Agenda item

Dywedodd y Cadeirydd wrth yr aelodau y byddai'r cynigion arbedion cyllidebol a oedd yn rhan o gylch gwaith y pwyllgor yn destun craffu. Byddai sylwadau o'r cyfarfod yn rhan o'r ymateb i’r ymgynghoriad ffurfiol ar y gyllideb. Anogwyd aelodau i gynnig unrhyw gynigion amgen y gellid eu hystyried ar ôl i'r ymgynghoriad ddod i ben.

 

Cynghorodd y Cyfarwyddwr Addysg, Hamdden a Dysgu Gydol Oes yr aelodau mai nod yr Uwch-dîm Arweinyddiaeth oedd amddiffyn swyddi a gwasanaethau cyn belled ag y bo modd; nid oedd unrhyw achosion o golli swyddi'n orfodol yn ymwneud yn uniongyrchol â'r arbedion effeithlonrwydd arfaethedig. Fodd bynnag, mae risgiau'n gysylltiedig â'r cynigion cynhyrchu incwm oherwydd gall ffactorau allanol megis y tywydd effeithio ar nifer yr ymwelwyr ac felly incwm. Mae hefyd risgiau mewn perthynas â chwblhau prosiectau cyfalaf megis Canolfan Celfyddydau Pontardawe, ond gwnaed rhagdybiaethau y byddai'r prosiectau'n cael eu cwblhau o fewn yr amserlen. Mae rhai arbedion effeithlonrwydd yn gysylltiedig â chostau craidd yn erbyn grantiau ac nid oes unrhyw ymwybyddiaeth ynghylch unrhyw grantiau sy'n debygol o ddod i ben, felly mae'r risgiau'n fach ar hyn o bryd. Fodd bynnag, gall camau gweithredu Llywodraeth Cymru achosi newidiadau i grantiau penodol.

 

Amlinellodd pob Pennaeth Gwasanaeth yr arbedion a'r cynigion cynhyrchu incwm o dan bob llinell cyllideb yn yr adroddiad ym mhecyn yr agenda:

 

ELLL-A - Cynghorodd y Pennaeth Hamdden, Twristiaeth a Diwylliant a Threftadaeth yr aelodau fod yr arbedion arfaethedig yn gweithio tuag at gyflawni'r cymhorthdal isaf posib ar gyfer gwasanaeth anstatudol. Mae un achos o golli swydd yn wirfoddol, ac mae'r cynllun yn cynnwys gwella'r incwm a gynhyrchir drwy barcio ceir a digwyddiadau. Cydnabuwyd y bydd yn fwy heriol cyflawni'r cynnydd yn y targed ar gyfer y flwyddyn nesaf.

 

Dywedodd yr aelodau fod gorfodi yn allweddol i'r cynnig parcio ceir a gofynnwyd pa fesurau a fydd yn cael eu defnyddio i sicrhau bod gorfodi ar waith. Gofynnodd yr aelodau am fanylion pellach ynghylch sut y cynhelir yr ymgynghoriad.

 

Cadarnhaodd y Pennaeth Gwasanaeth fod y Cabinet wedi cytuno ar yr adolygiad o feysydd parcio parciau gwledig, a'i fod wedi rhoi awdurdod i ddechrau ar yr ymgynghoriad ynghylch ffioedd parcio ceir. Byddai'r gorchymyn parcio oddi ar y stryd yn cael ei hysbysebu am gyfnod penodol a byddai sylwadau o'r ymgynghoriad yn cael eu cyflwyno i'r Cabinet yn y man. Roedd yr ymgynghoriad yn rhan o broses statudol. Cytunwyd bod gorfodi mewn meysydd parcio yn hanfodol, ac mae hyn yn cael ei ystyried.

 

Gofynnodd yr aelodau am fanylion yr ymgynghoriad fel y gallant eu rhannu â'u hetholwyr. 

 

Gofynnodd yr aelodau sut y byddai arbedion yn cael eu cyflawni, gan ystyried nas cyrhaeddwyd y targed y llynedd ac y byddai rhagor o arbedion effeithlonrwydd yn angenrheidiol y flwyddyn nesaf. Beth fydd y goblygiadau os nad yw'r targed arbedion yn cael ei gyrraedd?

 

Cadarnhaodd y Pennaeth Hamdden, Twristiaeth a Diwylliant a Threftadaeth y cafwyd anawsterau yn cyrraedd y targed arbedion yn y flwyddyn ddiwethaf oherwydd costau cyfleustodau a rheoli swyddi gwag. Fodd bynnag, roedd mwy o sefydlogrwydd eleni ac roedd yr arbedion cyllidebol yn gyraeddadwy.

 

ELLL-B Amlinellodd y Pennaeth Hamdden, Twristiaeth, Diwylliant a Threftadaeth fanylion yr arbediad arfaethedig o £40,000. Byddai anhawster yn cyflawni'r arbediad oherwydd gorwariant a chau'r safle yn ystod y gwaith cyfalaf. Mae'r cynllun cyfan yn canolbwyntio ar sinema, bar a chaffi newydd. Mae risgiau'n berthnasol, pe bai'r prosiect yn gor-redeg, byddai'n effeithio ar yr elw ar gyfer y flwyddyn sydd ar ddod. Mae'r risgiau'n cael eu rheoli ar hyn o bryd.

 

Gwnaeth yr aelodau ganmol y cyfleusterau yn y ganolfan a'r staff sydd wedi bod yn gweithio yn ystod y gwaith adnewyddu er mwyn cynnal y cyfleusterau. Gofynnodd yr aelodau am ddiweddariad pellach ynghylch a fyddai'r prosiect yn gor-redeg, a gofynnwyd am ymweliad safle.

 

Cadarnhaodd y Pennaeth Hamdden, Twristiaeth, Diwylliant a Threftadaeth y bydd cyfarfod prosiect gyda'r contractwyr yn cael ei gynnal cyn bo hir. Byddai manylion pellach ar gael yr wythnos nesaf mewn perthynas â dyddiadau cwblhau, a threfnir ymweliad safle pan y bo'n briodol. Nodwyd bod staff wedi gweithio'n galed i gadw'r cyfleusterau ar agor, a bod cwsmeriaid wedi bod yn ffyddlon.

 

ELLL-C  Cadarnhaodd y Pennaeth Hamdden, Twristiaeth, Diwylliant a Threftadaeth fod y cynnig o ran arbedion yn ymwneud â'r elfen effeithlonrwydd a gynhwyswyd yn y contract Hamdden Celtic. Gobeithiwyd y byddai'r arbediad effeithlonrwydd yn parhau ar gyfer pum mlynedd y contract estynedig.

 

Gofynnodd yr aelodau a fyddai'r lleoliad Pure Gym sydd newydd agor yng Nghastell-nedd yn cael unrhyw effaith ar fasnachu yng Nghanolfan Hamdden Castell-nedd.

 

Cadarnhaodd y Pennaeth Gwasanaeth bod aelodaeth a masnachu yn tueddu i gynyddu ym mis Ionawr. Ni ragwelwyd y byddai Pure Gym yn effeithio ar fasnachu gan fod y cyfleusterau'n apelio at bobl wahanol. Bydd Hamdden Celtic yn monitro'r sefyllfa ac yn ymateb yn hyblyg ac yn rhagweithiol i farchnata a chynigion.

 

Gofynnodd yr aelodau ai Hamdden Celtic neu'r awdurdod lleol fyddai'n gyfrifol am y newidiadau ynghylch cynyddu cyfraniadau yswiriant gwladol cyflogwyr.

 

Cadarnhaodd y Cyfarwyddwr Cyllid y rhagdybiwyd y byddai'r awdurdod lleol yn gyfrifol am y gost ac mae wedi'i chynnwys yn y cymhorthdal a dalwyd i Hamdden Celtic. Ar hyn o bryd mae ansicrwydd ynghylch hyn, ond y gobaith yw y bydd Llywodraeth y DU yn ariannu yswiriant gwladol yn llawn ar gyfer ein staff ni a gwasanaethau wedi'u comisiynu. Nodwyd bod nifer o sefydliadau sy'n darparu gwasanaethau i'r cyngor y gall y newidiadau i yswiriant gwladol effeithio arnynt.

 

ELLL - D Roedd yr arbediad arfaethedig yn ymwneud â'r cymhorthdal a dalwyd i Hamdden Celtic, yn dilyn y penderfyniad i gau pwll nofio Pontardawe am resymau iechyd a diogelwch.

 

Gofynnodd yr aelodau a oedd yr arbediad yn cynnwys y gost o gynnal yr astudiaethau dichonoldeb ar gyfer safle newydd ac adeiladu pwll newydd?

 

Cadarnhaodd y Pennaeth Gwasanaeth nad oedd cost yr astudiaeth ddichonoldeb wedi'i chynnwys. Gobeithiwyd y byddai ymgynghorwyr yn cael eu penodi yn y man. Roedd yr arbediad arfaethedig yn ymwneud ag elfen gweithredu'r pwll. Os yw'r cyngor yn penderfynu adeiladu pwll newydd yn y dyfodol, yna byddai'n rhaid cynnwys y costau gweithredu.

 

Gofynnodd yr aelodau am eglurhad ynghylch a fyddai'r arbedion yn cael eu priodoli i Hamdden Celtic ac nid y cyngor. Holodd yr aelodau a oedd y costau o ddymchwel y pwll newydd a chynnal y safle hefyd wedi'u neilltuo i bwyllgor arall.

 

Cadarnhaodd y Pennaeth Gwasanaeth nad oedd yn ymwybodol o unrhyw gostau eraill, ac y byddai'r costau dymchwel yn cael eu talu drwy wariant cyfalaf. Byddai'r arbedion mewn perthynas â chostau gweithredu yn cael eu cynnwys ym masnachu Hamdden Celtic, fodd bynnag y trefniant rhwng Hamdden Celtic a'r awdurdod lleol yw bod unrhyw arbedion yn cael eu trosglwyddo yn ôl i'r awdurdod. Cadarnhaodd y Pennaeth Gwasanaeth mai ffigur net oedd y ffigur a nodwyd yn y papurau.

 

Cadarnhaodd y Cyfarwyddwr Addysg, Hamdden a Dysgu Gydol Oes y cyflawnwyd yr arbedion effeithlonrwydd oherwydd roedd Hamdden Celtic yn gweithredu pwll nofio Pontardawe yn flaenorol. Mae'r ffigur wedi'i gyflwyno fel gostyngiad gan fod y ffi reoli yn llai ar hyn o bryd. Mae'r ffigur a nodwyd yn amcangyfrif ac nid yw'n hysbys faint o nofwyr o Bontardawe a fydd yn defnyddio'r pwll nofio yng Nghanolfan Hamdden Castell-nedd.

 

Dywedodd yr aelodau y dylai'r esboniad hwn gael ei nodi'n fwy eglur yn y tabl yn y pecyn agenda.

 

ELLL-E Dywedodd y pennaeth Hamdden, Twristiaeth, Diwylliant a Threftadaeth wrth yr aelodau y byddai'r arbedion yn cael eu cyflawni drwy incwm a gynhyrchwyd o ddigwyddiadau ac atyniadau ychwanegol ar lan y môr, a oedd yng nghanol y cam cynllunio ar hyn o bryd; roedd yn hyderus bod modd cyflawni'r arbedion.

 

Mynegodd yr aelodau eu cefnogaeth ar gyfer digwyddiadau ac atyniadau ychwanegol yng Nglân Mor Aberafan a dywedwyd y bu presenoldeb da mewn  digwyddiadau a gynhaliwyd ar lan y môr.

 

ELLL - F  Cadarnhaodd y Pennaeth Hamdden, Twristiaeth, Diwylliant a Threftadaeth fod tîm y Gwasanaeth Llyfrgell ac Adnoddau Addysg (ELRS) yn darparu gwasanaethau reprograffig ac argraffu, i ysgolion yn bennaf. Mae cynllun busnes yn cael ei ddatblygu i benderfynu a all y gwasanaeth weithio yn fwy masnachol.

 

ELLL – G Roedd y cynnig ynghylch arbedion yn ymwneud â dod â'r gwasanaeth prynu DVDs i ben gan fod galw cyfyngedig am yr eitemau hyn.

 

ELLL - H Darparodd y Pennaeth Gwasanaethau Cefnogi a Thrawsnewid wybodaeth gefndir i'r aelodau mewn perthynas â chludiant rhwng y cartref a'r ysgol, sy'n cael ei weithredu gan Gyfarwyddiaeth yr Amgylch a'r Gyfarwyddiaeth Addysg.  Delir y gyllideb gan y Gyfarwyddiaeth Addysg a gwneir y gwaith gweithredol gan Gyfarwyddiaeth yr Amgylchedd. Y cynnig cyllidebol yw parhau â'r adolygiad o'r trefniadau presennol, a gynhelir yn allanol.

 

Dywedodd y Cadeirydd wrth yr aelodau fod cyfarfod ar y cyd ar gyfer y Pwyllgorau Craffu ar Wasanaethau Addysg, Sgiliau a Lles a'r Amgylchedd, Adfywio a Strydlun yn cael ei drefnu.

 

Mynegodd yr aelodau bryderon ynghylch cyflawni'r arbedion arfaethedig drwy adolygiad a gynhelir yn allanol.

 

Cadarnhaodd y Cyfarwyddwr Addysg, Hamdden a Dysgu Gydol Oes y byddai'r cyfarfod craffu ar y cyd yn ddefnyddiol ar gyfer y pwyllgorau craffu a swyddogion. Mae'r ymgynghorwyr wedi rhoi sicrwydd bod modd cyflawni'r arbedion effeithlonrwydd ond maent yn seiliedig ar gamau gweithredu penodol gan yr awdurdod. Cydnabuwyd bod risgiau mewn perthynas â'r cynnig arbedion, mae'r sefyllfa yswiriant gwladol ac isafswm cyflog wedi newid ar gyfer darparwyr trafnidiaeth a allai gael effaith uniongyrchol ar y gallu i gynhyrchu arbedion.

 

Gofynnodd yr aelodau am adroddiad ynghylch yr arbedion a gyflawnwyd gan yr ymgynghorwyr hyd yn hyn a'u perfformiad wrth gynhyrchu'r arbedion hynny.

 

Cadarnhaodd y Cyfarwyddwr Addysg, Hamdden a Dysgu Gydol Oes fod peth o'r wybodaeth ar gael yn adroddiadau monitro chwarterol y gyllideb. Os oes angen rhagor o fanylion, dywedodd y Cyfarwyddwr y bydd angen rhoi eglurhad ynghylch yr wybodaeth benodol y mae ei hangen. Cadarnhaodd y Cyfarwyddwr fod yr ymgynghorwyr wedi cael eu penodi i helpu'r awdurdod i gyflawni arbedion, ac nid i gyflawni'r arbedion eu hunain. Byddai'n hawdd darparu'r wybodaeth ariannol, ond byddai darparu gwybodaeth mewn perthynas â pherfformiad yn anodd oherwydd nifer o ffactorau.

 

Cadarnhaodd y Cadeirydd y byddai Cadeiryddion y Cyd-bwyllgor Craffu yn trafod hyn ymhellach gyda'r Swyddog Monitro a gofynnwyd i'r aelodau ddarparu adborth am unrhyw eitemau i'w hystyried.

 

Nododd yr aelodau fod y ffigurau'n bwysig a byddant yn mynd law yn llaw â pherfformiad yr ymgynghorwyr, a'r pynciau maent wedi ymgynghori arnynt, a pha welliannau y gellir eu gwneud i gyflawni'r arbedion.

 

Gofynnodd yr aelodau am eglurhad bod y contract gyda'r ymgynghorwyr ar gyfer tymor tair blynedd. Cadarnhaodd y Cyfarwyddwr fod hwn yn gywir.

 

Gofynnodd yr aelodau am enghreifftiau o'r awgrymiadau neu argymhellion arbedion effeithlonrwydd a gyflwynwyd hyd yma.

 

Dywedodd y Cyfarwyddwr Addysg, Hamdden a Dysgu Gydol Oes wrth aelodau fod yr arbediad arfaethedig ar gyfer y flwyddyn ariannol nesaf yn seiliedig ar arfer ail-dendro a gostyngiad yn y cymorth i deithwyr a ddarparwyd. Pe bai ymarfer ail-dendro yn cael ei gynnal, byddai hyn yn cynnwys y timau Cyfreithiol, Cyllid a Chludiant Teithwyr yn gweithio gydag EDGE. Nodwyd nad oedd yr arbedion wedi cael eu cyflawni yn y flwyddyn ariannol ddiwethaf, ac y byddai'n bwysig i'r Cyd-bwyllgor craffu ddeall y rhesymau pam. Nododd y Cyfarwyddwr fod angen y nifer cywir o gontractau ar gyfer y nifer cywir o blant y mae gan yr awdurdod rwymedigaeth gyfreithiol i ddarparu cludiant ar eu cyfer; roedd angen i'r contractau fod yn effeithlon, yn ddiogel ac roedd angen iddynt gydymffurfio. Mae angen i'r awdurdod sicrhau nad oes unrhyw gostau ychwanegol yn cael eu cynnwys os nad ydynt yn angenrheidiol.

 

Mynegodd yr aelodau bryderon ynghylch yr arbedion cyllidebol arfaethedig a'r adolygiad a arweiniwyd yn allanol.

 

Gwnaeth y Cyfarwyddwr sicrhau'r aelodau na fyddai'r gwaith a oedd yn cael ei wneud yn effeithio ar hawl plentyn i gludiant.

 

Cadarnhawyd y byddai cyfarfod y Cyd-bwyllgor craffu yn cael ei drefnu cyn i'r gyllideb gael ei chymeradwyo

 

ELLL-I  Cynghorodd y Pennaeth Gwasanaethau Cefnogi a Thrawsnewid yr aelodau fod y cynnig cyllidebol yn ymwneud ag ailgodi tâl costau glanhau mewn ysgolion cynradd ar ysgolion yn llawn. Byddai hyn yn cael ei gyflwyno dros ddwy flynedd.

 

Gofynnodd yr aelodau am gadarnhad ynghylch faint o ysgolion y disgwylir iddynt fod mewn diffyg ariannol erbyn diwedd y flwyddyn. Mynegodd yr aelodau bryder y gallai unrhyw gostau ychwanegol a ysgwyddir gan ysgolion effeithio ar staff neu y gall safonau glanhau ostwng.

 

Cadarnhaodd y Pennaeth Gwasanaeth fod tua 22 o ysgolion a chanddynt gyllidebau diffyg o symiau amrywiol. Byddai'r arbediad arfaethedig yn cael ei bennu ar draws yr holl ysgolion a byddai'n gymesur â maint yr ysgol.

 

Cynghorodd y Cyfarwyddwr Addysg, Hamdden a Dysgu Gydol Oes yr aelodau fod y penderfyniad hwn yn un anodd ei wneud. Cydnabuwyd y gall fod angen i ysgolion cynradd wneud addasiadau o ran staffio neu wneud trefniadau eraill o ran glanhau oherwydd y ffioedd ychwanegol. Fodd bynnag, roedd y sefyllfa'r un peth ar gyfer yr awdurdod lleol, mae'r cynnig yn anodd ond yn angenrheidiol er mwyn cydbwyso'r gyllideb.

 

Mynegodd yr aelodau bryderon fod yr ysgolion yn cadw swyddi gwag er mwyn arbed arian, gan roi pwysau ychwanegol ar staff presennol.
 Nododd yr aelodau y gall gael effaith andwyol ar blant os oes unrhyw doriadau staffio.

 

Dywedodd yr aelodau y bu toriadau cyllid dros sawl blwyddyn a chanmolwyd y swyddogion am eu gwaith caled mewn amgylchiadau anodd.

 

ELLL-J  Rhoddodd Pennaeth y Gwasanaethau Cefnogi a Thrawsnewid drosolwg o'r cynnig cyllidebol ac ailadroddodd nad oedd unrhyw achosion o golli swyddi'n orfodol. Rhoddwyd sicrwydd i'r aelodau bod y strwythur yn gweithredu'n llyfn.

 

Diolchodd y Cadeirydd i'r swyddogion am eu gwaith.

 

ELLL-K  Cynghorodd y Pennaeth Datblygiad Addysg yr aelodau fod yr arbediad mewn perthynas ag Uwch-swyddog Addysg, a oedd wedi cael secondiad gan Lywodraeth Cymru am ddeuddydd yr wythnos.

 

ELLL–L Cynghorodd y Cyfarwyddwr Addysg, Hamdden a Dysgu Gydol Oes yr aelodau fod yr arbediad yn ymwneud â chostau mewn cysylltiad â chael mynediad at bensiynau yn gynnar. Roedd hyn wedi gostwng dros amser gan fod aelodau o'r cynllun wedi marw.

 

Darparodd Pennaeth y Blynyddoedd Cynnar, Cynhwysiad a Chyfranogiad drosolwg o gynigion cyllideb ELLL-M i ELLL-O i'r aelodau;  Nodwyd bod dwy swydd yn y Gwasanaeth Seicoleg Addysg a'r Tîm Anawsterau Dysgu wedi'u gwrthbwyso yn erbyn arian grant. Roedd hyder y bydd grantiau'n parhau, yn enwedig gydag Adolygiad Llywodraeth Cymru o Ddeddf Anghenion Dysgu Ychwanegol a’r Tribiwnlys Addysg (Cymru) a deddfwriaeth. Mae darn o waith yn parhau mewn ysgolion uwchradd gydag aelodau o'r tîm therapi galwedigaethol, mae hyn wedi'i wrthbwyso yn erbyn arian grant ar gyfer y flwyddyn.

 

Gofynnodd yr aelodau a fyddai unrhyw wasanaethau'n cael eu colli drwy wrthbwyso costau staffio yn erbyn grantiau.

 

Cadarnhaodd y Pennaeth Gwasanaeth na fyddai unrhyw wasanaethau'n cael eu colli, a oedd yn bwysig oherwydd lefel yr angen a brofir ar hyn o bryd.

 

Cynghorodd y Pennaeth Cynllunio a Diogelu'r Cyhoedd yr aelodau fod yr arbedion yn ymwneud â'r gwasanaeth iechyd yr amgylchedd cyffredinol. Roedd y cynnig ar gyfer cyfeirnod cyllideb ENV-Q yn ymwneud â chynnydd mewn lefelau gwasanaeth yn y Gwasanaeth Rheoli Plâu.  Gellid ennill yr incwm ychwanegol heb gynyddu ffioedd.

 

Nododd y Cadeirydd fod yr aelodau wedi holi am gynnwys eitemau a oedd yn ymwneud â'r amgylchedd dan y Portffolio Addysg.

 

Yn dilyn craffu, nododd y pwyllgor yr adroddiad.