Agenda item

Cyllideb 2025/2026

Cofnodion:

Ystyriodd yr aelodau’r adroddiad fel y'i dosbarthwyd yn y pecyn agenda.

 

Atgoffodd y Cadeirydd yr aelodau y byddai'r sylwadau o’r cyfarfod yn llunio rhan o’r ymateb ffurfiol ar gyfer ymgynghoriad ar y gyllideb. Anogir aelodau i gyflwyno unrhyw gynigion amgen y gellir eu hystyried ar ôl i'r cyfnod ymgynghori ddod i ben.

 

Rhoddodd y Cyfarwyddwr Strategaeth a Gwasanaethau Corfforaethol amlinelliad o'r cynigion a gynhwysir yn yr adroddiad. Mae'r gyfarwyddiaeth yn darparu gwasanaethau sy'n hanfodol wrth gefnogi pob cyfarwyddwr i gyflawni blaenoriaethau'r cynllun corfforaethol a fydd yn gwella bywydau preswylwyr Cyngor Castell-nedd Talbot. Mae'r gwasanaethau pobl, datblygu sefydliadol, cyfreithiol a digidol i gyd yn wasanaethau galluogi allweddol ac mae'n hanfodol bod y gwasanaethau hyn mor effeithlon ac mor syml â phosib.

 

Mae'r gyfarwyddiaeth yn sicrhau bod trefniadau llywodraethu cadarn ar waith yn gorfforaethol, bod dogfennau strategol allweddol i'w arwain a'i bod yn cyflwyno Cynllun Dyfodol y Gweithlu Strategol, y Strategaeth Data a Thechnoleg Ddigidol a'r Strategaeth Gaffael. Mae'r rhain i gyd yn cael effaith enfawr ar sut mae'r Cyngor yn gweithredu.

 

Mae'r gyfarwyddiaeth hefyd yn chwarae rhan allweddol wrth gefnogi gwaith y Porthladd Rhydd a'r Fargen Ddinesig a'r Cyd-bwyllgor Corfforaethol.

 

Mae'r cynigion a gyflwynwyd yn gymysgedd o newid trawsnewidiol yn y ffordd y mae'r gyfarwyddiaeth yn darparu ei gwasanaethau. Mae'r gyfarwyddiaeth bob amser yn ystyried sut y gellir ychwanegu gwerth at y gwasanaethau a ddarperir gan y gyfarwyddiaeth.

 

Mae gan y gyfarwyddiaeth y gyllideb gyffredinol leiaf, ac mae dros 90% o hyn yn ymwneud â chostau staff. Cadarnhaodd swyddogion mai dyma'r unig gyfarwyddiaeth i gyflawni'r targed arbedion cyllideb o 5% ar gyfer 2025-2026 sydd ar ben y toriadau a wnaed yn flaenorol. Mae'r toriadau'n cyfateb i dros £650,000. Ar hyn o bryd mae gan y gyfarwyddiaeth 351 aelod staff cyfwerth ag amser llawn, y mae 45 ohonynt yn cael eu hariannu naill ai o gronfeydd wrth gefn, grantiau neu ad-daliadau adrannol.

 

Mae'r cynigion a amlinellwyd yn yr adroddiad yn dangos bod y gyfarwyddiaeth yn colli 7.6 swydd, ynghyd â rhywfaint o ostyngiad mewn oriau mewn swyddi eraill. Mynegwyd effeithiau colli'r swyddi hyn yn yr adroddiad, a bydd yn cael effaith ar y gallu i ddarparu gwasanaethau effeithiol ac amserol wrth gefnogi cyfarwyddiaethau eraill.

 

Ystyriodd yr aelodau bortffolio Chris Owen, y Prif Swyddog Digidol.

 

Nododd yr aelodau fod llawer iawn o arbedion yn seiliedig ar ddiswyddiadau gwirfoddol. Holodd yr aelodau a yw'r diswyddiadau gwirfoddol yn cael eu cadarnhau ac os na, pa mor hyderus yw swyddogion bod digon o wirfoddolwyr. 

 

Cadarnhaodd swyddogion o ran y tair swydd uwch beiriannydd gweithrediadau isadeiledd bod y rheini i gyd wedi'u cadarnhau. Cadarnhawyd arbediad o £156,906 ar gyfer 2025-26. Mae'r gostyngiad yn yr oriau gwaith o £9,895 hefyd yn cael ei gadarnhau fel arbediad ar gyfer 2025-26. Gan gyfeirio at y ddau ddiswyddiad gwirfoddol Gradd 9 ac un diswyddiad Gradd 5, mae'r broses yn dal i fynd rhagddi ac nid yw wedi'i chadarnhau.

 

Ar hyn o bryd mae pobl yn ystyried y swyddi diswyddiad gwirfoddol eraill; mae yna bobl sydd wedi gwirfoddoli ac sy'n cael eu hystyried. Pan ddychwelir y manylion, byddai angen i'r staff gadarnhau bod y ffigurau'n dderbyniol ac yna gellir eu rhyddhau. Derbynnir bod risg ar hyn o bryd o ran peidio â chyrraedd y targedau arbedion hyn.

 

Cadarnhawyd gan y swyddog y gwnaed gwaith ar drefniadau cynllunio olyniaeth ac mae'n hyderus bod gan y timau sy'n amsugno'r gwaith o'r diswyddiadau'r gallu i wneud hynny. Fodd bynnag, derbynnir y bydd effaith ar oedi posib wrth ymateb i ddigwyddiadau yr ymdrinnir â hwy gan y ddesg wasanaeth, ac o ran y golled yn yr  ehangder sgiliau ac arbenigedd yn y timau.

 

Holodd yr aelodau sut olwg fydd ar fonitro llwythi gwaith a cheisiodd ragor o fanylion am hyn. Cadarnhaodd swyddogion fod tryloywder llawn ar draws yr holl alw sy'n mynd trwy aelodau'r tîm. Mae llwyfan desg wasanaeth sy'n edrych ar nifer y digwyddiadau a godir gan ddefnyddwyr a gall swyddogion fonitro faint o alw sydd ar bob aelod unigol o'r tîm. Mae tryloywder llawn hefyd ynghylch holl waith y prosiect sy'n mynd rhagddo ar draws y gwasanaethau digidol ar hyn o bryd, gydag ôl-groniad llawn o wahanol weithgareddau sydd ar y gweill i'w cynnal yn y dyfodol.

 

Mynegodd yr aelodau eu pryder mewn perthynas â'r effaith a nodwyd yn y gallu i gynnal lefel bresennol y gwasanaeth. Holodd yr aelodau a yw'r gwaith eisoes wedi'i wneud ar feincnodi os yw swyddogion yn nodi y bydd oedi wrth ddarparu gwasanaethau, fel y gellir gweld pa effaith y bydd hyn yn ei chael wrth symud ymlaen?

 

Nodwyd yn aml iawn mai uwch swyddogion mewn unrhyw adran sy'n gymwys i gymryd y diswyddiad gwirfoddol ac yna collir profiad y swyddogion hyn pan fydd y person yn gadael yr awdurdod. Holodd yr aelodau sut y bydd y bylchau hynny mewn profiad a gwybodaeth yn cael eu goresgyn os yw'r awdurdod yn cael gwared ar uwch weithredwyr isadeiledd, gan na ellir llenwi'r swyddi gan eu bod yn cael eu tynnu o'r strwythur. A yw'r gwaith cynllunio olyniaeth y cyfeiriodd swyddogion ato'n mynd i ystyried y golled hon o brofiad a cholli swyddi uwch i bobl symud ymlaen atynt?

 

Cadarnhaodd swyddogion mewn perthynas â meincnodi bod cytundebau CLG a metrigau sy'n cael eu monitro fel rhan o fonitro perfformiad y timau. Bydd effaith y swyddi sy'n cael eu tynnu o'r strwythur yn cael ei monitro. Mae swyddogion yn hyderus y bydd effeithiau colli swyddi'n fach ond byddant yn parhau i fonitro'r risgiau sy'n gysylltiedig â hyn.

 

O ran cynllunio olyniaeth a cholli profiad, gwybodaeth ac arbenigedd, mae swyddogion wedi sicrhau bod swyddi'r peiriannydd gweithredu isadeiledd yn cael gwybod am waith yr uwch-beirianwyr gweithredu isadeiledd i geisio lliniaru risgiau. Er y derbynnir nad oes ganddynt yr un profiad o ran amserlenni, maent yn gallu cynnal y systemau a'r gwasanaethau, oherwydd eu bod wedi'i brofi oherwydd y gwaith maent wedi'i wneud.


Gofynnodd yr aelodau pe bai'r eitem hon yn cael ei chytuno fel rhan o'r gyllideb, bod data meincnodi yn cael ei ychwanegu at y Flaenraglen Waith i'w fonitro er mwyn sicrhau bod yr effeithiau ar ddarparu gwasanaethau'n cael eu monitro.

 

Holodd yr aelodau sut y gallai defnyddio deallusrwydd artiffisial ar gyfer defnyddio rhwystr gynhyrchu incwm i'r awdurdod? Cadarnhaodd swyddogion fod hwn yn fodel sydd wedi'i leoli'n llwyddiannus i Gwrt Tregelles ac sy'n ymwneud â monitro'r safle y tu allan i oriau. Yn flaenorol, defnyddiwyd swyddogion diogelwch a chostiodd hyn oddeutu £95,000 y flwyddyn i'r awdurdod. Fodd bynnag, erbyn hyn mae system rheoli rhwystr newydd gyda deallusrwydd artiffisial a monitro llawn gan gamerâu sy'n cysylltu â'r ystafell reoli teledu cylch cyfyng. Mae cytundeb lefel gwasanaeth wedi'i sefydlu gyda Chyfarwyddiaeth yr Amgylchedd, lle gall y Gwasanaethau Digidol wneud y gwaith monitro am £15,000 y flwyddyn, gan leihau'r costau i Gyfarwyddiaeth yr Amgylchedd, a'i roi i'r adran teledu cylch cyfyng eto.

 

Holodd yr aelodau am y risgiau diogelwch mewn perthynas â'r newidiadau caledwedd a meddalwedd sy'n cael eu cynnig. Cadarnhaodd swyddogion nad oes unrhyw effaith o safbwynt seibergadernid. Fodd bynnag, cadarnhaodd swyddogion fod y gwasanaeth wedi cyrraedd y ffin o ran yr hyn y gellir ei dorri'n ddiogel o ran toriadau i'r Gwasanaethau Digidol.

 

Ystyriodd yr aelodau bortffolio Sheenagh Rees, Pennaeth Pobl a Datblygu Sefydliadol.


Cyfeiriodd yr aelodau at y risg a nodwyd mewn perthynas â cholli incwm o TATA Steel. Cadarnhawyd bod yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch yn penderfynu a yw safle'n un Rheoli Peryglon Damweiniau Mawr ai peidio. Ar ôl cau'r ffwrnais chwyth, disgwylir i'r symiau o ddeunyddiau a sylweddau peryglus sydd ar y safle ostwng, ond nid yw'r amserlen ar gyfer hyn wedi'i phennu eto. Felly, ni ellir penderfynu eto ar swm yr incwm.

 

O ran y cynnydd i'r ffioedd, cadarnhaodd swyddogion eu bod wedi'u hadolygu ddiwethaf tua chwe blynedd yn ôl. Cynigir cynyddu'r ffioedd fel bod gan bob safle Rheoli Peryglon Damweiniau Mawr gynnydd o £761.50pa. 

 

Cadarnhaodd swyddogion fod ffioedd yn cael eu codi ar sail adennill costau. Cododd yr aelodau bryderon nad incwm newydd oedd y cynnydd mewn ffioedd ond yn hytrach eu bod yn gwrthbwyso'r cynnydd mewn costau staff. Roedd pryder hefyd bod y naratif yn dangos cynnydd yn y gefnogaeth i safleoedd Rheoli Peryglon Damweiniau Mawr, ond y bydd nifer y staff yn lleihau.

 

Dywedodd swyddogion y bydd gostyngiad dros dro yn oriau swyddfa broffesiynol er mwyn ariannu'r aelod staff gweinyddol i ennill cymhwyster proffesiynol. Bydd yr aelod staff hwnnw'n ennill y profiad, y sgiliau a'r gallu i wneud rhywfaint o'r gwaith proffesiynol. Rhoddwyd gwybod i'r aelodau na fydd y gostyngiad yn oriau staff yn effeithio ar y rota ar-alwad.

 

Cydnabuwyd fod y llwyth gwaith hefyd yn cynyddu wrth i niferoedd staff leihau. Cadarnhaodd swyddogion eu bod yn edrych ar sut y gellir lleihau gwaith y tîm ar hyn o bryd. Mae hyn yn cynnwys ystyried defnyddio deallusrwydd artiffisial lle bo hynny'n briodol. Mynegodd yr aelodau eu pryder am ddibynnu ar feddalwedd/caledwedd o fewn y Cyngor ond mae hyn yn cael ei leihau. Pwysleisiodd swyddogion bwysigrwydd staff wrth iddynt ychwanegu gwerth at y gwasanaethau ac yn dileu'r holl brosesau/tasgau cyffredin y gall deallusrwydd artiffisial eu cyflawni.

 

Ystyriodd yr aelodau bortffolio Craig Griffiths, Pennaeth y Gwasanaethau Cyfreithiol a Democrataidd.

 

Holodd yr aelodau ynghylch y duedd o ran nifer y ceisiadau Rhyddid Gwybodaeth y mae'r awdurdod yn eu derbyn. Dywedodd swyddogion fod y duedd gyffredinol yn gymharol sefydlog. Fodd bynnag, nodwyd bod swyddogion yn cael eu hyfforddi i fonitro'r mewnflwch a sicrhau bod pob cais yn cael ei gydlynu dan gyfarwyddyd y Rheolwr Cymorth Busnes yn y Gwasanaethau Cyfreithiol a Democrataidd. Nodwyd hefyd bod llawer o geisiadau ailadroddus yn cyrraedd, felly ystyrir cyhoeddi rhai o'r ceisiadau a dderbynnir fel y gellir cyfeirio ceisiadau yn y dyfodol at y wefan.

 

Nodwyd y prosesau a gynhelir yn yr ystafell bost gan yr aelodau. Amlinellwyd i'r aelodau bod faint o bost sy'n cyrraedd yn lleihau ac mae prosesau'n cael eu rhoi ar waith i gynorthwyo'r adran i weithio'n fwy effeithiol yn y pen draw. Ceir rhwymedigaethau statudol hefyd y mae'n rhaid eu cyflawni. Gofynnodd yr aelodau i'r eitem hon gael ei meincnodi a'i monitro wrth symud ymlaen.

 

Nododd yr aelodau fod targed arbedion unffurf o 5% ar draws yr adrannau amrywiol yn rhoi baich annheg ar rai gwasanaethau.

 

Cyfeiriodd yr aelodau at y cynigion cynilo sy'n ymwneud â'r gostyngiad mewn adnoddau'r Gwasanaethau Cyfreithiol a mynegwyd eu pryder y byddai'r cynnig hwn yn achosi oedi wrth i swyddogion ddod o hyd i'r wybodaeth berthnasol y mae ei hangen arnynt. Roedd swyddogion yn cydnabod bod rhai problemau bach yn codi o ganlyniad iddo, ond mae'n rhywbeth y gellir ei reoli drwy sicrhau hefyd bod pobl yn cael yr hyfforddiant a'r gwahanol gyfleoedd a roddir gan y darparwyr eraill i wybod sut i gael mynediad at yr holl wybodaeth y gallai fod ei hangen arnynt. Hefyd, bydd pobl yn dod yn fwy cyfarwydd â defnyddio'r adnoddau sydd ar gael. Nodwyd na fyddai'r adran yn gallu fforddio colli mwy o adnoddau.

 

Wrth gyfeirio at y cynigion sy'n ymwneud â'r Gwasanaethau Etholiadol, roedd aelodau'n poeni am arbed arian pan na ellir rhagweld isetholiadau, etc. Dywedodd swyddogion fod y ffigurau wedi cael eu meincnodi yn erbyn y blynyddoedd blaenorol. Mae yna hefyd gronfa etholiadol i ariannu unrhyw etholiadau Cyngor Bwrdeistref Sirol. Mae hyn yn rhywbeth y bydd yn rhaid ei fonitro'n weithredol.

 

Ystyriodd yr aelodau bortffolio Huw Jones, y Cyfarwyddwr Cyllid.

 

Cadarnhaodd swyddogion fod gan y Cyngor 14 o bolisïau yswiriant gwahanol sy'n cael eu haildendro bob 5 mlynedd. Pan gafodd y polisïau eu haildendro ym mis Hydref 2023, gwnaeth hyn arwain at arbedion o £240,000 yn llai na'r hyn yr oedd yr awdurdod yn ei dalu, yn bennaf oherwydd hanes hawliadau da'r awdurdod. Cyflawnwyd yr arbedion hyn dros ddwy flynedd ariannol.

 

O ran ailfodelu'r gwasanaeth a amlinellwyd, cadarnhaodd swyddogion fod un swydd wedi'i cholli drwy ddiswyddiad gwirfoddol. Mae'r tîm hefyd yn edrych ar awtomeiddio prosesau robotig, a fyddai'n caniatáu i berson arall adael drwy ddiswyddo gwirfoddol unwaith y bydd y broses hon yn cael ei sefydlu. 

 

Yn dilyn craffu, nododd y pwyllgor yr adroddiad.

 

Dogfennau ategol: