Agenda item

Rhoddodd Pennaeth y Gwasanaethau Cyfreithiol a Democrataidd gyngor i aelodau ar yr eitem hon.

Fel y gwyddoch, wrth wneud penderfyniadau sy'n ymwneud ag unrhyw ran o fusnes y cyngor, mae’n rhaid i chi wneud hynny gyda meddwl agored ac ystyried yr holl wybodaeth o'ch blaen yn wrthrychol, a rhoi sylw dyledus i gyngor swyddogion eich cyngor. Yn ystod y broses benderfynu, mae'n rhaid i chi ymddwyn yn deg ac er budd y cyhoedd. Mae'n ofynnol i chi wneud eich penderfyniadau ar sail y ffeithiau o'ch blaenau, ac ni ddylech fod wedi gwneud penderfyniad cyn y cyfarfod.

Os ydych yn meddwl eich bod wedi dod i farn neu benderfyniad sefydlog mewn perthynas â'r mater hwn cyn y cyfarfod ar 19 Ebrill 2023 a'ch bod yn methu neu'n anfodlon ystyried unrhyw sylwadau neu gyngor arall,

mae'n debyg eich bod wedi penderfynu ar y mater ymlaen llaw. Er y disgwylir i hyn fod yn annhebygol, os byddwch yn canfod neu'n ystyried eich bod wedi gwneud penderfyniad ymlaen llaw, datganwch hyn ar y cyfle cyntaf i'r Swyddog Monitro. Os ydych wedi penderfynu ymlaen llaw ar y materion hyn, ni fyddwch yn gallu cymryd unrhyw ran yn y penderfyniad hwn ac mae'n annhebygol y byddwch yn gallu cymryd rhan os oes unrhyw benderfyniadau pellach i'w gwneud.

Mae'r cynnig sydd i fod i gael ei ystyried ar 19 Ebrill 2023 yn benderfyniad newydd a ffres y bydd aelodau'n ei wneud, felly ni fydd y ffaith eich bod efallai wedi pleidleisio mewn ffordd benodol mewn cyfarfod blaenorol yn gyfystyr â phenderfynu ymlaen llaw, cyn belled â'ch bod yn cadw meddwl gwirioneddol agored mewn perthynas â'r cyfarfod newydd hwn.

Mae hefyd gennych hawl i gael barn ragarweiniol ar fater penodol cyn cyfarfod (a elwir fel arall yn rhagdueddiad) cyn belled â'ch bod yn cadw meddwl agored a'ch bod yn barod i ystyried rhinweddau’r holl ddadleuon a’r pwyntiau a wnaed ynghylch y mater dan sylw cyn dod i benderfyniad.

Ystyr penderfynu ymlaen llaw, ar y llaw arall, fel y dywedais yn gynharach, yw lle’r ydych wedi penderfynu'n glir ar gamau gweithredu cyn cyfarfod ac yn gwbl amharod i ystyried y dystiolaeth a'r dadleuon a gyflwynwyd ar y mater hwnnw yn ystod y cyfarfod. Yn unol â hynny, os ydych chi'n teimlo eich bod wedi penderfynu ar eich barn  ymlaen llaw, ni ddylech fod yn cymryd rhan mewn unrhyw broses benderfynu. Gallai penderfynu ymlaen llaw annilysu'r penderfyniad, arwain at ddwyn achos yn erbyn y cyngor a gall hefyd fod yn gyfystyr â thorri Côd Ymddygiad yr Aelodau.

Dylech fod yn ymwybodol bod dau fath gwahanol o benderfyniad ymlaen llaw y mae'n rhaid i chi eu hystyried:

· Penderfyniad ymlaen llaw go iawn – dyma pryd mae person wedi cau ei feddwl i bob ystyriaeth heblaw barn sydd eisoes yn cael ei mynegi.

· Penderfyniad ymlaen llaw ymddangosiadol - dyma pryd mae sylwedydd teg a gwybodus, sy'n edrych yn wrthrychol ar bob amgylchiad, yn ystyried bod risg wirioneddol bod un neu fwy o'r rheini sy'n gwneud penderfyniadau wedi gwrthod hyd yn oed ystyried dadl berthnasol neu y byddent yn gwrthod ystyried dadl newydd.

Efallai mai'r elfen hon o benderfynu ymlaen llaw ymddangosiadol y mae'n rhaid i chi roi ystyriaeth go iawn iddi.

Dylid nodi bod y penderfyniad dan sylw yma yn un i'r Aelodau benderfynu arno. Pe bai herio ynghylch penderfynwr yn penderfynu ar fater ymlaen llaw, mater i'r aelod hwnnw fyddai cyfiawnhau a darparu tystiolaeth, yn ôl pob tebyg i'r Llysoedd, na chafodd ei benderfynu ymlaen llaw.

Er mwyn eglurder, mae ymrwymiadau maniffesto a datganiadau polisi, sy'n gyson â pharodrwydd i ystyried a phwyso a mesur ffactorau perthnasol wrth wneud y penderfyniad terfynol, yn enghreifftiau o ragdueddiad dilys, nid penderfyniad a bennwyd ymlaen llaw. Yn ogystal â hyn, mae safbwyntiau a fynegwyd yn flaenorol ar faterion sy'n codi i'w penderfynu mewn digwyddiadau arferol yn fater o drefn, ar yr amod y gallwch fynd i’r afael â'r penderfyniad penodol hwn gyda meddwl agored.