Agenda item

Cyflwynodd swyddogion adroddiad a oedd yn ceisio cymeradwyaeth i roi Polisi Gwirfoddoli newydd ar waith ar draws y Cyngor.

Eglurwyd bod datblygiad y Polisi Gwirfoddoli wedi'i nodi fel un o'r ymrwymiadau a wnaed yng Nghynllun Gweithlu Strategol y Cyngor a'r Cynllun Gweithredu Cyflawni, ar gyfer ail flwyddyn Strategaeth y Gweithlu.

Hysbyswyd yr Aelodau fod y Cyngor eisoes wedi defnyddio gwirfoddolwyr ar draws llawer o wasanaethau, ond nid oedd fframwaith safonol ar gyfer recriwtio a rheoli'r gwirfoddolwyr hynny; byddai datblygu polisi yn helpu i sicrhau dull cyson o weithredu ac yn sicrhau y glynir at drefniadau, megis camau gwirio cyn cyflogi. Tynnodd swyddogion sylw hefyd at y manteision lles, gan fod lles gwirfoddolwyr yn gwella o ganlyniad i wirfoddoli.

Dywedodd swyddogion y bydd y Polisi Gwirfoddoli yn creu cyfleoedd ar draws y Cyngor ac y gall y rheini nad ydynt yn gweithio i'r Cyngor, yn ogystal â gweithwyr y Cyngor, ymgymryd â nhw; byddai'n fesur arall yn yr ystod o fuddion y mae'r Cyngor yn eu darparu. 

Cafwyd trafodaeth ynghylch monitro a mapio effeithiau'r polisi hwn ar draws y Cyngor. Nodwyd nad oedd swyddogion yn casglu data mewn perthynas â gwirfoddolwyr ar hyn o bryd; fodd bynnag, gwneir trefniadau i fonitro cysondeb y dull gweithredu, a bydd y data perthnasol yn cael ei gasglu wrth symud ymlaen. Soniwyd bod swyddogion wedi ymgysylltu â gwasanaethau sy'n defnyddio gwirfoddolwyr ar hyn o bryd ac sydd, er enghraifft, wedi sicrhau bod gwasanaethau megis ysgolion yn ymwybodol o'r camau gwirio cyn cyflogi. 

Gofynnodd yr Aelodau am ddealltwriaeth well o rai o fanylion manylach y polisi a'r hyn y gellid ei gyflawni. Eglurwyd y byddai'r gwasanaethau eu hunain yn llunio rhestr o gyfleoedd gwirfoddoli ac yn eu hysbysebu, gan wahodd pobl i gyflwyno eu hunain i ymgymryd â rôl benodol; cyn i aelod o staff benderfynu gwirfoddoli, dylai drafod y rôl gyda'i Reolwr Llinell i sicrhau nad oes unrhyw wrthdaro buddiannau. Dywedodd swyddogion na fyddai rolau gwirfoddoli yn cael gwared ar gyflogaeth â thâl ac y byddent yn ategol i wasanaethau craidd y Cyngor; ni fyddai gwirfoddolwr yn ymgymryd â gwaith gweithiwr cyflogedig.

Yn ogystal â'r uchod, amlygwyd bod y Cyngor eisoes yn defnyddio llawer o wirfoddolwyr ar draws gwasanaethau megis ysgolion, parciau a theatrau; fodd bynnag, gobeithio y byddai'r polisi yn cynyddu'r cyfleoedd ac yn darparu fframwaith er mwyn gallu rhoi cyhoeddusrwydd i'r cyfleoedd hynny. Cadarnhaodd swyddogion ei fod yn ffordd ddefnyddiol i bobl ennill profiad a mynd ymlaen i gael swydd, neu ei fod ar gyfer y rheini sydd am helpu yn unig.

Holodd yr Aelodau am y trefniadau ymarferol o ran monitro a hyfforddi'r gwirfoddolwyr, a chyfeiriwyd at y defnydd o'r polisi hwn ar gyfer y rheini a oedd mewn perygl o golli swydd. Dywedwyd na fyddai gwirfoddolwyr yn cael eu gadael heb oruchwyliaeth yn unrhyw un o'r gweithleoedd, yn enwedig y rheini sy'n ymwneud â'r gwasanaethau plant neu oedolion; byddai swyddog cyflogedig yn gweithio ochr yn ochr â nhw bob amser. Dywedodd swyddogion, mewn amgylchiadau lle'r oedd rhywun mewn perygl o golli ei gyflogaeth, byddent yn defnyddio ffyrdd eraill i'w gefnogi i ddod o hyd i gyflogaeth amgen yn bennaf; fodd bynnag, gallai fod yn rhywbeth i'w ddefnyddio ochr yn ochr â llwybrau eraill, er enghraifft er mwyn helpu rhywun i ennill sgiliau newydd a defnyddiol.

Rhoddwyd mwy o eglurder ynghylch gwiriadau'r Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd (GDG) a thalu am y gwiriadau hyn. Cadarnhaodd swyddogion fod gwiriadau GDG ar gyfer gwirfoddolwyr yn rhad ac am ddim; er bod ffi weinyddol fach i brosesu'r GDG, sef tua £5 am bob gwirfoddolwr.

Cafwyd trafodaeth ynghylch mudiadau gwirfoddoli a oedd eisoes yn bodoli ar draws y Fwrdeistref Sirol; holodd yr Aelodau am yr aliniad rhwng y sefydliadau hyn a'r Polisi Gwirfoddoli. Eglurodd swyddogion fod y Polisi Gwirfoddoli yn benodol ar gyfer pobl a fyddai'n gwirfoddoli'n uniongyrchol gyda'r Cyngor ac nid trwy'r sefydliadau gwirfoddoli presennol. Nodwyd bod sefydliadau megis Cyfeillion Parc Margam yn debygol o fod â'u trefniadau eu hunain ar waith ar gyfer aelodaeth. Soniwyd y byddai sefydlu Polisi Gwirfoddoli yn rhoi mwy o bwyslais ar rôl rheolwyr gwirfoddolwyr; a sicrhau y cydymffurfir â gwiriadau recriwtio diogel, er enghraifft.

Amlygodd yr Aelodau fod rhai o'r sefydliadau gwirfoddoli allanol yn cefnogi gwasanaethau'r Cyngor ar hyn o bryd. Gofynnwyd a fyddai'r sefydliadau hyn wedi'u heithrio rhag cofrestru ar gyfer y cynllun pe bai ond yn berthnasol i'r rheini a oedd yn gwirfoddoli'n uniongyrchol gyda'r Cyngor. Eglurodd swyddogion nad oedd y Polisi Gwirfoddoli yn gynllun yr oedd yn rhaid i bobl a/neu grwpiau gofrestru ar ei gyfer - yn hytrach roedd yn arfer safonol. Nodwyd bod sefydliadau gwirfoddoli eisoes wedi rhoi trefniadau ar waith mwy na thebyg, a oedd yn debyg i drefniadau’r Polisi Gwirfoddoli; awgrymodd swyddogion y gallent argymell manylion y polisi i'r sefydliadau gwirfoddoli perthnasol.

Gofynnodd y Pwyllgor i sefydliadau sefydledig gael eu hysbysu am y polisi hwn er mwyn cynyddu cwmpas a chyfleoedd; a galluogi aelodau o'r sefydliadau i wirfoddoli os oeddent yn dymuno gwneud hynny.

PENDERFYNWYD:

Cymeradwyo rhoi Polisi Gwirfoddoli ar waith, fel y manylwyd yn yr adroddiad a ddosbarthwyd.