Cofnodion:
Rhoddodd Nicola Pearce Cyfarwyddwr yr Amgylchedd ac Adfywio
Cyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot gyflwyniad i'r aelodau ar y
Rhaglen Cefnogi Arloesedd a Thwf Carbon Isel gan gynnwys y cais i ymgorffori'r
Ganolfan Rhagoriaeth Sgiliau Sero Net Genedlaethol yn unol â'r adroddiad a
gynhwysir yn y pecyn agenda.
Holodd yr aelodau am y rhaglen ysgogi hydrogen a pha gyfran
o'r prosiect cyfan sy'n seiliedig ar hynny. Nododd yr Aelodau bod marchnad ar
gyfer cerbydau mawr sy'n defnyddio hydrogen yn unig gan fod 300 o geir hydrogen
yn unig yn y DU.
Gofynnodd yr Aelodau pam fod arian y Fargen Ddinesig yn cael
ei fuddsoddi mewn hydrogen pan nad yw'n gweithio fel dewis amgen heblaw ar
gyfer cerbydau mawr â chymhorthdal mawr.
Gofynnodd yr aelodau hefyd a yw swyddogion yn annog
partneriaid i edrych ar dariffau dros nos ar gyfer ynni wrth wefru cerbydau
trydan yn ogystal â'r isadeiledd oherwydd yr arbedion sylweddol y gall
sefydliadau eu gwneud os oes ganddynt dariff dros nos.
Gofynnodd yr Aelodau am eglurhad ynghylch yr hyn a olygwyd
gan y term 'adeilad hybrid' fel y cyfeirir ato yn y cyflwyniad.
Dywedodd swyddogion fod y Prosiect Ysgogi Hydrogen a
Chanolfan Dechnoleg y Bae yn rhan o'r 7 prosiect gwreiddiol a gafodd eu
cymeradwyo. Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau fod cyfleuster Canolfan Dechnoleg y Bae
wedi'i adeiladu ac ar hyn o bryd mae'n weithredol ac yn adeilad
ynni-gadarnhaol, sy'n golygu ei fod yn cynhyrchu mwy o ynni na'r hyn y mae ei
angen arno er mwyn gweithredu. Dywedodd swyddogion fod dros 50% o'r adeilad
wedi'i osod.
Esboniodd swyddogion fod y prosiect yn cysylltu'r ynni dros
ben â'r cyfleuster ymchwil hydrogen sydd o fewn 100 metr o'r cyfleuster. Mae'r
trydan sbâr hwn yn cael ei ddefnyddio i gynhyrchu hydrogen.
Rhoddwyd gwybod i'r aelodau bod y prosiect yn talu am
electrolyswr ychwanegol o fewn y cyfleuster ymchwil hydrogen a weithredir gan
Brifysgol De Cymru i alluogi'r cynhyrchiad cynyddol o hydrogen. Tynnodd
swyddogion sylw at y ffaith y rhagwelwyd erioed y byddai hydrogen yn cael ei
ddefnyddio o fewn cerbydlu cludo nwyddau mawr Castell-nedd Port Talbot ac maent
yn rhagweld bod hydrogen yn cael ei ystyried ar gyfer dyfodol cerbydau mwy fel
cerbydau cludo gwastraff ac ailgylchu ac mae darpariaeth o fewn y prosiect
ysgogi hydrogen hwnnw i dalu tuag at gost un cerbyd, er mwyn dangos
effeithiolrwydd y cydleoliad hwnnw o gerbydlu Castell-nedd Port Talbot (CNPT)
gyda'r prosiect ysgogi hydrogen.
Mewn perthynas â gwefru cerbydau trydan, eglurodd swyddogion
fod cerbydau trydan yn gysylltiedig â'r ceir cronfa llai y bydd CNPT fel
awdurdod a cherbydau domestig y cyhoedd yn defnyddio mwy ohonynt wrth symud
ymlaen. Mae CNPT yn buddsoddi arian ar draws y rhanbarth mewn isadeiledd a
chyfleusterau gwefru. Mae'r farchnad hefyd yn darparu cyfleusterau gwefru lle
mae'n gwneud synnwyr busnes da.
Mae swyddogion yn cyflwyno prosiect o dan Cefnogi Arloesedd
a Thwf Carbon Isel o'r enw 'Map Llwybr Isadeiledd Gwefru Cerbydau Trydan', a
fydd yn sefydlu lleoliad y mannau heb gyfleuster gwefru mewn ardaloedd mawr yn
y rhanbarth, lle na fydd y farchnad yn ymyrryd i osod isadeiledd gan na fyddant
yn cael elw ar eu buddsoddiad.
Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau fod nifer sylweddol o'r
boblogaeth yn gofyn am fynediad i'r isadeiledd gwefru hwnnw ac mae gan lawer
o'r ardaloedd hyn ddatblygiadau preswyl dwys iawn heb gyfleusterau parcio oddi
ar y stryd. Esboniodd swyddogion eu bod yn edrych ar ffyrdd y gallant gefnogi
pobl sy'n byw yn y cymunedau hynny sy'n dyheu am berchen ar gerbyd trydan.
Eglurodd swyddogion, mewn perthynas â llety hybrid, mae
swyddogion am ddatblygu integreiddiad yr Academi Sgiliau Sero Net yn y
cyfleuster gweithgynhyrchu uwch ac y byddant yn cael eu cydleoli o fewn un
adeilad. Mae hyn yn golygu bod gan y myfyrwyr yn yr academi fynediad at yr
offer uwch-dechnoleg uchel wedi'u lleoli yn y cyfleuster gweithgynhyrchu uwch.
Bydd hyn yn caniatáu i fyfyrwyr weithio ar yr offer y maent yn debygol o gael
mynediad ato wrth fynd ar drywydd y mathau hynny o gyfleoedd gyrfa. Ni fyddai myfyrwyr
yn eistedd mewn ystafell ddosbarth yn unig a byddant yn treulio amser mewn
amgylchedd gweithgynhyrchu hefyd. Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau y bydd myfyrwyr
yn derbyn y profiad ymarferol gorau sy'n cyd-fynd â gweithio ym maes
gweithgynhyrchu y gall swyddogion ddatblygu ar eu cyfer. Dyna beth a olygir gan
gyfleuster hybrid.
Nododd yr Aelodau eu bod wedi nodi y dylai'r adeilad gael ei
orffen erbyn 2027 ac maent yn gobeithio nad yw'r raddfa amser yn rhy dynn i fod
yn ymarferol gan fod busnesau lleol yn pryderu y byddant yn colli'r arian neu'r
enillion posib trwy ffermydd gwynt arnofiol ar y môr os na fyddwn yn
gweithredu'n gyflym. Mynegodd yr aelodau bryderon ynghylch yr angen i hyfforddi
pobl a'u dechrau yn y diwydiant yn hytrach na dod â phobl i'r ardal i weithio
ac yna maent yn symud allan o'r ardal. Tynnodd yr aelodau sylw at yr angen i
ddisodli'r swyddi pwysig a fydd yn cael eu colli o ganlyniad i gyhoeddiad TATA.
Cytunodd swyddogion ei bod yn amserlen dynn iawn ac, er ei
bod yn uchelgeisiol, maen nhw'n credu y gallant ei chyflawni. Esboniodd swyddogion eu bod wedi bod yn
gweithio gyda Llywodraeth Cymru am gyfnod sylweddol i ddefnyddio rhan o'r Parc
Ynni y maent wedi'i brynu'n ddiweddar ac mae rhannau o'r parc ynni sy'n parhau
i fod yn destun halogiad sy'n gysylltiedig â chemegau BP a oedd yn bresennol ar
y safle yn y gorffennol. Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau fod rhannau o'r safle, lle
mae gan swyddogion ddiddordeb, gellid eu datblygu yn y tymor byr ac maent yn
gweithio gyda Llywodraeth Cymru i sicrhau'r tir hwnnw ac maent yn gefnogol o'r
prosiect hwn mewn egwyddor ac maent am iddo ddigwydd.
Nododd swyddogion ei fod yn bwysig, o ystyried sefyllfa
TATA, eu bod yn gwneud popeth o fewn eu gallu i gefnogi'r gweithlu sydd mewn
perygl o golli eu swyddi yn ogystal â sicrhau bod gan weithlu'r dyfodol a oedd
yn arfer dyheu am weithio yn TATA gyfleoedd economaidd amgen a chyfleoedd
gwaith amgen. Byddai angen iddynt gael y sgiliau i gael mynediad at y swyddi
hynny wrth symud ymlaen ac mae swyddogion am ddarparu'r sgiliau hynny iddynt.
Nodwyd yr adroddiad.
Dogfennau ategol: