Agenda item

Rhoddodd Jonathan Burnes drosolwg i'r aelodau ynghylch Adroddiad Adolygiad yr Asesiad Effaith ar Adeiladu.

 

Rhoddwyd gwybod i'r aelodau fod yr asesiad effaith ar adeiladu yn adroddiad chwarterol y mae swyddogion yn ei lunio.

 

Rhoddwyd gwybod i'r aelodau nad oes unrhyw newid o'r chwarter blaenorol o ran yr asesiad effaith ar adeiladu.

 

Esboniodd swyddogion mai'r bwlch ariannu cyffredinol yw £43.5 miliwn a bu cyfres o fesurau lliniaru i lenwi'r bwlch hwnnw.

 

Dywedodd swyddogion fod bwlch gweddilliol o £12 miliwn bellach, ac mae prosiectau'n gweithio ar hynny hefyd.

 

Cafodd yr aelodau wybod mai dim ond un risg sy'n cael ei ychwanegu ar gyfer Pentre Awel, sy'n ymwneud ag oedi wrth adeiladu.

 

Atgoffodd swyddogion yr aelodau mai'r mesurau lliniaru allweddol yw naill ai i nodi ffynonellau cyllid ychwanegol i lenwi'r bylchau, ailedrych ar y briff dylunio neu'r cwmpas a mynd i drafodaethau hirach gyda chontractwyr Haen 1 a'r gadwyn gyflenwi ynghylch costau cynyddol.

 

Gofynnodd yr aelodau a ddefnyddiwyd unrhyw beirianneg gwerth hefyd?

 

Dywedodd swyddogion fod adeiladwaith adeiladau wedi bod yn un o'r mesurau lliniaru ynghyd â'r dewis o leoliad yr adeiladau a'u maint.

 

Rhoddwyd gwybod i'r aelodau, o ran y cwmpas, fod swyddogion wedi nodi, drwy unrhyw newid briff dylunio neu newidiadau cwmpas, nad yw'n newid canlyniad yr hyn a fydd yn digwydd o ganlyniad.

 

Defnyddiodd swyddogion esiampl cyfleuster cynhyrchu SWITCH, y cyfleuster datgarboneiddio dur yng Nghastell-nedd Port Talbot a Phrifysgol Abertawe. Mae maint yr adeilad yn llai oherwydd ei fod yn faint bras, ond gall gynnal yr hyn y maent wedi'i gynllunio iddo ei gynnal yn wreiddiol o hyd. Esboniodd swyddogion eu bod yn torri'n ôl heb effeithio ar y canlyniadau cyflwyno.

 

Rhoddodd swyddogion yr esiampl hefyd eu bod wedi haneru maint y ffasâd o wydr ar gynllun Pentre Awel i leihau cost cynhyrchu a chludo'r gwydr i'r safle. Newidiodd y prosiect matrics eu hadeiladwaith hefyd.

 

Atgoffwyd yr aelodau fod deunyddiau, costau, tanwydd a phrisiau ynni'n uwch nag yr oeddent pan ddatblygwyd yr achosion busnes. Er y bydd cost uwch, mae swyddogion yn lleihau hynny drwy'r mesurau lliniaru ac yn cau'r bwlch hwnnw.

 

Rhoddwyd gwybod i'r aelodau fod Bwrdd y Rhaglen wedi gofyn i swyddogion ailasesu ac ail-lunio'r Asesiad Effaith ar Adeiladu a gofyn iddynt edrych ar 4 maes. 

 

• Gwerth am arian wrth ddyrannu arian cyhoeddus.

• Hyblygrwydd o ran caffael, yn enwedig mewn fframweithiau.

• Llywio adolygiad ar gyfer y strategaeth gaffael ranbarthol.

• Datrysiadau partneriaeth i fynd i'r afael â'r materion o ran sgiliau sy'n effeithio ar y diwydiant adeiladu.

 

Mewn perthynas â chaffael, dywedodd yr aelodau nad ydynt yn cefnogi'n gryf y syniad o gael rhestr o gontractwyr i alw arnynt i gynorthwyo yn y rhaglenni. Gofynnodd aelodau a roddir unrhyw lwyth i gwmnïau lleol?

 

Esboniodd swyddogion o ran y sefyllfa â chontractwyr haen 1 eu bod yn cael eu rhwystro'n anffodus gan nifer y contractwyr haen un sydd yng Nghymru, heb sôn am y nifer sydd yn y rhanbarth.

 

Fodd bynnag, maent bob amser yn ceisio trin cadwyni cyflenwi lleol yn fwy ffafriol o fewn y fframwaith, sydd weithiau'n gweithio'n dda oherwydd bod cyflenwyr dur a phren lleol, ond ar adegau eraill fel yn achos Pentre Awel, ni allai neb gynhyrchu'r coed yr oedd eu hangen arnynt ar ei gyfer yng Nghymru, a bu'n rhaid eu caffael o rywle arall.

 

Esboniodd swyddogion fod rhai deunyddiau arbenigol nad oes llawer o gyflenwyr ar eu cyfer ar draws Ewrop hyd yn oed, heb sôn am yn y rhanbarth, ond byddant bob amser yn ceisio gwthio tuag at ddefnyddio cwmnïau lleol.

Mae'n ofynnol i'r holl gontractwyr haen 1 weithio gyda phartneriaid cyflenwi arweiniol i nodi a chrynhoi faint sydd wedi mynd drwy'r gadwyn gyflenwi leol ac maent yn defnyddio codau post SA i nodi faint o fusnesau a faint o gontractau a ddyfarnwyd i'r gadwyn gyflenwi leol.

 

Nododd yr aelodau nad oes unrhyw wneuthurwyr sment ar ôl yng Nghymru ac yn aml, mae'n rhaid i sment ddod o rywle arall, ac eglurodd fod cynllun y tu hwnt i frics a morter yn Abertawe wedi'i roi ar waith ar draws y rhanbarth. Roedd yr aelodau'n falch o weld sut mae swyddogion yn bwrw ymlaen i gaffael.

 

Ychwanegodd swyddogion, os yw'r rhanbarth yn datblygu ac yn adeiladu, yna dylai hynny ddenu mwy o bobl, yn enwedig o ran contractwyr haen un a'r gadwyn gyflenwi i ddechrau edrych ar sut maen nhw'n eu cyflenwi o Gymru neu o'r rhanbarth ar draws y DU ac Ewrop hefyd.

 

Dangosodd swyddogion fod hyn yn cysylltu â rhan o'r hyn y bydd y rhaglen sgiliau a thalent yn ei wneud, sef edrych ar ddulliau adeiladu newydd ac ar ddulliau adeiladu cynaliadwy ac uwchraddio pobl i weithio yn yr ardaloedd hynny fel bod gweithlu talentog sy'n gweithio o fewn y rhanbarth a'r tu allan iddo ar gyfer anghenion adeiladu yn y dyfodol.

 

Nododd yr aelodau bod angen dod â llawer o'r deunyddiau inswleiddio a rhai o'r ffenestri etc. ar gyfer adeiladu'r tai ynni effeithlon iawn y mae'r fargen ddinesig wedi'u hadeiladu o'r cyfandir oherwydd nid ydynt yn cael eu cynhyrchu yn y DU. Roedd yr aelodau'n gobeithio y bydd rhywun yn lleol neu yn y DU yn dechrau gwneud hynny rywbryd.

 

Nododd swyddogion hyn a rhoddodd yr enghraifft o ymweliad aelodau â safle Cartrefi fel Gorsafoedd Pŵer, lle roeddent yn sôn am ddefnyddio gwlân ar gyfer inswleiddio a defnyddio cadwyni cyflenwi lleol ar gyfer hynny.

 

Cydnabu swyddogion bod cymysgedd o orfod mewnforio a dod â phethau i mewn a chydbwyso hynny â'r hyn y gallant ei ddefnyddio o ran adnoddau naturiol neu weithluoedd lleol hefyd.

 

Nodwyd yr adroddiad.