Agenda item

Darparwyd cyflwyniad i'r aelodau yn amlinellu'r prosiect.

Mae'r prosiect Cartrefi fel Gorsafoedd Pŵer yn un o naw prosiect Bargen Ddinesig, ac yn un o dri phrosiect rhanbarthol sy'n cynnwys y pedwar awdurdod lleol. Nod y prosiect yw hwyluso'r broses o fabwysiadu cartrefi a chanddynt ddyluniad ynni effeithlon a thechnolegau adnewyddadwy integredig, mewn cartrefi newydd a stoc bresennol.

Mae'r amcanion buddsoddi'n cynnwys gwneud 10,300 o gartrefi'n addas ar gyfer y dyfodol drwy gynyddu gwres fforddiadwy, lleihau tlodi tanwydd, gwella iechyd a lles a chyflwyno rhaglen dai sy'n gynaliadwy, yn gost effeithlon ac yn gyfannol.

Amlinellwyd y ffrydiau gwaith amrywiol i'r aelodau, gan gynnwys cronfa cymhellion ariannol o £5.75 miliwn, cronfa cadwyn gyflenwi ranbarthol o £7 miliwn a chontract monitro a gwerthuso technegol o £1 miliwn. Yn ychwanegol, er nad oes unrhyw gyllideb yn atodedig, mae hefyd ffrwd sgiliau y bydd ganddi'r gallu i osod, cynnal a chadw ac atgyweirio technoleg. 

Amlinellodd swyddogion yr argymhellion o'r Adolygiad Asesiad Prosiect (AAP) a gynhaliwyd ym mis Gorffennaf. Amlinellodd y tîm asesu sgôr gyflawni/hyder o ambr/coch. Cafwyd chwe argymhelliad mewn ymateb i'r adolygiad. Ym mis Tachwedd, daeth y tîm adolygu i asesu'r camau gweithredu a roddwyd ar waith mewn ymateb i'r argymhellion. Roedd yr adolygiad yn dangos asesiad cyflawni/hyder ambr. Roedd dau o'r argymhellion yn parhau fel  thema o hyd, ac roedd pedwar wedi'u marcio fel argymhellion a roddwyd ar waith.

Gofynnodd yr aelodau a oedd y ffigurau mewn perthynas â nifer y cartrefi'n realistig. Cynghorodd swyddogion y darparwyd y ffigurau gan yr awdurdodau lleol dan sylw a'u bod wedi'u cymryd o'r Cynlluniau Datblygu Lleol, fel bod fformiwla y tu ôl iddynt.

Nodwyd bod swyddi a grëwyd, fel a nodwyd ar y dangosfwrdd yn ymwneud â chyfanswm y swyddi a grëwyd o ganlyniad i'r prosiect yn ei gyfanrwydd ac nid yw'n benodol i rôl y tîm yn unig.

Nid oedd swyddogion yn gallu darparu ffigur go iawn ar gyfer nifer y tai a oedd wedi cael eu hadeiladu neu eu hôl-osod fel rhan o'r prosiect.  Mae hyn yn rhan o'r broses fapio ar hyn o bryd. Mae awdurdodau lleol ar gamau gwahanol o'u datblygiadau. Cadarnhawyd gan swyddogion nad yw'r prosiect ei hun yn adeiladu cartrefi newydd, ond yn hwyluso'r gwaith o osod y technolegau newydd yn y cartrefi.

Amlinellodd swyddogion y pwysigrwydd o rannu gwybodaeth ac arfer da, gan gynnwys unrhyw gamgymeriadau a wnaed, ar draws y prosiect. Gan gynnwys yn y sector cyhoeddus a phreifat o ran newid ymddygiadol. Bydd hyn yn helpu i ddatblygu’r newid cadarnhaol yn gynt. Bydd yn sicrhau bod yr adeiledd tai yn cael ei ddiweddaru a'i wella mor gyflym â phosib i wella ansawdd y safonau tai ar draws y bwrdd, a mynd i'r afael â thlodi tanwydd.

Holodd yr aelodau a fyddai'r cynnydd presennol mewn chwyddiant yn effeithio ar nifer cyffredinol yr eiddo y gellir eu datblygu drwy'r prosiect. Nid oedd swyddogion yn gallu cadarnhau hyn.

Roedd swyddogion yn cydnabod y bydd yn cymryd amser i ddatblygu gweithlu medrus sy'n gallu cyfrannu at gyflawni nodau’r prosiect.

Cadarnhaodd swyddogion, ar hyn y bryd oherwydd y cynnydd mewn costau cyffredinol, roedd yn debygol y byddai llai yn cael ei gyflawni am yr un costau. 

Holodd yr aelodau am y cydberthynas rhwng y rhybudd coch a nodwyd ar yr asesiad risg ar gyfer tanwariant, a'r costau adeiladu cynyddol. Cadarnhaodd swyddogion fod y tanwariant yn oedi'r gwaith cyflawni. O ganlyniad, bydd yn rhaid i'r awdurdod fenthyca llai er mwyn cyflawni prosiectau gan eu bod wedi gwneud mwy o gynnydd na'r disgwyl. Byddai hyn yn cael effaith gadarnhaol. Cynghorodd swyddogion nad oes modd ymrwymo i gontractau pan nad oes sicrwydd ynghylch y costau adeiladu.

Gofynnodd yr aelodau am ymweliad safle â'r cartrefi i weld sut y gwnaed y gwaith.