach beryglu'r gallu i weithio'n ddiogel. Gofynnodd yr
aelodau hefyd am effaith y cynnig cyllidebol ar geisiadau grant yn y dyfodol ac
a fyddai'r gostyngiad mewn prosiectau bioamrywiaeth yn effeithio ar gadernid y cyngor
o ran newid yn yr hinsawdd.
Nododd yr aelodau nifer
o ddigwyddiadau tywydd garw yn ystod y misoedd diwethaf a mynegwyd pryder bod y
toriadau hyn yn groes i gyfeiriad bwriadedig y cyngor.
Eglurodd Ceri Morris mai dyma'r tro cyntaf i'r llinell
gyllideb hon gael ei thorri felly nid oes unrhyw broblemau uniongyrchol gyda'r
cynnig hwn, fodd bynnag, os caiff ei ailystyried flwyddyn ar ôl blwyddyn, bydd
yn cael effaith.
Dywedwyd wrth yr aelodau na fyddai'n tanseilio gallu'r
tîm i wneud cais am arian grant neu i gyflwyno gwaith prosiect sy'n darparu ar
gyfer argyfyngau natur a'r hinsawdd. Roedd y swyddogion yn teimlo bod angen i'r
cyngor fod yn ofalus nad yw’n parhau i ddefnyddio'r pot arbennig hwn oherwydd
ei fod yn cael ei ddefnyddio'n aml ar gyfer eitemau fel cyfarpar diogelu
personol ar gyfer staff a'r offer y mae eu hangen i wneud y gwaith o ddydd i
ddydd.
Rhoddwyd enghraifft i'r aelodau o'r hyn y defnyddiwyd y
gyllideb ar ei gyfer yn ddiweddar, gan egluro bod angen i'r tîm brynu camera
is-goch newydd i gynnal arolygon ystlumod oherwydd rheoliadau newydd.
Roedd ENV-W yn ymwneud â'r gostyngiad yn y
gyllideb ddiofyn a staff cyflenwi gwasanaeth y tu allan i oriau'r Adeileddau
Peryglus. Roedd y
Cadeirydd wedi synnu o hyd i
weld y llinell gyllideb hon yn y cynigion oherwydd ei bod yn peri pryder
ynghylch beth yw rôl y cyngor pan nodir adeiledd peryglus.
Gofynnodd y Cadeirydd am ragor o wybodaeth ynghylch beth
yw rôl y cyngor yn y sefyllfaoedd hynny.
Nododd y Cadeirydd fod yr adroddiad a'r ymateb yn y
cyfarfod diwethaf yn cyfeirio at asiantaethau brys eraill a oedd yn bresennol.
Gofynnodd i swyddogion egluro natur benodol rôl y cyngor yn ystod argyfyngau.
Roedd yr Aelodau'n pryderu, er ei fod yn swm cymharol
fach o arian, fod y llinell gyllideb hon yn cynrychioli mater a all fod yn
arwyddocaol o ran diogelwch y cyhoedd.
Ymddiheurodd y swyddogion am beidio â chylchredeg nodyn
briffio a oedd yn egluro'r rolau, y cyfrifoldebau ac unrhyw risgiau posib a
fyddai'n gysylltiedig, cadarnhaodd y byddai'n cael ei ddosbarthu drwy'r swyddog
gwasanaethau democrataidd.
Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau nad oes rhwymedigaeth
gyfreithiol ar gyfer y gwaith hwn, ac nid yw llawer o awdurdodau lleol yng
Nghymru’n darparu'r gwasanaeth hwn. Mewn digwyddiadau mawr, byddai'r
gwasanaethau brys yn ymateb yn gyntaf ac yn sicrhau'r safle cyn i swyddogion y
cyngor gyrraedd. Mae'r cynnig yn golygu y byddai swyddogion yn mynd i'r safle'r
diwrnod gwaith nesaf yn hytrach nag y tu allan i oriau. Nododd swyddogion y
niwed posib i enw da'r cyngor gan asiantaethau partner.
Roedd yr Aelodau'n pryderu efallai na fydd gan y
gwasanaethau brys sy'n mynd i'r safle arbenigedd staff y cyngor o ran gwybod a
yw adeiledd yn beryglus ai peidio.
Dywedodd swyddogion y gallai pethau barhau i ddigwydd ar
sail ad hoc ond byddai dileu'r rota yn dileu'r warant y byddai swyddog ar gael
i fynd i ddigwyddiad o'r fath.
Rhoddwyd cyngor i'r aelodau y byddai angen craffu ar rai
eitemau a ystyriwyd yn breifat.
Cynigiwyd, eiliwyd a phenderfynwyd: bod aelodau'r cyhoedd yn cael eu gwahardd o'r eitem(au) ganlynol/canlynol
yn unol ag Adran 100a (4) a (5) o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972 a'r paragraffau
eithriedig perthnasol o Ran 4 Atodlen 12a y Ddeddf uchod.
Ystyriodd yr aelodau'r eitemau preifat.
Pleidleisiodd yr aelodau i fynd yn ôl i sesiwn gyhoeddus.
Yn dilyn craffu, nododd y pwyllgor yr adroddiad.
Dogfennau ategol: