Agenda item

Ymgynghoriad ar Gyllideb 2024/25

Cofnodion:

Atgoffodd y cadeirydd yr aelodau y bydd y sylwadau yn y cyfarfod yn rhan o'r ymateb ymgynghori ffurfiol ar gyfer y gyllideb ac anogir aelodau i gyflwyno unrhyw gynigion amgen yn ystod y cyfarfod, y gellid eu hystyried unwaith y bydd y cyfnodau ymgynghori wedi dod i ben.

Darparodd Nicola Pearce, Cyfarwyddwr yr Amgylchedd, Adfywio a Strydlun, grynodeb o'r eitemau a ddilëwyd ers yr adroddiad diwethaf ac unrhyw newidiadau a wnaed. Hysbyswyd yr aelodau mai nod Cyfarwyddiaeth yr Amgylchedd yw arbed £2.35 miliwn i gyrraedd y targed o 5% ar gyfer pob adran.

Mae'r gwaith craffu ar y gyllideb ar gyfer y gyfarwyddiaeth yn cael ei rannu rhwng Pwyllgor Craffu Gwasanaethau'r Amgylchedd, Adfywio a Strydlun a'r Pwyllgor Craffu Addysg, Dysgu Gydol Oes, a Hamdden. Daw gwasanaethau diogelu'r cyhoedd dan yr olaf yn y rhestr. Ers y cyfarfod ym mis Tachwedd, mae rhai cynigion cyllideb wedi'u dileu.

Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau fod yr arbedion canlynol wedi'u tynnu o gynigion cyllideb yr Amgylchedd ac Adfywio:

Casgliadau gwastraff bob tair wythnos: £539,000.

Ffïoedd gwastraff gwyrdd: £200,000.

Arbedion yn y gymdogaeth (gan gynnwys gostyngiadau mewn swyddi): £379,000.

Lleihau systemau draenio: £310,000.

Mae cyfanswm o £1.438 miliwn o arbedion wedi'u dileu i fynd i'r afael â phryderon a thrafodaethau blaenorol.

Nododd y cyfarwyddwr fod angen arbedion sylweddol o hyd, a bydd toriadau'n cael effeithiau. Diolchodd y Cadeirydd i'r cyfarwyddwr, gan gydnabod bod adborth y pwyllgor yn werthfawr ar gyfer gwneud penderfyniadau.


ENV-A

Roedd yr Aelodau'n siomedig nad oedd ganddynt y ffigyrau a ddarparwyd mewn perthynas â'r cynnydd mewn ffïoedd fel y gofynnwyd amdanynt yn y cyfarfod blaenorol, a nodwyd pan fu cynnydd mewn ffïoedd, fod y ffigyrau bob amser yn cael eu cynnwys yn y papurau.

Cadarnhaodd David Griffiths, Pennaeth Peirianneg a Thrafnidiaeth, ei fod wedi darparu'r ffigyrau a'i fod wedi tybio bod camgymeriad gweinyddol wedi bod. Gofynnodd i swyddog y Gwasanaethau Democrataidd ailddosbarthu'r wybodaeth.

Esboniodd swyddogion mai'r bwriad ar gyfer ENV-A yw cynyddu ffïoedd a thaliadau o £11,000 ar draws pedwar maes:

Ymholiadau Cofnodion Priffyrdd: Y ffi safonol bresennol yw £50, gyda chynnydd arfaethedig o £20. Disgwylir i'r newid hwn gynhyrchu £5,380 yn seiliedig ar 260 i 270 o ymholiadau'r flwyddyn.

Ymchwiliadau a Chwiliadau Cyfreithiwr: Yn flaenorol, roedd y chwiliadau hyn am ddim ond mae swyddogion yn cynnig codi ffi o £70 y llythyr ar gyfer cyfreithwyr. Gydag oddeutu 20 llythyr y flwyddyn, byddai hyn yn cynhyrchu £1,400 ychwanegol.

Cymeradwyaeth Dechnegol ar gyfer gwaith Adran 38 a 278:

 

Ar gyfer gwaith adeiladu o dan £7,000, y ffi bresennol yw £300, gyda chynnydd arfaethedig o £200, gan gynhyrchu amcangyfrif o £400.

Ar gyfer gwaith o dan £15,000, y ffi bresennol yw £600, gyda chynnydd arfaethedig o £250, gan gynhyrchu £750 ychwanegol.

Ar gyfer gwaith dros £15,000, y ffi bresennol yw £1,500, gyda chynnydd arfaethedig o £300, gan gynhyrchu £1,800 yn ychwanegol.

Isafswm ffïoedd arolygu ar gyfer ymweliadau safle: Ar gyfer gwaith hyd at £15,000, y ffi bresennol yw £1,125, gyda chynnydd arfaethedig o £450, gan gynhyrchu £1,350 ychwanegol.

Roedd yr Aelodau'n gwerthfawrogi'r dadansoddiad manwl o'r newidiadau hyn.

 

Roedd ENV-B yn ymwneud â chymorth cludiant a'r gostyngiad mewn cymorth refeniw ar gyfer gwasanaethau bysus. Mynegodd yr Aelodau bryder gan eu bod wedi adolygu llwybrau bysus yn ddiweddar ac wedi gweithio gyda chwmnïau bysus i'w gwella. Roeddent yn poeni am effaith y gostyngiad hwn mewn cymorth refeniw ar y gwelliannau a gynlluniwyd.

Holodd yr Aelodau a oedd swyddogion yn gwybod sut y byddai'r gostyngiad hwn yn effeithio ar y gwelliannau arfaethedig. Tynnwyd sylw hefyd at broblem mewn perthynas â chanfyddiad; ar un llaw, maent yn gweithio i wella llwybrau bysus, ac ar y llaw arall, maent yn lleihau cyllid.

Esboniodd swyddogion eu bod wedi cynnal ymgynghoriad helaeth ar gymorthdaliadau bysus yn dilyn diwedd y gronfa argyfwng bysus. Bellach mae ganddynt rwydwaith sylfaen wedi'i ariannu. Derbyniodd swyddogion sicrwydd gan Lywodraeth Cymru y bydd y cyllid presennol yn parhau i'r flwyddyn ariannol nesaf, gan leihau'r risg yn sylweddol.

Cafodd yr Aelodau wybod bod y cyngor wedi elwa o ragor o wasanaethau, a fydd yn cael eu cadw. Yn ogystal, mae Llywodraeth Cymru wedi dyrannu £11,000,000 ychwanegol ledled Cymru i gynnal gwasanaethau bysus yn y flwyddyn ariannol nesaf, gan liniaru'r risg ymhellach.

Mae swyddogion yn credu y bydd yr holl wasanaethau presennol yn cael eu cadw. Nid ydynt yn torri'r gyllideb gyfan, dim ond rhan ohoni, a fydd yn darparu rhywfaint o gadernid, er ychydig yn llai nag o'r blaen. Mae cyfran y cyngor o'r cyllid ychwanegol gwerth £11,000,000 yn golygu bod yr awdurdod mewn sefyllfa dda ac ni fydd yn gweld unrhyw ostyngiadau yn y rhwydwaith yn ystod y flwyddyn ariannol nesaf.

Gofynnodd yr Aelodau am gael eu hysbysu ar unwaith os bydd amgylchiadau'n newid fel y gallant ymateb i ymholiadau preswylwyr yn brydlon. Cytunodd y swyddogion.

Nododd y Cadeirydd fod y trefniadau cyllido presennol yn rhai dros dro a'u bod yn rhagflaenydd i'r trefniadau masnachfreinio bysus. Soniodd fod yr amserlenni ar gyfer masnachfreinio wedi symud ychydig, a bydd y strwythur ariannu cyfan yn newid dros amser. Cytunodd swyddogion ac fe wnaethant gynghori y bydd newidiadau deddfwriaethol eilaidd yn cael eu cyflwyno i'r Senedd a Senedd y DU yn yr hydref, a disgwylir i'r trefniant masnachfreinio ddod i rym yn Ne-orllewin Cymru yn 2026/27. Esboniodd y swyddogion fod gwaith sylweddol yn mynd rhagddo yn y cefndir mewn perthynas â'r mater hwn.


ENV-C

Ni chafwyd unrhyw gwestiynau.

ENV-D

Ni chafwyd unrhyw gwestiynau.

ENV-E

Ni chafwyd unrhyw gwestiynau.

ENV-F

Ni chafwyd unrhyw gwestiynau.

 

Roedd ENV-G yn ymwneud â lleihau cyllideb cynnal a chadw pontydd Mynegodd yr Aelodau bryder y gallai'r arbediad o £28,000 gael ei negyddu'n gyflym gan waith i atgyweirio pont fawr.

 

Roedd yr Aelodau'n teimlo, pe bai arolygiadau'n cymryd mwy o amser a bod cyflwr gwael pontydd yn dirywio, y byddai'n economi ffug. Roeddent hefyd yn poeni y gallai chwyddiant erydu'r arbedion, gan beri bygythiad i economïau lleol pe bai pontydd mawr yn cau.

Roedd swyddogion yn cydnabod mai hwn oedd un o'r toriadau mwyaf heriol i wasanaethau yr oedd yn rhaid iddynt eu gwneud ac fe wnaethant ddarparu dadansoddiad o'r gyllideb. Cyfanswm y gyllideb gyffredinol yw £564,000, ac mae wedi'i rhannu'n ddau faes:

  • Archwiliadau Safle a Goruchwylio Gwaith: Dyrennir £230,000 ar gyfer arolygon archwilio technegol, gan gynnwys archwiliadau cyffredinol a phrif archwiliadau.
  • Gwaith ataliol: Dyrennir £334,000 ar gyfer cael gwared ar goed a llystyfiant coed sy'n tyfu ar adeileddau ac ymgymryd â mân atgyweiriadau.

Awgrymodd swyddogion y bydd y toriad arbedion o £28,000 yn dod o'r gyllideb waith ataliol. Sicrhawyd yr Aelodau y byddai'r ddyletswydd statudol ar gyfer archwilio adeileddau yn cael ei chyflawni o hyd. Fodd bynnag, cytunodd swyddogion y gallai'r toriad hwn fod yn economi ffug, gan y gallai oedi mewn perthynas ag atgyweiriadau arwain at ddifrod mwy sylweddol a chostau uwch.

Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau fod y toriad yn cynrychioli gostyngiad o 8% yn y rhan honno o'r gyllideb. Nododd swyddogion y byddai effaith y toriad yn dibynnu ar gyllideb y flwyddyn nesaf ac unrhyw addasiadau o ran chwyddiant. Fe wnaethant ailadrodd mai dyma un o'r toriadau yn y gyllideb y maent yn poeni fwyaf amdano, gan y gallai oedi arwain at gostau uwch yn nes ymlaen.

Eglurodd swyddogion fod y toriadau hyn i'r gyllideb yn anffodus ond yn angenrheidiol, oherwydd y meysydd cyfyngedig lle gellir gwneud arbedion. Er ei fod yn bryder, mae swyddogion o'r farn bod modd eu rheoli, er y gallai arwain at gostau cyfalaf cynyddol yn y dyfodol.

Roedd yr Aelodau'n cydnabod bod y sefyllfa o ran y gyllideb yn un anodd ond teimlai y gall mân atgyweiriadau ar bontydd atal costau llawer mwy yn nes ymlaen. Nodwyd bod yr ymagwedd hon wedi'i phrofi o'r blaen ac yn y pen draw roedd yn costio mwy i'r cyngor yn y tymor hir.

Roedd yr Aelodau'n flin bod blynyddoedd o gyni yn effeithio ar breswylwyr. Dywedodd y Cadeirydd fod rhai toriadau'n effeithio ar lefelau gwasanaeth, er bod eraill, fel y cynnig hwn, yn ymddangos fel pe baent yn cynnig gwerth gwael am arian yn y tymor hir. Gofynnodd y Cadeirydd a oedd y gyllideb wedi'i hadolygu ar draws cyfarwyddiaethau i sicrhau nad oedd symiau bach o arian, a allai achub y cyngor yn y tymor hir, yn cael eu torri yma. Gofynnodd a oedd swyddogion wedi ystyried torri eitemau llai gwerthfawr mewn cyfarwyddiaethau eraill yn lle.

Cadarnhaodd y cyfarwyddwr fod adolygiad trylwyr wedi'i gynnal, a rhoddwyd targed i bob maes. Bu'n rhaid i swyddogion ddileu gwerth £1,000,000 o arbedion o'r targed oherwydd effaith rhai arbedion cyllideb arfaethedig a'r adborth a dderbyniwyd. Hysbyswyd yr Aelodau y byddai pob cynnig yn cael ei ystyried, ac roedd rhai cynigion yn annymunol i swyddogion a chynghorwyr, ond dyma'r realiti ariannol i'r cyngor a'r holl awdurdodau lleol.

Eglurodd swyddogion fod trafodaethau tebyg wedi'u cynnal mewn cyfarwyddiaethau eraill, a bod arbedion strategol wedi'u hystyried mewn blynyddoedd blaenorol, gan gynnwys toriadau mewn ynni, cludiant o'r cartref i'r ysgol a llety. Fodd bynnag, nid oedd y toriadau hyn yn ddigonol, gan olygu bod angen gwneud toriadau eleni. Dywedodd swyddogion, os nad yw rhai arbedion yn dderbyniol, nad oes unrhyw awgrymiadau eraill, ac y byddai'n rhaid torri gwasanaethau os nad yw'r rhain yn cael eu derbyn.

Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau nad yw'r cyngor am fod yn y sefyllfa hon, ond gall barhau felly os nad yw Llywodraeth Cymru'n darparu mwy o gyllid i awdurdodau lleol. Nododd y cadeirydd yr anhawster o wneud penderfyniadau gwerth am arian annymunol a gwael. Pwysleisiodd yr angen i'r aelodau fod yn sicr bod effaith lawn bob penderfyniad wedi ei deall a'i hystyried yn erbyn penderfyniadau eraill. Pe bai'r gwaith ar draws y gyfarwyddiaethau wedi'i wneud, byddai'r aelodau'n gyfforddus gan wybod bod popeth posib wedi'i wneud.

Gwahoddodd y cadeirydd yr aelodau i ofyn cwestiynau ynghylch llinell gyllideb ENV-I, sef cynnig tebyg ynghylch lleihau cyllideb y gwasanaeth asedau. Tynnodd sylw at y ffaith ei fod yn ymwneud â lleihau'r gyllideb arolygu, y teimlai'r aelodau'n flaenorol y byddai'n arwain at werth gwael am arian mewn gwariant cynnal a chadw priffyrdd yn y dyfodol.

 

ENV-H

Ni chafwyd unrhyw gwestiynau.


Roedd ENV-K yn ymwneud â'r gostyngiad yng nghyllideb y gwaith ar gyfer priffyrdd a chynnydd mewn ffïoedd a thaliadau. Darparodd yr Aelodau enghraifft o ddifrod i ochr isaf car oherwydd clustogau arafu sy'n ddadfeiliol a holwyd pa mor hir fyddai hi cyn i'r arbedion gael eu gwrthbwyso gan gostau hawliadau difrod i gerbydau oherwydd bod clustogau arafu yn dirywio.

Mynegodd yr Aelodau bryder, pe bai digwyddiadau o'r fath yn dod yn amlach a bod arolygon yn cael eu lleihau, y bydd y tebygolrwydd o ddifrod pellach yn cynyddu.

Eglurodd swyddogion fod dau fath gwahanol o arolwg: y prif arolygon asedau a'r arolygon diogelwch arferol a gynhelir ar y briffordd. Bydd yr archwiliadau arferol a gynhelir gan arolygwyr priffyrdd yn parhau fel arfer ac maent ar wahân i'r arolygon cyflwr ar gyfer ffensys diogelwch a gridiau gwartheg.

O ran y gyllideb, eglurodd swyddogion fod cyllideb refeniw a chyllideb gyfalaf ar gyfer y gwaith. Pan fydd y gyllideb refeniw yn cael ei lleihau, mae'r cyngor yn dod yn fwy dibynnol ar y gyllideb gyfalaf. Tynnodd swyddogion sylw at y ffaith bod cronfeydd ar gyfer cynnal a chadw ffyrdd yn y gyllideb refeniw wedi'u lleihau'n flaenorol wedi arwain at fwy o ddibyniaeth ar gronfeydd cyfalaf ar gyfer cynnal a chadw. Roedd hynny'n golygu bod llai o gyfalaf ar gael ar gyfer prosiectau newydd, fel mesurau gostegu traffig neu addasiadau i leiniau ar ymyl y ffordd.

Esboniodd swyddogion fod y gostyngiadau arfaethedig yn y gyllideb yn rhannol yn gwrthdroi'r cynnydd blaenorol yn 2022/23, a oedd ar lefel gyllideb hyd yn oed yn is yn flaenorol. Nododd swyddogion fod y cynnydd yn anghynaliadwy, ac er mwyn cwrdd â thargedau ariannol, bu'n rhaid iddynt gynnig gostyngiadau a byddant yn parhau i ddibynnu'n helaeth ar y gyllideb gyfalaf ar gyfer gwaith cynnal a chadw cynlluniedig, yn debyg i'r sefyllfa o ran pontydd.

Dywedodd yr aelodau y bydd swyddogion yn dod yn fwy dibynnol ar gynghorwyr i adrodd am ddifrod i dwmpathau cyflymder. Fe wnaethant rannu eu profiad ym maes gweithgynhyrchu, gan nodi bod torri cyllideb ar gyfer gwaith cynnal a chadw yn gyson, oherwydd dyma'r arbediad hawsaf, yn arwain at gostau uwch yn y pen draw.

Roedd yr aelodau'n teimlo, heb fwy o gyllid gan lywodraethau yng Nghaerdydd neu Lundain, y bydd y mathau hyn o doriadau yn cael effaith barhaol ar bawb.

Dywedodd swyddogion fod Llywodraeth Cymru'n ystyried ailgyflwyno'r fenter benthyca llywodraeth leol ar gyfer y flwyddyn nesaf. Byddai hyn yn darparu arian ar gyfer benthyca ychwanegol ar gyfer cynnal a chadw priffyrdd, yn benodol i ymdrin â thyllau yn y ffyrdd a'u hatal. Os caiff yr arian ei gadarnhau, gallai'r cyngor dderbyn mwy o arian y flwyddyn nesaf, gan ganiatáu ar gyfer mwy o ymdrechion cynnal a chadw er gwaethaf gostyngiadau yn y gyllideb.

Hysbyswyd yr Aelodau mai dim ond am flwyddyn y mae'r fenter hon, ac nid yw wedi'i chadarnhau eto, ond mae swyddogion yn obeithiol ynghylch y cyllid ychwanegol posib.

Nododd y cadeirydd y newyddion cadarnhaol.

Mynegodd yr Aelodau bryder ynghylch y toriad i'r gwaith draenio a'i effaith ar gael mynediad at arian grant ar gyfer isadeiledd draenio, yn enwedig o ystyried pryderon llifogydd ar draws yr awdurdod.

Dywedodd swyddogion fod yn rhaid i'r cyngor fyw o fewn ei gyllideb, gan olygu y byddai'n rhaid i rywfaint o'r gwaith aros. Er yr hoffent archwilio mwy o atebion, bydd angen iddynt aros nes bod cyllid ychwanegol ar gael.


Roedd ENV-L yn ymwneud â gwasanaethau goleuadau a'r cynigion o amgylch goleuadau stryd.
Nododd yr Aelodau fod cyfnod prawf wedi'i gynnal yn rhannol  y llynedd ac nid yw'r broses o'i gyflwyno ar y tabl.

Nododd yr Aelodau nad ydynt wedi derbyn yr adroddiad gan y pwyllgor sy'n cynnwys manylion ac effeithiau'r cyfnod prawf, a gofynwyd am gadarnhad a yw'n rhywbeth a fydd yn cael ei ddiwygio a'i ychwanegu yn ddiweddarach, er enghraifft, y tu allan i'r gyllideb neu a yw'n annichonadwy mwyach?

Cadarnhaodd swyddogion eu bod wedi cynnal cyfnodau prawf a'u bod yn casglu'r holl adborth ganddynt. Maent yn aros am adborth gan yr heddlu ac mae'r peiriannydd goleuo a'r swyddogion yn cwblhau'r adroddiad ac yn siarad â'r gwasanaethau democrataidd ynghylch pryd y bydd hynny'n cael ei gyflwyno gerbron y pwyllgor ac yna'r Cabinet er mwyn iddynt wneud unrhyw benderfyniad.

Eglurodd swyddogion fod diffyg yn y gyllideb ynni ar hyn o bryd ac mae'n anodd iawn rhagweld y gyllideb ynni oherwydd amrywiadau bob tri mis. Dyma'r diffyg  y byddai'r cyllid ar gyfer goleuo am ran o'r nos yn ei lenwi.

Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau na fyddai'r cynllun goleuo am ran o'r nos, pe bai'n mynd rhagddo, yn darparu arbediad ychwanegol i'r hyn sydd ar adroddiad y gyllideb, ond y byddai'n datrys mater sylfaenol yn y gyllideb ynni.

Cadarnhaodd swyddogion y bydd yr adroddiad yn cael ei gyflwyno i'r aelodau maes o law.

Gofynnwyd i'r Aelodau egluro'r hyn a olygwyd yn yr adroddiad lle mae'n dweud 'gyda phroffil cyhoeddus uwch ar y risg.'

Esboniodd swyddogion y byddai ganddo broffil uwch oherwydd byddai'n fwy gweladwy gan fod y goleuadau'n cael eu pylu am 10.00pm pan fydd llawer mwy o bobl yn eu gweld bryd hynny, na phe baent yn cael eu pylu am 1:00am.

Gofynnodd y Cadeirydd am y penderfyniad ynghylch amseriad y cyfnod prawf. Gofynnodd a oes disgwyl y bydd yn digwydd cyn diwedd y flwyddyn ariannol hon neu a fydd yn digwydd yn y flwyddyn ariannol nesaf.

Esboniodd swyddogion eu bod yn anelu at gyflwyno'r adroddiad i'r aelodau ym mis Mawrth. Fodd bynnag, byddai angen i'r Cabinet ystyried unrhyw ganlyniadau, gan arwain at gyfnod prawf mwy o bosib cyn y penderfyniad terfynol.

Nododd Swyddogion, wrth i'r haf agosáu, fod llai o frys oherwydd bod llai o ddefnydd o oleuadau, a disgwylir y prif arbedion yn yr hydref a'r gaeaf. Felly, mae'n annhebygol y bydd y penderfyniad yn cael ei wneud erbyn diwedd y flwyddyn ariannol hon.

Nododd yr Aelodau fod y nifer uchaf o farwolaethau ffyrdd yn y DU wedi digwydd ym 1941, yn rhannol oherwydd diffyg goleuadau ffordd. Ers cyflwyno goleuadau ffordd, mae nifer y marwolaethau wedi gostwng.

Gofynnodd yr Aelodau a fyddai'r penderfyniad yn cael ei wrthdroi os bydd sefyllfa'r gyllideb yn gwella'r flwyddyn nesaf.

Esboniodd swyddogion fod y cynlluniau peilot ar y gweill ar hyn o bryd, ac nad yw'r asesiad wedi'i gwblhau eto. Felly, mae'n rhy gynnar i wneud penderfyniad hyd nes y deallir llwyddiant y cynlluniau peilot. Soniodd swyddogion fod ymestyn maint y cynlluniau peilot yn un o'r opsiynau y gellid eu hystyried.

Roedd yr Aelodau'n teimlo, os bydd y gyllideb yn gwella yn y dyfodol, y dylai adfer y goleuadau i'r lefelau blaenorol fod yn flaenoriaeth. Fodd bynnag, dywedodd swyddogion na allent sicrhau y byddai cyllid ychwanegol gan Lywodraeth Cymru yn gwrthdroi'r cynnig hwn, gan y gallai pwysau eraill godi bryd hynny.

Cynghorwyd yr Aelodau fod pwysau strwythurol parhaus mewn perthynas â'r gyllideb gyffredinol a Chyfarwyddiaeth yr Amgylchedd. Cyfeiriodd swyddogion at yr enghraifft o gostau Yswiriant Gwladol cyflogwyr cynyddol a'i effaith bosib ar wasanaethau a gomisiynir gan y cyngor, sy'n parhau i fod yn ansicr.

Atgoffodd y Cadeirydd yr aelodau fod aelodau'r Cabinet, gan gynnwys arweinydd y cyngor, yn bresennol ac yn gwrando ar y trafodaethau. Nhw fydd yn penderfynu ar flaenoriaethau cyllidebol y dyfodol os oes setliad gwell. Nododd fod rhai cynigion eisoes wedi’u tynnu o’r gyllideb ddiwethaf a mynegodd obaith y bydd sgyrsiau yn y dyfodol yn canolbwyntio ar beth i’w wrthdroi, beth na ddylid ei dorri, a beth i’w adfer.

Dywedodd y Cadeirydd, os yw'r cyngor yn ystyried adfer eitemau, mae hynny'n dangos sefyllfa ariannol llawer gwell nag a fu ers peth amser, sy'n arwydd cadarnhaol.

Holodd yr aelodau ynghylch pylu goleuadau stryd a'r newid mewn amser o 12:50pm. Nodwyd nad yw'r penderfyniad hwn yn anwrthdroadwy ac y gellir ei addasu os bydd materion yn codi. Gofynnodd yr aelodau a fydd monitro ffurfiol neu a fydd yn adweithiol.

Cadarnhaodd swyddogion fod y system reoli ganolog yn eu galluogi i addasu lefelau goleuo yn hawdd yn ôl yr angen. Maent yn monitro cyflwr y priffyrdd drwy'r tîm diogelwch ffyrdd, sy'n cyflwyno adroddiadau ar ddigwyddiadau. Yn ogystal, mae aelodau, fel cynrychiolwyr cymunedol, yn rhoi adborth ar unrhyw bryderon. Bydd swyddogion yn mynd i'r afael â materion wrth iddynt godi.

Gofynnodd yr aelodau a oedd preswylwyr wedi sylwi ar y goleuadau wedi'u pylu ac a oedd y pylu mor ddwys ag y bwriadwyd? Eglurodd swyddogion eu bod wedi cyflwyno goleuo am ran o'r nos ac y byddent yn adrodd yn ôl i'r aelodau.

Cadarnhaodd swyddogion eu bod wedi derbyn ymatebion cadarnhaol gan breswylwyr sy'n ffafrio diffodd y goleuadau er mwyn cael gwell cwsg, a mynegwyd pryderon gan eraill. Bydd yr holl adborth yn cael ei rannu maes o law.

Sicrhaodd swyddogion fod pylu yn osgoi ardaloedd o wrthdaro rhwng cerddwyr a cherbydau, fel croesfannau a chyffyrdd.

Pwysleisiodd y Cynghorydd Jeremy Hurley, Aelod y Cabinet dros Newid yn yr Hinsawdd a Thwf Economaidd, yr angen am ddata cywir i wneud cymhariaeth. Sicrhaodd y pwyllgor y bydd y cyngor yn monitro data ac yn gwneud newidiadau os bydd problemau'n codi, yn seiliedig ar asesiadau ac adborth cywir.

Amlygodd yr Aelodau bryderon am ddiogelwch menywod a merched sy'n teithio pan fydd goleuadau'n cael eu pylu. Nodwyd bod rhai ardaloedd yn llwybrau cerdded o dafarndai a chyfeiriodd at enghraifft ym Mhowys lle'r oedd goleuadau'n cael eu diffodd ar ffordd a ddefnyddir gan bobl sy'n mynd i'r dafarn, gan awgrymu y dylid ystyried hyn.
Eglurodd y swyddogion nad oes unrhyw gynnig y gofynnir i'r aelodau ei ystyried ar gyfer goleuo am ran o'r nos ar y cynigion cyllidebol, a'i fod yn ymwneud â phylu yn unig.

Dywedodd swyddogion, pe baent yn cynnig goleuo am ran o'r nos yn dilyn y cynllun peilot, yna byddai'n cael ei ddwyn gerbron yr aelodau i'w benderfynu.

Nododd yr Aelodau ei fod yn werth ystyried pryderon ynghylch diogelwch menywod a merched wrth graffu ar y cynigion a'r effaith y bydd hyd yn oed pylu yn ei chael, yn ogystal â'u diogelwch.


Mae ENV-P yn ymwneud â mynwentydd, gofynnodd yr aelodau beth oedd y cynnydd mewn ffïoedd a thaliadau fesul claddedigaeth?

Esboniodd swyddogion y byddai angen cynnydd o 10% er mwyn sicrhau'r arbediad o £24,000. Defnyddiodd swyddogion yr enghraifft o ddyfnder claddu dau fedd, sef £2,100 ar hyn o bryd, a byddai hynny'n cynyddu i £2,310. Mae hyn £300 yn llai na thaliadau Pen-y-bont ar Ogwr ar hyn o bryd.


Mae ENV-S yn ymwneud â rheoli datblygu, yn benodol lleihau llinellau cyllidebol. Nododd y cadeirydd fod hyn wedi'i drafod yn drylwyr yn y cyfarfod diwethaf ac roedd yr aelodau'n awyddus i lobïo Llywodraeth Cymru am yr angen am hysbysebion statudol os oeddent yn teimlo eu bod am bwyso am hyn.

 

ENV-T - Gofynnodd Aelodau a fyddai'r arbedion yn y gyllideb yn effeithio ar amserlen y CDLlN, yn rhoi pwysau ychwanegol ar swyddogion, ac yn effeithio ar allu aelodau i godi pryderon am ddatblygiadau yn eu wardiau.

Nid yw swyddogion yn rhagweld y bydd yn effeithio ar amserlen y CDLlN, gan egluro ei bod yn rhaglen fanwl. Fodd bynnag, atgoffwyd yr aelodau y gallai toriadau parhaus yn y gyllideb effeithio ar allu'r tîm a gall achosi problemau mewn perthynas â'r amserlen.

Cynghorwyd aelodau fod y tîm dan bwysau sylweddol gyda'r rhaglen CDLlN, sy'n cymryd llawer o amser gyda gwahanol gamau ffurfiol ac anffurfiol. Er gwaethaf hyn, sicrhaodd swyddogion y byddant yn parhau i ymateb i ymholiadau'r aelodau a chanmolwyd gwaith rhagorol y tîm.

ENV-U  - Roedd yr Aelodau'n bryderus am fod llwybr arfordir Cymru ar gau mewn dwy adran. Gofynnodd yr aelodau a oedd y cyngor yn tynnu'n ôl o'i rwymedigaethau i lwybr yr arfordir.

Nododd yr aelodau fod erydiad sy'n achosi i'r llwybr ddirywio ond gan fod llwybr yr arfordir yn brosiect cenedlaethol, mae'n rhywbeth y dylai'r awdurdod fod yn falch ohono ac y dylid buddsoddi ynddo.

Mae’r Aelodau am weld gwaith yn cael ei wneud ar ddyfodol llwybr yr arfordir a sut y gellir ei weithredu’n well yn hytrach na chamu’n ôl yn gyson a gorfod ei gau.

Roedd yr Aelodau'n teimlo bod angen i Cyfoeth Naturiol Cymru wneud mwy hefyd ac mae angen gwneud atgyweiriadau i'r clawdd. Roedd yr Aelodau’n teimlo bod angen gofalu am y llwybr , ac mae angen mwy o grantiau.

Nododd yr Aelodau fod y cyngor wedi colli allan ar grantiau mawr yn y gorffennol oherwydd diffyg pobl yn chwilio am y grantiau hyn a gofynnwyd a yw swyddogion yn chwilio am fwy o grantiau nawr?

Sicrhaodd Ceri Morris, Pennaeth Cynllunio a Diogelu'r Cyhoedd, yr aelodau nad yw'r cyngor yn tynnu'n ôl o'i rwymedigaethau i Lwybr Arfordir Cymru, a bod y tîm wedi sylweddoli'r rolau a'r cyfrifoldebau sydd ganddynt, a bod gan y cyngor hanes profedig o ran dod o hyd i arian grant a'i fod yn gwneud llawer o waith yn gyson i adolygu a monitro lle gellir dod o hyd i arian grant.

Cytunodd swyddogion ei bod yn gymaint o rôl i CNC, y cyngor ac yn wir y tirfeddiannwr (Llywodraeth Cymru) fynd i'r afael â'r mater o ran llwybr yr arfordir, yn enwedig o ran y mater yn Y Ceiau. Dywedodd swyddogion eu bod yn cynnal trafodaethau â chydweithwyr yn Llywodraeth Cymru a CNC i weld pa opsiynau sydd ar gael o ran datrys y broblem honno am unwaith ac am byth.

Atgoffwyd yr Aelodau o'r cyfarfod diwethaf fod y tîm wedi defnyddio llawer o arian grant yn y gorffennol i fynd i'r afael â'r mater dros dro, ond oherwydd natur y broblem, mae'r broblem yn parhau ac mae angen prosiect mwy a fydd yn debygol o fod angen buddsoddiad cyfalaf i fynd i'r afael â hi.

Eglurodd swyddogion hefyd fod y llwybr ar gau am resymau iechyd a diogelwch y cyhoedd.

Dywedodd y Cadeirydd mai'r tîm cefn gwlad sy'n gyfrifol am lwybr yr arfordir ond nododd fod yr awdurdod yn hyrwyddo twristiaeth a bod llwybr yr arfordir yn atyniad allweddol i ymwelwyr. Gofynnodd y Cadeirydd a yw swyddogion yn gweithio ar draws adrannau i drosoli cynlluniau adfywio mwy.

Gofynnodd y Cadeirydd am sicrwydd y bydd y cyngor yn ystyried llwybr yr arfordir fel cyfle cyngor cyfan, nid mater hawl tramwy cefn gwlad yn unig.

Dywedodd Nicola Pearce fod gwasanaeth twristiaeth a hamdden dan Chris Saunders, ynghyd â strategaeth twristiaeth, polisi digwyddiadau a strategaeth digwyddiadau. Pwysleisiodd y pwysigrwydd bod yr holl gyfarwyddiaethau a gwasanaethau yn cydweithio i fuddsoddi mewn isadeiledd ar gyfer cymunedau presennol ac ymwelwyr.

Hysbyswyd yr aelodau fod cyllid yn gyfyngedig. Mae gan swyddogion weithgor sy'n adolygu'r gwersi a ddysgwyd o weithgareddau a arweinir gan wirfoddolwyr. Fodd bynnag, nid yw defnyddio gwirfoddolwyr am ddim oherwydd gofynion iechyd a diogelwch, indemniadau yswiriant a chostau goruchwylio, sydd weithiau'n gallu gorbwyso'r buddion.

Cytunodd swyddogion, er bod cyfrifoldeb ar draws y cyngor, mai’r tîm cefn gwlad sy'n gyfrifol am gynnal a chadw hawliau tramwy o ddydd i ddydd. Amlygwyd y mater o gynnal asedau ar ôl derbyn grantiau ar gyfer prosiectau cyfalaf newydd, gan nodi bod hyn wedi bod yn bryder ers tro.

Dywedodd swyddogion fod Llywodraeth Cymru yn aml yn anwybyddu’r angen am gyllid cynnal a chadw parhaus, nid buddsoddiad cyfalaf cychwynnol yn unig. Mae'r mater hwn hefyd yn effeithio ar lwybrau teithio llesol, na ellir eu cynnal heb gyllid refeniw digonol gan Lywodraeth Cymru.

Awgrymodd y cyfarwyddwr y dylai swyddogion a chynghorwyr lobïo Llywodraeth Cymru i sicrhau bod cyllid refeniw wedi'i gysylltu'n briodol â dyraniadau cyfalaf.

Nododd y cadeirydd y gall trefniadau mewnol y cyngor fod yn ddryslyd pan fydd penaethiaid gwasanaeth yn rheoli isadeiledd ymwelwyr, gan arwain at wariant refeniw anghyson. Roedd yn teimlo y gall gwahanol gyfarwyddiaethau sy'n gweithredu syniadau weithiau wrthdaro â blaenoriaethau corfforaethol y cyngor.

Awgrymodd yr Aelodau, pe bai Ystad y Goron wedi'i datganoli, y gellid defnyddio cronfeydd sylweddol i wella'r llwybr, hybu twristiaeth, a disodli diwydiant trwm a gollwyd.

 

ENV-V- dywedodd aelodau y gallai toriadau pellach beryglu'r gallu i weithio'n ddiogel. Gofynnodd yr aelodau hefyd am effaith y cynnig cyllidebol ar geisiadau grant yn y dyfodol ac a fyddai'r gostyngiad mewn prosiectau bioamrywiaeth yn effeithio ar gadernid y cyngor o ran newid yn yr hinsawdd.

Nododd yr aelodau nifer o ddigwyddiadau tywydd garw yn ystod y misoedd diwethaf a mynegwyd pryder bod y toriadau hyn yn groes i gyfeiriad bwriadedig y cyngor.

Eglurodd Ceri Morris mai dyma'r tro cyntaf i'r llinell gyllideb hon gael ei thorri felly nid oes unrhyw broblemau uniongyrchol gyda'r cynnig hwn, fodd bynnag, os caiff ei ailystyried flwyddyn ar ôl blwyddyn, bydd yn cael effaith.

Dywedwyd wrth yr aelodau na fyddai'n tanseilio gallu'r tîm i wneud cais am arian grant neu i gyflwyno gwaith prosiect sy'n darparu ar gyfer argyfyngau natur a'r hinsawdd. Roedd y swyddogion yn teimlo bod angen i'r cyngor fod yn ofalus nad yw’n parhau i ddefnyddio'r pot arbennig hwn oherwydd ei fod yn cael ei ddefnyddio'n aml ar gyfer eitemau fel cyfarpar diogelu personol ar gyfer staff a'r offer y mae eu hangen i wneud y gwaith o ddydd i ddydd.

Rhoddwyd enghraifft i'r aelodau o'r hyn y defnyddiwyd y gyllideb ar ei gyfer yn ddiweddar, gan egluro bod angen i'r tîm brynu camera is-goch newydd i gynnal arolygon ystlumod oherwydd rheoliadau newydd.

 

Roedd ENV-W yn ymwneud â'r gostyngiad yn y gyllideb ddiofyn a staff cyflenwi gwasanaeth y tu allan i oriau'r Adeileddau Peryglus.  Roedd y Cadeirydd wedi synnu o hyd i weld y llinell gyllideb hon yn y cynigion oherwydd ei bod yn peri pryder ynghylch beth yw rôl y cyngor pan nodir adeiledd peryglus.

Gofynnodd y Cadeirydd am ragor o wybodaeth ynghylch beth yw rôl y cyngor yn y sefyllfaoedd hynny.

Nododd y Cadeirydd fod yr adroddiad a'r ymateb yn y cyfarfod diwethaf yn cyfeirio at asiantaethau brys eraill a oedd yn bresennol. Gofynnodd i swyddogion egluro natur benodol rôl y cyngor yn ystod argyfyngau.

Roedd yr Aelodau'n pryderu, er ei fod yn swm cymharol fach o arian, fod y llinell gyllideb hon yn cynrychioli mater a all fod yn arwyddocaol o ran diogelwch y cyhoedd.

Ymddiheurodd y swyddogion am beidio â chylchredeg nodyn briffio a oedd yn egluro'r rolau, y cyfrifoldebau ac unrhyw risgiau posib a fyddai'n gysylltiedig, cadarnhaodd y byddai'n cael ei ddosbarthu drwy'r swyddog gwasanaethau democrataidd.

Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau nad oes rhwymedigaeth gyfreithiol ar gyfer y gwaith hwn, ac nid yw llawer o awdurdodau lleol yng Nghymru’n darparu'r gwasanaeth hwn. Mewn digwyddiadau mawr, byddai'r gwasanaethau brys yn ymateb yn gyntaf ac yn sicrhau'r safle cyn i swyddogion y cyngor gyrraedd. Mae'r cynnig yn golygu y byddai swyddogion yn mynd i'r safle'r diwrnod gwaith nesaf yn hytrach nag y tu allan i oriau. Nododd swyddogion y niwed posib i enw da'r cyngor gan asiantaethau partner.

Roedd yr Aelodau'n pryderu efallai na fydd gan y gwasanaethau brys sy'n mynd i'r safle arbenigedd staff y cyngor o ran gwybod a yw adeiledd yn beryglus ai peidio.

Dywedodd swyddogion y gallai pethau barhau i ddigwydd ar sail ad hoc ond byddai dileu'r rota yn dileu'r warant y byddai swyddog ar gael i fynd i ddigwyddiad o'r fath.

Rhoddwyd cyngor i'r aelodau y byddai angen craffu ar rai eitemau a ystyriwyd yn breifat.

Cynigiwyd, eiliwyd a phenderfynwyd: bod aelodau'r cyhoedd yn cael eu gwahardd o'r eitem(au) ganlynol/canlynol yn unol ag Adran 100a (4) a (5) o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972 a'r paragraffau eithriedig perthnasol o Ran 4 Atodlen 12a y Ddeddf uchod.

Ystyriodd yr aelodau'r eitemau preifat.

Pleidleisiodd yr aelodau i fynd yn ôl i sesiwn gyhoeddus.

 

Yn dilyn craffu, nododd y pwyllgor yr adroddiad.

 

Dogfennau ategol: