Agenda item

Rhoddwyd diweddariad i'r aelodau gan Peter Austin, Rheolwr Ymgysylltu â Busnes, ar fonitro Portffolio Chwarterol Ch2 24/25 fel y'i cynhwysir yn y pecyn adroddiadau.

 

Rhoddwyd gwybod i'r aelodau mai un o'r pethau pwysicaf y dylai'r pwyllgor fod yn ymwybodol ohono yw 'risgiau' a 'phroblemau'.

 

Atgoffodd swyddogion yr aelodau fod pryderon am lithriant wedi'u codi yn y blynyddoedd diwethaf. Eglurwyd bod llithriant yn digwydd mewn dwy ffordd: llithriant corfforol, sef cyflwyno prosiectau go iawn, a llithriant ariannol yn ystod y flwyddyn.

 

Dywedodd swyddogion eu bod wedi gwneud y penderfyniad cyn cyfarfod diwethaf y cydbwyllgor i symud y rhain o fod yn risgiau i fod yn faterion oherwydd eu bod yn effeithio ar y gwaith o gyflawni'r portffolio.

 

Rhoddwyd gwybod i'r aelodau fod hyn yn cynyddu pwysigrwydd llithriant. Ar hyn o bryd mae swyddogion yn paratoi adroddiad llithriant ar gyfer y cydbwyllgor a'r pwyllgor craffu, gan archwilio achosion, effeithiau, a mesurau lliniaru posib i gyflymu prosiectau.

 

Rhoddwyd yr uchafbwyntiau canlynol i'r aelodau o'r adroddiad.

• Mae deiliadaeth Canolfan Dechnoleg y Bae ar hyn o bryd yn fwy na 50%.

• Mae SWITCH yn mynd rhagddo ac mae hefyd yn aros am benderfyniad gan y bwrdd trawsnewid am gyllid ychwanegol trwy TATA.

• Mae Pentre Awel bron wedi'i gwblhau a disgwylir iddo agor yn ystod y chwarter hwn. Eglurodd swyddogion y bydd y cyfleusterau hamdden sych a gwlyb yn agor cyn elfennau iechyd y ganolfan ac oherwydd faint o amser y bydd yn cymryd i'r byrddau iechyd osod eu hardaloedd.

• Rhoddwyd gwybod i'r aelodau fod y prosiect isadeiledd digidol yn gwneud cynnydd rhagorol ar draws ei dri maes cyflawni.

• Bydd adeilad 71/72 Ffordd y Brenin yn agor yng Nglannau Abertawe yn fuan a nododd swyddogion ei fod eisoes yn cael effaith sylweddol ar noslun Abertawe. Mae digwyddiad cyn agor wedi digwydd, a bydd yr adeilad ar agor yn ail chwarter eleni.

• Mae trafodaethau gwesty'r Arena yn mynd rhagddynt yn dda ac mae swyddogion yn teimlo'n gadarnhaol.

• Agorodd y Matrics Arloesi gyda'r Drindod Dewi Sant dros yr haf ac mae dros 50% wedi'i lenwi ac mae gwaith marchnata'n mynd rhagddo ar gyfer y lle presennol.

• Dywedodd swyddogion hefyd fod y digwyddiad arloesi'n mynd rhagddo'n amodol ar adolygiad gyda'r partneriaid oherwydd sawl rheswm.

• Mae Cam 1 Yr Egin yn llawn ac mae'n datblygu'n dda ac mae cam 2 yn cael ei ailasesu gan y partneriaid cyflawni ar hyn o bryd o ganlyniad i newid yn yr hyn y gall fod ei angen ar y sector creadigol ar ôl y pandemig.

• Mae cartrefi fel gorsafoedd pŵer yn datblygu'n dda ond mae wedi profi rhywfaint o lithriant, sy'n gyfrifoldeb i'r partneriaid cyflenwi sydd naill ai'n gymdeithasau tai yn y sector preifat neu'r sector cyhoeddus yn bennaf. Mae gan Gartrefi fel Gorsafoedd Pŵer 2 dŷ arddangos ar waith sy'n dangos pa mor effeithiol y gall technoleg Cartrefi fel Gorsafoedd Pŵer fod.

• Mae holl waith isadeiledd ffisegol prosiect Morol Doc Penfro bellach wedi'i gwblhau gan gynnwys y prif gydrannau adeiladu yn y porthladd a'r siediau awyrennau.

• Mae'r prosiect Campysau yn gwneud cynnydd da, mae datblygiad Lôn Sgeti wedi'i gaffael, a phenodwyd contractwr ar ei gyfer. Mae'r contractwr a'r tîm ehangach yn cydweithio i fireinio cwmpas y prosiect i sicrhau y gellir cyflwyno'r adeilad o fewn y rhychwant cost. Mae'r tîm wedi bod yn llwyddiannus wrth ennill cyllid Isadeiledd Digidol Cyd-bwyllgor Dinas-ranbarth Bae Abertawe i gyflwyno gwely prawf 5G gyda Vodafone.

 

O ran amcanion portffolio, roedd aelodau'n poeni am gyfeiriad y buddsoddiad. Nododd yr aelodau fod swyddogion yn edrych ar ddiffiniadau o fuddsoddi a gofynnwyd a oedd y diffiniad hwnnw'n glir.

 

Mynegodd yr aelodau bryder na fyddai llinellau amser creu swyddi yn yr adroddiad yn cyd-fynd â'r prosiectau â mwy o bwyslais ar gamau rhagarweiniol, gan adael swyddi heb eu llenwi am hyd at 15 mlynedd. Gofynnon nhw a yw swyddogion yn disgwyl i brifysgolion gyflenwi'r gweithlu angenrheidiol.

 

Eglurodd swyddogion fod y disgrifiad yn canolbwyntio ar nifer y swyddi a grëwyd, nid o reidrwydd ar nifer y bobl. Gellir creu'r swyddi hyn yn uniongyrchol neu'n anuniongyrchol ar draws y portffolio. Doedd dim disgwyl i'r 9,000 o swyddi gael eu creu'n uniongyrchol gan y prosiectau eu hunain ond maen nhw'n deillio o weithrediadau'r prosiectau.

 

Nododd swyddogion Arena Abertawe fel enghraifft, gan nodi bod y swyddi newydd a grëwyd yno'n sylweddol. Gwnaethant hefyd sôn bod ehangu busnesau llai yn Ardal Bae Copr, sy'n elwa o'r arena, yn cyfrif fel creu swyddi anuniongyrchol.

 

Nododd swyddogion sefyllfa debyg yn Sir Gaerfyrddin wrth i S4C symud i'r Egin. Er bod hanner y staff wedi cael eu hadleoli o Gaerdydd, rhoddwyd gweddill y swyddi i bobl leol. Rhoddwyd gwybod i'r aelodau fod symud S4C wedi creu swyddi, yn uniongyrchol ac yn anuniongyrchol, drwy ehangu busnesau cadwyn gyflenwi llai a'r sector creadigol.

 

Mae swyddogion yn hyderus y bydd 9,000 o swyddi'n cael eu creu, ond mae asesu nifer y bobl a gyflogir yn fater gwahanol.

 

Rhoddwyd gwybod i'r aelodau y bydd agor Ffordd y Brenin a dyfodiad tenantiaid yn creu swyddi. Bydd rhai tenantiaid yn dod â'u staff eu hunain, a bydd eraill yn rhoi swyddi i bobl leol, gan gyfrannu at greu swyddi.

 

Croesawodd yr aelodau hyder swyddogion i gyrraedd 9,000 o swyddi, gan nodi'r angen brys amdanynt. Fodd bynnag, roeddent yn amheus, gan nodi bod Arena Abertawe, a gostiodd dros £40 miliwn i'w hadeiladu, ar hyn o bryd yn cyflogi dim ond 26 o aelodau staff llawn amser. Roeddent yn teimlo bod y nifer hwn yn isel o ystyried y buddsoddiad.

 

Teimlai'r aelodau y bydd swyddi sy'n mynd i 71/72 Ffordd y Brenin yn dod o ganlyniad i ddadleoli o lefydd eraill oherwydd bod cwmnïau sydd yn yr ardal yn mynd i symud yno.

 

Roedd aelodau'n teimlo y bydd y ganolfan hamdden bresennol yn Llanelli'n cau, a bydd y staff yn symud draw i'r un newydd ym Mhentre Awel felly ni fydd o reidrwydd yn creu swyddi ychwanegol.

 

Teimlai'r aelodau ei bod yn bwysig bod gan swyddogion yr hyder i greu swyddi oherwydd bod y cyhoedd yn gofyn i'r aelodau o ble bydd y swyddi'n dod yn dilyn y buddsoddiad cyhoeddus a roddwyd a gallant roi'r sicrwydd hwnnw i'r cyhoedd.

 

Nododd yr aelodau fod cofrestr gwireddu buddion fel arfer yn rhan o'r adroddiad, a'u bod yn siomedig na chafodd ei chynnwys gan ei bod yn rhoi trosolwg cyflym iddynt o'r swyddi a grëwyd a'r buddsoddiad sydd wedi dod yn y chwarter penodol hwnnw.

 

Nododd yr aelodau fod gwireddu buddion a chynyddu swyddi wedi'u nodi ar dudalen 177, ond nid yw'r un peth â'r fersiynau blaenorol.

Dywedodd Swyddog y Gwasanaethau Democrataidd y byddai'n edrych ar y diffyg hwn a gwirio a oes modd darparu'r wybodaeth honno neu wirio a ellir ail-gynnwys yr wybodaeth honno mewn adroddiadau yn y dyfodol.

 

Nodwyd yr adroddiad.