·
Dewis eitemau preifat priodol o agenda cyn craffu Bwrdd
y Cabinet (Adroddiadau Bwrdd
y Cabinet yn amgaeedig ar gyfer yr
aelodau craffu).
·
Dewis eitemau priodol o agenda’r Cabinet (Cyllid) ar gyfer
craffu cyn penderfynu (amgaeir adroddiadau ar gyfer yr Aelodau
Craffu)
Cofnodion:
Craffodd y Pwyllgor ar yr
eitemau canlynol ar agenda Bwrdd y Cabinet:
Monitro'r gyllideb a'r
Adroddiad Diweddaru 2021/22
Rhoddwyd yr wybodaeth
ddiweddaraf i'r aelodau mewn perthynas â rhagamcanion cyllideb cyfredol ar gyfer
blwyddyn ariannol 2021/22.
Tynnodd swyddogion sylw at y
ffaith bod y cyngor yn gynnar iawn ym mlwyddyn ariannol 2021/22 a bod yr
adroddiad yn sefyllfa diweddaru monitro cyllideb a gyfrifwyd ar ddiwedd mis Mai
2021 ac a rhagwelwyd hyd at ddiwedd mis Mawrth 2022. Dywedwyd ar hyn o bryd y
rhagwelwyd y bydd cyllideb net yr awdurdod yn tanwario £178,000 eleni;
adlewyrchwyd rhai amrywiadau yn yr adroddiad, ynghyd â nifer o dybiaethau y
byddai Llywodraeth Cymru yn parhau i ddarparu arian o Gronfa Caledi Awdurdodau
Lleol i gefnogi cynnydd mewn costau ac incwm a gollwyd. Soniwyd bod swyddogion
yn dal i aros am eglurhad ar ychydig o'r arian hwnnw a bydd yr aelodau'n cael
yr wybodaeth ddiweddaraf am y sefyllfa bob mis.
Roedd yr adroddiad a
ddosbarthwyd yn rhagweld y byddai nifer cynyddol o blant yn gorfod mynd i ofal
preswyl; Gofynnodd yr aelodau a oedd hyn o ganlyniad i bwysau'r cyfyngiadau
symud ar deuluoedd sy'n agored i niwed. Cadarnhaodd Cyfarwyddwr y Gwasanaethau
Cymdeithasol, Iechyd a Thai fod cynnydd sylweddol mewn materion iechyd meddwl
ymhlith pobl ifanc o ganlyniad i bwysau'r cyfyngiadau symud; bu cynnydd hefyd
yn nifer y teuluoedd mewn gofid sylweddol o ganlyniad i gael eu cyfyngu gyda'i
gilydd am gyfnodau hir o amser. Dywedwyd bod cyfnod hirfaith lle nad oedd y
cyngor yn gallu darparu ei becynnau cymorth dwys i deuluoedd yn eu cartrefi,
oherwydd y feirws a'r materion diogelwch sy'n gysylltiedig â gwneud hynny; nid
oedd gan deuluoedd yr allfeydd arferol er mwyn lleihau straen, fel plant yn
mynd i'r ysgol, ychwaith. Hysbyswyd y pwyllgor fod pwysau cynyddol ar draws y
sector Plant sy’n Derbyn Gofal ac yn enwedig y sector gofal preswyl o ganlyniad
i hyn; rhagwelwyd y byddai angen 3 neu fwy o leoliadau ychwanegol eleni.
Sicrhawyd yr aelodau pan fo angen i blant fynd i ofal neu pan fo angen diwallu
eu hanghenion mewn lleoliadau gofal preswyl, y bydd hyn yn cael ei wneud; a
hefyd pan fo'n briodol, aduno plant â'u teuluoedd.
O ran gofal preswyl i'r
henoed, nododd yr adroddiad y gallai fod gostyngiad o fis Medi 2021 yn swm y
cymorth ariannol a gallai hyn effeithio ar ddichonoldeb rhai lleoliadau a
darparwyr gofal. Mynegodd yr aelodau eu pryderon ynglŷn â hyn a gofynnwyd
a allai swyddogion ymhelaethu ymhellach ar y datganiad hwn, gan ymhelaethu ar
beth fyddai'r canlyniadau i'r Gyfarwyddiaeth a'r cyngor ehangach. Hysbyswyd yr
aelodau fod Llywodraeth Cymru wedi bod yn darparu cymorth ariannol i gartrefi
gofal preswyl a oedd yn is na'r trothwy o 90% o feddiannaeth; ym mis Medi 2021,
roedd Llywodraeth Cymru yn bwriadu lleihau hyn. Soniwyd bod rhai cafeatau i
hyn, ond nid oedd swyddogion yn ymwybodol o'r manylion hyd yma. Tynnodd yr
adroddiad sylw at y ffaith os nad yw'r gostyngiad mewn cymorth ariannol gan
Lywodraeth Cymru yn cael ei drin yn ofalus, yna byddai'r cyngor yn rhagweld y
gellid gadael nifer sylweddol o gartrefi gofal mewn sefyllfa anymarferol
ariannol; sy'n golygu y gallai fod angen i rai cartrefi gofal gau, gan adael
llai o gartrefi gofal ar gyfer y dyfodol. Dywedodd swyddogion, yn dibynnu ar y canlyniad,
efallai y bydd angen i'r cyngor gamu i mewn i gefnogi'r sector yn ariannol;
caiff adroddiad manwl ei gyflwyno i'r Pwyllgor Craffu Gofal Cymdeithasol,
Iechyd a Lles a fydd yn cynnwys rhai o'r rhagfynegiadau.
Cafwyd trafodaeth mewn
perthynas â'r tanwariant o ran 'gofal cymunedol/taliadau uniongyrchol eraill';
gofynnwyd a oedd y tanwariant yn gysylltiedig â'r pandemig a'r oedi posib wrth
asesu'r rheini yr oedd angen gofal arnynt. Cadarnhawyd bod y sector yn cael
problemau o ran recriwtio i ofal cartref a chyda darparu taliadau uniongyrchol
oherwydd effaith COVID-19; roedd nifer o weithwyr gofal cartref hefyd a oedd
wedi dal y feirws ac wedi mynd yn sâl iawn, ac felly nid oeddent yn gweithio.
Dywedodd swyddogion fod hyn yn broblem i gynghorau ledled Cymru a Lloegr a'i
fod yn rhywbeth yr oedd angen edrych arno'n genedlaethol.
Gofynnwyd a oedd yn bosib
cynnwys y balans o flynyddoedd blaenorol yng nghrynodeb y Gronfa Wrth Gefn
Gyffredinol yn yr adroddiadau bob mis wrth symud ymlaen. Dywedodd y Cyfarwyddwr
Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol na fyddai unrhyw fanteision i edrych ar y
balans o flynyddoedd blaenorol, gan y byddai cymaint o wahanol effeithiau wedi
bod ar hyd y blynyddoedd amrywiol; ni fyddai'n darparu unrhyw wybodaeth
ystyrlon gan mai cydbwysedd y flwyddyn gyfredol oedd y ffigur o werth
gwirioneddol.
Yn dilyn craffu, roedd y
pwyllgor yn gefnogol o'r cynigion i'w hystyried gan Fwrdd y Cabinet.
Adroddiad Monitro Rheoli'r
Trysorlys ar gyfer 2021/22
Derbyniodd y pwyllgor
adroddiad a oedd yn nodi camau gweithredu a gwybodaeth rheoli'r trysorlys ar
gyfer chwarter cyntaf 2021/22.
Wedi'i nodi yn yr adroddiad a
ddosbarthwyd, dywedodd fod Banc Lloegr wedi rhybuddio y bydd y pandemig yn
arwain at effaith economaidd 'miniog a mawr'; Gofynnodd yr aelodau pa fesurau
yr oedd y cyngor wedi'u trefnu i ymdrin â thoriadau mor eithafol. Tynnodd
swyddogion sylw at y ffaith bod llawer o ddyfalu'n digwydd ar draws y
marchnadoedd ariannol ynglŷn â sut yr oedd Llywodraeth y DU yn mynd i
gydbwyso ei chyllidebau blaengar ar ôl COVID-19. Ar hyn o bryd roeddent yn
gweithio ar adolygiad cynhwysfawr o wariant a oedd i fod i gael ei gyhoeddi ym
mis Tachwedd. Soniwyd bod llawer o wahanol negeseuon yn cael eu cyfathrebu o'r
Llywodraeth; nes bydd rhai o'r rheini'n mynd drwy'r adolygiad penodol hwnnw o
wariant a datganiadau cyllideb y Canghellor, a oedd i fod i gael eu cyhoeddi ym
mis Tachwedd, ni fydd gan y cyngor unrhyw sicrwydd gwirioneddol o ran faint o
arian oedd yn cael ei fuddsoddi mewn gwariant cyhoeddus. Hysbyswyd yr aelodau fod
gwaith wedi'i wneud gan Ddadansoddi Cyllid Cymru a'r Sefydliad Astudiaethau
Cyllid yn Lloegr; roedd yn ymddangos bod dadansoddiad Cymru'n awgrymu y gallai
arian cyhoeddus Cymru gynyddu 0.9% y flwyddyn nesaf neu hyd at 2.9% o bosib ar
gyfer y blynyddoedd i ddod. Nodwyd pe bai hyn yn wir, y byddai'n her sylweddol,
yn enwedig gan nad oedd y pandemig wedi dod i ben a bod COVID-19 wedi cael
effaith ar y ffordd y rheolwyd y cyllid cyffredinol. O ran y trefniadau,
soniwyd bod swyddogion yn bwriadu datblygu Blaengynllun Ariannol i'w gyflwyno
i'r aelodau yng nghyfnod yr hydref a byddai Seminar ar gyfer yr holl aelodau
tua diwedd mis Medi; byddai'r rhain yn rhoi syniad i'r aelodau o'r tybiaethau a
oedd yn rhan o'r cynlluniau ar gyfer 2022/23 ac ymlaen.
Yn dilyn craffu, nodwyd
cynnwys yr adroddiad.