Cofnodion:
Rhoddwyd cyflwyniad i'r
Pwyllgor a oedd yn cynnwys y pynciau y gofynnodd yr Aelodau am yr wybodaeth
ddiweddaraf arnynt, yn dilyn eu Gweithdy Blaenraglen Waith Adfywio a Datblygu Cynaliadwy
diweddar; roedd y pynciau hynny'n cynnwys Ymddygiad Gwrthgymdeithasol, Cam-drin
Domestig, Troseddau Casineb a Chamddefnyddio Cyffuriau.
Ymddygiad Gwrthgymdeithasol
Hysbyswyd yr Aelodau mai prif
ffocws y gwaith eleni ar gyfer y Tîm Ymddygiad Gwrthgymdeithasol oedd y
problemau yng nghanol trefi, yn enwedig ardal Gwesty'r Ambassador yng nghanol
tref Castell-nedd; roedd y cwynion cyffredinol gan breswylwyr yn ymwneud â
phroblemau yfed a chyffuriau yn y stryd, a bu cynnydd bach yn nifer y bobl sy'n
cardota dros yr wythnosau diwethaf y nodwyd ei fod yn ddisgwyliedig ar yr adeg
hon o'r flwyddyn.
Esboniodd swyddogion fod y
gwaith yng nghanol tref Castell-nedd wedi dechrau ym mis Mehefin ar ôl i'r
cyfyngiadau symud gael eu codi; rhoddwyd gwaith partneriaeth sylweddol ar waith
ac ers hynny bu gwelliant pendant mewn gwaith. Soniwyd bod rhai problemau o hyd
yng Ngwesty'r Ambassador, fodd bynnag roedd cyfarfodydd wythnosol yn cael eu
cynnal ac ymdriniwyd ag unrhyw broblemau mor effeithlon â phosib. Nodwyd bod y
cyfarfod partneriaeth nesaf wedi'i drefnu ar gyfer dydd Mawrth 15 Rhagfyr ac yn
y cyfarfod hwn roedd swyddogion yn gobeithio datrys unrhyw broblemau a oedd yn
weddill o'r gwaith a oedd wedi'i gwblhau; byddai unrhyw broblemau pellach yn
cael eu cyfeirio at y grŵp datrys problemau a arweinir gan yr heddlu ar ôl
hynny.
Soniwyd bod dwy ymgyrch yn
cael eu rhoi ar waith drwy gydol mis Rhagfyr i dargedu rhai agweddau ar
Ymddygiad Gwrthgymdeithasol; Ymgyrch Shoebill a fydd yn ymdrin â throseddau
manwerthu ac Ymgyrch Kilmarnock a fydd yn ymdrin ag yfed yn y stryd.
O ran cyfarfodydd
partneriaeth, roedd Swyddogion wedi bod yn cyfarfod â chynghorwyr lleol mewn
ardaloedd lle tynnwyd sylw at broblemau, er enghraifft cynhaliwyd cyfarfod yn
ddiweddar gyda chynghorwyr lleol, partneriaid a'r Tîm Ardal Gwella Busnes (BID)
ym Mhort Talbot.
Dywedwyd bod Gorsaf Heddlu
deithiol wedi'i lleoli yng nghanol tref Port Talbot tan ddiwedd mis Tachwedd ac
yn dilyn trafodaethau â'r sarsiant a oedd yn gweithio yno, roedd gwelliannau wedi'u
gwneud gan fod unigolion a oedd wedi cyflawni gweithredoedd Ymddygiad
Gwrthgymdeithasol wedi'u hadnabod ac roedd gwaith yn cael ei wneud er mwyn mynd
i'r afael â'r problemau penodol hyn.
Yn ardal Llansawel, nodwyd bod
y problemau wedi ymwneud yn bennaf â landlordiaid tlawd a phroblemau’n ymwneud
â'r eiddo; Roedd Iechyd yr Amgylchedd wedi derbyn y rhan fwyaf o'r problemau
hyn gan eu bod yn ymwneud â thipio anghyfreithlon a chyflwr gwael eiddo.
Hysbyswyd yr Aelodau fod GW
Logs yn broblem fawr yn ardal Gwauncaegurwen ac ym mis Tachwedd roedd achos
llys lle cafodd unigolion eu herlyn yn llwyddiannus am les gwael anifeiliaid;
roedd rhywfaint o waith yn parhau i gael ei wneud yn yr ardal hon gan fod
problemau ychwanegol wedi codi'n ddiweddar, felly bydd swyddogion yn gweithio
gyda'r cynghorydd lleol yn yr ardal i fynd i'r afael â'r rheini.
Dywedwyd bod cyfarfod
partneriaeth am Waith y Wern yn Llansawel i fod i gael ei alw er mwyn mynd i'r
afael â'r problemau sy'n dod i'r amlwg ar y safle; Roedd swyddogion mewn
cysylltiad â Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) ynghylch hyn. Soniwyd bod rhan o'r
hysbysiad a gyflwynwyd yn ymwneud â chlirio'r adeilad mewnol, a oedd wedi'i
gwblhau, fodd bynnag, nid oedd y mynedfeydd i mewn i'r adeilad wedi'u sicrhau
eto; roedd hyn yn rhywbeth yr oedd swyddogion yn awyddus i'w gwblhau gan fod
pryderon ynghylch tipio anghyfreithlon a'r defnydd o'r safle.
O ran diffyg diddordeb ymhlith
pobl ifanc, nodwyd mai ychydig iawn a oedd yn cael ei adrodd i'r tîm drwy'r
rhif cyswllt 101 ynghylch problemau ymddygiad gyda phobl ifanc; y flwyddyn
nesaf bydd darn o waith yn cael ei wneud gyda Gwasanaeth Ymyrryd yn Gynnar
Cyfiawnder Ieuenctid, Gwasanaeth Ieuenctid CNPT a Heddlu De Cymru i edrych ar
ffactorau fel bylchau yn y gwasanaeth, lle mae angen gwneud darnau eraill o
waith a’r hyn y gall y timau ei wneud o ran cefnogaeth. Anogwyd yr Aelodau i
roi gwybod i'r tîm am unrhyw bryderon yn eu wardiau neu i roi unrhyw
awgrymiadau sydd ganddynt.
Cynhaliwyd trafodaeth ynghylch
Cynhadledd Asesu Risg Amlasiantaeth ar gyfer Pobl Ddiamddiffyn ar y Stryd
(MARAC). Tynnwyd sylw at y ffaith y dechreuwyd MARAC ar gyfer Pobl Ddiamddiffyn
ar y Stryd ym mis Tachwedd 2017 i fynd i'r afael â phroblemau yng nghanol
trefi; Mae 58 o bobl wedi dod drwy'r fforwm ers hynny ac ymdrinnir â 12 o bobl
ar y rhestr ar hyn o bryd. Ychwanegwyd bod gan swyddogion berthynas waith
gadarnhaol iawn â'r partneriaid sy'n mynychu'r cyfarfodydd hyn.
I gloi'r cyflwyniad, dywedwyd
bod y Tîm Diogelwch Cymunedol yn mabwysiadu ymagwedd datrys problemau ym mhob
agwedd ar y gwaith ac yn cydweithio ag asiantaethau a phartneriaid gymaint â
phosib er mwyn nodi achosion y problemau yn y gymuned ac ymdrin yn benodol â'r
achosion hynny; roedd y gwaith a wnaed yn ddiweddar yn amlygu manteision y math
hwn o ymagwedd.
Gofynnodd yr Aelodau a oedd
swyddogion yn derbyn cydweithrediad gan y rheini sy'n ymwneud ag ymdrin â
Gwaith y Wern yn Llansawel. Nodwyd bod CNC wedi rhoi cyfrifoldeb yr hysbysiad o
glirio a diogelu'r safle yn nwylo'r sefydliad ac y dylai fod wedi'i gwblhau
beth amser yn ôl; darparwyd terfyn amser penodol i gwblhau'r gwaith, fodd
bynnag fel y soniwyd eisoes nid oedd wedi'i wneud eto. Esboniwyd bod CNC yn
mynd i'r llys ddydd Llun yr wythnos nesaf mewn perthynas â'r hysbysiad hwn;
Cadarnhaodd swyddogion y byddent yn cysylltu â'r aelodau lleol gyda'r wybodaeth
ddiweddaraf am yr achos yn dilyn canlyniad y llys.
O ran ateb tymor hir,
gofynnwyd a oedd Gorchmynion Diogelu Mannau Agored Cyhoeddus (GDMACau) yn ddarn
o ddeddfwriaeth a fyddai'n gweithio ar gyfer canol trefi, ac os felly, a allai
canol trefi Castell-nedd a Phort Talbot ystyried eu cyflwyno. Dywedwyd bod
trafodaethau ynghylch canol trefi yn parhau, fodd bynnag ar hyn o bryd nid oedd
swyddogion yn ystyried cyflwyno GDMACau yng nghanol y dref am nifer o resymau,
gan gynnwys y pwynt a godwyd yn flaenorol mewn perthynas â'r ymagwedd at
dargedu'r achos a defnyddio technegau datrys problemau; roedd tystiolaeth wedi
awgrymu, yn lleol ac yn genedlaethol, fod yr ymagwedd hon yn gweithio gan ei
fod yn fwy effeithiol ac y gellid defnyddio amrywiaeth o offer. Nodwyd nad oedd
GDMACau yn targedu'r broblem yn fanwl ac y byddent yn debygol o symud y broblem
ymlaen i ardal arall ac achosi gweithgareddau gwahanol o ran Ymddygiad
Gwrthgymdeithasol a allai fod hyd yn oed yn fwy niweidiol; maent hefyd yn mynnu
bod llawer o waith yn cael ei wneud cyn, yn ystod ac ar ôl iddynt gael eu
cyflwyno ac ar hyn o bryd does dim adnoddau i'w gorfodi. Ychwanegodd swyddogion
fod edrych ar y darlun ehangach a nodi'r camau gweithredu mwyaf effeithiol yn
hynod fuddiol; adnabod yr unigolion sy'n achosi'r problemau, cysylltu â
phartneriaid mewnol ac allanol ac ymdrin ag achosion unigol. Tynnwyd sylw at y
ffaith pe bai Aelodau'n teimlo nad oedd meysydd penodol yn cael eu cynnwys neu
os oeddent yn ymwybodol o unrhyw faterion parhaus, y dylent gysylltu â'r
swyddogion er mwyn trefnu ymagwedd addas.
Gofynnwyd i swyddogion a oedd
ffordd o wirio bod problemau Ymddygiad Gwrthgymdeithasol yn cael eu datrys ac a
oedd ffordd o fesur effeithiolrwydd yr ymagweddau a oedd yn cael eu defnyddio.
Dywedwyd bod swyddogion wedi gweld gwahaniaeth mewn Ymddygiad Gwrthgymdeithasol
ar draws y sir yn ystod y cyfnod dan gyfyngiadau symud; roedd yr ymagwedd
amlasiantaethol wedi bod yn gweithio fel y cadarnhawyd gan breswylwyr a'r
gwelliannau a welwyd ar y strydoedd. Tynnwyd sylw at y ffaith bod unigolion,
gan gynnwys y masnachwyr yng nghanol trefi, wedi gweld gwelliannau'n arbennig
pan oedd uned deithiol yr heddlu wedi'i lleoli yng nghanol y dref; nid oedd
modd parcio'r uned hon yno drwy'r amser oherwydd cyfyngiadau ar amser ac
argaeledd swyddogion yr heddlu, fodd bynnag roedd uned deithiol wedi'i gosod
bellach yn yr ardal reoli orllewinol ac mae'n debygol y byddai'n cael ei gweld
yng Nghastell-nedd a Phort Talbot yn amlach dros y misoedd nesaf. Nodwyd bod
angen ymdrin â phroblemau pan fyddant yn codi ac y byddent yn cael eu monitro'n
rheolaidd; amlygwyd bod presenoldeb yng nghanol trefi ac ardaloedd eraill lle
roedd gwrthdaro, er enghraifft ceffylau'r heddlu yng Nghastell-nedd, yn bwysig.
Codwyd y mater bod artistiaid
stryd yn defnyddio lleoliadau, fel Gwaith y Wern yn Llansawel, gan nad oedd
waliau na lleoedd cyfreithiol ar hyn o bryd iddynt arddangos eu celfyddyd yng
Nghastell-nedd Port Talbot; Nododd swyddogion y pwynt hwn fel rhywbeth y gellid
ei godi o bosib mewn trafodaethau yn y dyfodol gyda Gwasanaeth Ieuenctid CNPT.
Ychwanegwyd y byddai'n fuddiol nodi lle penodol ar gyfer artistiaid stryd er
mwyn eu hatal rhag defnyddio'r mathau hyn o leoliadau.
Gofynnodd yr Aelodau am yr
wybodaeth ddiweddaraf am y problemau sy'n dod i'r amlwg yng Nghlwb Gweithwyr
Tai-bach; codwyd y lleoliad hwn mewn cyfarfod diweddar o'r Bartneriaeth
Diogelwch Cymunedol, lle mynegodd llawer o bobl eu pryderon ynghylch y lleoliad
penodol hwn. Dywedwyd bod camau wedi'u cymryd i CNC drefnu cyfarfod i drafod y
problemau; Cadarnhaodd swyddogion y byddent yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r
Aelodau am hyn maes o law, gan y byddai angen iddynt wybod beth oedd y sefyllfa
bresennol gan fod cydweithwyr yn Iechyd yr Amgylchedd mewn cysylltiad â Cyfoeth
Naturiol Cymru. Ychwanegwyd bod landlord y clwb wedi ceisio gofyn am help o'r
blaen mewn perthynas â'r problemau Ymddygiad Gwrthgymdeithasol, felly byddai
cysylltu â'r landlord a darparu cymorth ychwanegol yn help sylweddol wrth
geisio datrys y problemau.
Diolchodd yr Aelod Lleol dros
Aberafan i'r heddlu am eu heffeithlonrwydd a'u gwaith yn ystod digwyddiad
Llinellau Sirol diweddar ym mis Awst 2020.
Anogwyd yr Aelodau i gyfrannu
at y Cynllun Ymddygiad Gwrthgymdeithasol lle bo angen er mwyn helpu i gyflwyno
newid ac adrodd am broblemau er mwyn iddynt gael eu datrys; nodwyd bod gweithio
mewn partneriaeth yn allweddol yn y maes gwaith hwn felly roedd cysylltu ag
Aelod y Cabinet, swyddogion a'r heddlu yn bwysig.
Cam-drin Domestig
Er gwaethaf cynnydd yn y galw
ar y Gwasanaeth Ymgynghorwyr Trais Domestig Annibynnol oherwydd pandemig
COVID-19, nodwyd bod y gwasanaeth wedi gallu cynnal darpariaeth gwasanaeth o
safon uchel ac addasu trefniadau ac arferion gweithio. Roedd swyddogion yn
falch o fod wedi cael adnoddau ychwanegol ar ffurf dau Ymgynghorydd Trais
Domestig Annibynnol amser llawn newydd; byddant yn lleddfu'r pwysau'n fewnol, a
achosir o ganlyniad i gynnydd yn y galw, a byddant yn creu cwmpas i ddatblygu a
gwella'r gwasanaethau a ddarperir ymhellach yn y dyfodol.
Hysbyswyd y Pwyllgor fod y
gwasanaeth hefyd yn gyfrifol am MARAC (Cynhadledd Asesu Risg Amlasiantaethol)
CNPT mewn perthynas â cham-drin domestig a’i fod yn ddiweddar wedi penodi rôl
Cydlynydd ar gyfer hyn, a oedd yn ganolog i effeithiolrwydd y broses; er
enghraifft drwy sicrhau bod llif priodol o wybodaeth, bod risgiau’n cael eu
rhannu a bod nodiadau a chamau gweithredu clir yn cael eu cofnodi Ychwanegwyd
bod hyfforddiant ar gyfer partneriaid y Gynhadledd Asesu Risg Amlasiantaeth ar
gyfer Pobl Ddiamddiffyn ar y Stryd wedi'i drefnu a bod Grŵp Llywio i
oruchwylio gwaith y MARAC, sy'n myfyrio ar ei effeithiolrwydd.
Cyflwynwyd ystadegau diweddar
i'r Aelodau gan Wasanaeth IDVA CNPT a oedd yn cynnwys:
·
268 o atgyfeiriadau ar gyfer achosion risg uchel ar gyfer
y cyfnod rhwng mis Ebrill 2020 a mis Hydref 2020
·
Ar gyfer y cyfnod hwnnw, ymgysylltodd 64% â'r gwasanaeth
– roedd hwn yn ymgysylltu ystyrlon lle
rhoddwyd dulliau rheoli risg a chynllunio diogelwch ar waith
·
Cofnodwyd 13% lle cysylltwyd â'r dioddefwr ond gwrthodwyd
mewnbwn gan IDVA
·
Cofnodwyd 10% lle nad oedd y gwasanaeth yn gallu sefydlu
cyswllt uniongyrchol er gwaethaf ymdrechion mawr, yn unol â pholisi derbyn y
gwasanaeth
·
Roedd 335 o blant yn gysylltiedig ag achosion a gafodd eu
hatgyfeirio i’r gwasanaeth – roedd y Grŵp Arweinyddiaeth wedi nodi'r pwynt
hwn gan fod darparwyr arbenigol yn adrodd am ostyngiad yn nifer y plant y maent
yn eu cefnogi, ac nid oedd gwasanaeth wedi nodi gostyngiad; nodwyd bod angen
gwneud gwaith ar y mater hwn a rhoddwyd y dasg i'r Grŵp Arweinyddiaeth
Mewn perthynas â thueddiadau
amlwg, tynnwyd sylw at y ffaith y bu cynnydd mewn achosion lle nodwyd
beichiogrwydd (4%), cynnydd mewn dioddefwyr gwrywaidd (hyd at 6%) a gostyngiad
yn nifer yr atgyfeiriadau o achosion mynych/cymhleth; Soniodd y swyddogion eu
bod yn synnu gweld y gostyngiad yn nifer yr atgyfeiriadau o achosion
mynych/cymhleth oherwydd yn ystod y gweithrediadau arferol byddent yn gweld bod
rhai achosion wedi dychwelyd.
Yn flaenorol, roedd gwaith y
Tîm Cam-drin Domestig wedi canolbwyntio'n bennaf ar ddioddefwyr, fodd bynnag
roeddent bellach yn paratoi i wneud rhagor o waith gyda thramgwyddwyr gyda'r
cyfle i newid eu hymddygiad. Nodwyd bod rhaglen wedi'i hariannu gan Gomisiynydd
yr Heddlu a Throseddu ar gyfer tramgwyddwyr o'r enw DRIVE a oedd wedi dechrau
cael ei chyflwyno ar draws Bae'r Gorllewin; nodwyd bod y rhaglen hon yn ymyriad
dwys, gan weithio gyda thramgwyddwyr difrifol a’r rheini sy’n cyflawni’r un
drosedd dro ar ôl tro i herio’u hymddygiad a lleihau cam-drin. Ychwanegodd
swyddogion fod IDVA DRIVE wedi'i recriwtio i weithio yn y Tîm DRIVE. Gofynnodd
yr Aelodau a oedd y rhaglen DRIVE yn cael ei chynnal yn wirfoddol gan
dramgwyddwyr; Dywedodd swyddogion y byddent yn cael gwybod yr wybodaeth hon ac
yn rhoi gwybod i'r Aelodau yn unol â hynny.
Gofynnwyd i swyddogion am y
cynnydd canrannol mewn achosion o Gam-drin Domestig ers dechrau'r cyfyngiadau
symud. Dywedwyd bod cynnydd dramatig yn y gwasanaeth IDVA yn arbennig, fodd
bynnag byddai angen cadarnhau'r union ffigurau. Soniodd swyddogion y gallai'r
ffigurau a'r tueddiadau ar gyfer yr asiantaethau arbenigol fod yn wahanol.
Awgrymwyd y gallai'r Pwyllgor gynnwys tueddiadau a ffigurau Cam-drin Domestig
i'r Blaenraglen Waith er mwyn cael rhagor o wybodaeth a manylion gan y
darparwyr arbenigol a gwasanaeth IDVA o gyfnod y cyfyngiadau symud.
Yn dilyn y cyflwyniad, tynnwyd
sylw at y ffaith bod y strategaeth Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a
Thrais Rhywiol (VAWDASV) yn nodi blaenoriaethau gwaith clir ac yn cynnwys
amrywiaeth o wybodaeth gan gynnwys y cynnydd yn y galw am wasanaethau; un o'r
blaenoriaethau a restrwyd oedd sicrhau bod negeseuon yn cael eu cyfleu i'r
cyhoedd, mewn nifer o wahanol ffyrdd, gan roi gwybod iddynt fod gwasanaethau'n
dal i fod ar agor a bod cymorth ar gael o hyd.
Troseddau Casineb
Cafodd y Pwyllgor drosolwg o
waith Swyddog Cydlyniant Cymunedol CNPT, a oedd yn cynnwys cysylltiadau â'r Tîm
Cyfathrebu a Chymdeithas Cymunedau Lleiafrifoedd Ethnig a Du CNPT. Tynnwyd sylw
at y ffaith bod y cyfarfodydd monitro bwriadau wythnosol gyda chydweithwyr a
phartneriaid yr heddlu, er enghraifft Prifysgol Abertawe, yn ddefnyddiol iawn o
ran rhannu gwybodaeth mewn perthynas â Throseddau Casineb yn yr ardal.
Roedd y cyflwyniad yn cynnwys
graffiau a ddarparwyd gan gymorth i ddioddefwyr, sy'n anfon diweddariadau misol
i'r awdurdodau lleol a restrwyd, ar y dadansoddiad o droseddau casineb yr
adroddwyd amdanynt yn yr ardal honno bob mis. Nodwyd bod pryderon difrifol yn y
gymuned Tsieineaidd ar ddechrau'r pandemig, gan fod adroddiadau bod unigolion
mewn siopau a phrifysgolion yn cael eu cam-drin oherwydd tarddiad y feirws; er
y bu cynnydd mewn Troseddau Casineb yn yr ardal benodol honno, roedd y ffigurau
wedi aros yn eithaf cyson ac ni wnaethant godi'n ddramatig yn ystod y misoedd.
Roedd un o'r graffiau'n dangos dadansoddiad o'r gwahanol fathau o Droseddau
Casineb yr adroddwyd amdanynt a oedd yn cynnwys anabledd, hunaniaeth rhyw, hil,
crefydd a thueddfryd rhywiol; yng Nghastell-nedd Port Talbot, adroddwyd am y
nifer canlynol o ddigwyddiadau ar gyfer mis Tachwedd 2020:
·
Anabledd – 2
·
Hil – 9
·
Tueddfryd Rhywiol – 1
·
Anhysbys – 1
Hysbyswyd yr Aelodau fod y
Swyddog Cydlyniant Cymunedol yn gweithio mewn partneriaeth agos â'r Swyddog
Troseddau Casineb yng Ngorsaf Heddlu Castell-nedd a'i fod wedi derbyn
adroddiadau wythnosol gan yr URS Orllewinol. Nodwyd bod yr adroddiad diweddar a
dderbyniwyd yn amlygu rhai digwyddiadau yn yr ardal; Soniodd swyddogion y
gallent ddosbarthu'r adroddiad hwn a'r ystadegau i'r Aelodau os hoffent gael
rhagor o wybodaeth am y digwyddiadau.
Amlygwyd bod Wythnos
Ymwybyddiaeth Troseddau Casineb eleni ar 10 Hydref 2020 hyd at 17 Hydref 2020
ac yn ystod yr wythnos hon cynhaliwyd nifer o ddigwyddiadau ar-lein:
·
Digwyddiad Lansio Ar-lein – gweithiwyd gyda Chyngor Hil
Cymru, Cymorth i Ddioddefwyr a Heddlu De Cymru ar y digwyddiad hwn; ymunodd
Comisiynydd yr Heddlu a Throseddu De Cymru, Y Gwir Anrh Alun Michael â'r
digwyddiad hefyd a nodwyd ei fod yn cael ymateb da iawn.
·
Gweminar gydag Arti Shah – rhoddodd yr actores 4
troedfedd o daldra weminar ar y pwnc Troseddau Casineb a siaradodd am brofiad
personol mewn perthynas ag effaith Troseddau Casineb; Cafodd swyddogion adborth
ardderchog gan y rhai a oedd yn cymryd rhan.
·
Hyfforddiant Troseddau Casineb Hyrwyddwr Cymunedol –
gweithiwyd gyda Chyngor Hil Cymru a'r Swyddog Troseddau Casineb i ddarparu
hyfforddiant ar-lein i geisio galluogi pobl yn y gymuned i rannu gwybodaeth
ynghylch Troseddau Casineb a sut i adrodd amdano. Ychwanegwyd bod hyfforddiant
staff wedi'i drefnu, fodd bynnag bu’n rhaid ei ohirio; Bydd swyddogion yn
awyddus i aildrefnu'r hyfforddiant hwn ar gyfer y dyfodol.
·
Sesiwn Galw heibio Misol Ar-lein i bobl Draws – wedi
gweithio gyda'r Swyddog Troseddau Casineb i ddarparu lle diogel i'r rheini yn y
gymuned Draws ddod at ei gilydd a siarad; mae'r sesiynau hyn yn cael eu cynnal
gyda'r hwyr ar hyn o bryd ac os ydynt yn parhau i fod yn llwyddiannus, roedd
cynlluniau ar y gweill i ddefnyddio arbenigwyr i ddarparu cymorth a chyngor i'r
rheini a oedd yn dod iddynt. Soniwyd nad oedd y sesiynau hyn yn cael eu
hysbysebu ar y cyfryngau cymdeithasol ar hyn o bryd oherwydd sensitifrwydd y
pwnc; yn hytrach cawsant eu hyrwyddo ar lafar yn y gymuned Draws.
Gofynnodd yr Aelodau a oedd
unrhyw adnoddau ar gael i wneud gwaith ar atal yn lleol; trwy weithio gyda
llwyfannau cyfryngau cymdeithasol yn benodol, fel Facebook, i bostio negeseuon
a hysbysebion. Dywedwyd y gallai swyddogion ymchwilio i hysbyseb y telir amdano
ar lwyfannau cyfryngau cymdeithasol ac y gallent hefyd ymchwilio i gyllid mewn
perthynas ag ymgyrchoedd y telir amdanynt; roedd cyfleoedd i ddefnyddio sianeli
cyfryngau cymdeithasol Diogelwch Cymunedol yn ogystal â chyfathrebu
corfforaethol y cyngor a llwyfannau Cymdeithasau Lleiafrifoedd Ethnig a Du.
Darparwyd rhai enghreifftiau o ymarferion atal presennol gan gynnwys y lluniau
a'r wybodaeth a fideos newyddion ffug y mae BBC Bitesize yn eu defnyddio.
Ychwanegwyd nad oedd gan swyddogion unrhyw reolaeth dros ba negeseuon roedd
llwyfannau cyfryngau cymdeithasol, fel Facebook, yn eu caniatáu ar y llwyfan;
fodd bynnag, gallai gweithio gyda'i gilydd yn lleol ar y mater hwn wneud
gwahaniaeth wrth fynd i'r afael â Throseddau Casineb ar-lein.
Gofynnwyd a oedd unrhyw un yng
Nghastell-nedd Port Talbot erioed wedi cael ei erlyn am gyflawni Trosedd
Casineb ar-lein neu hyrwyddo araith gasineb ar-lein, ac a oedd gan yr heddlu
unrhyw bwerau mewn perthynas â'r negeseuon ar lwyfannau cyfryngau cymdeithasol,
er enghraifft a fyddai ganddynt yr awdurdod i ofyn i negeseuon gael eu tynnu i
lawr os oeddent yn hyrwyddo Troseddau Casineb. Cytunwyd y byddai'r cwestiynau
hyn yn cael eu hanfon drwy e-bost at yr Arolygydd Claire Morgan.
Mynegodd yr Aelodau yr angen i
wneud gwaith ataliol gyda phobl ifanc, yn enwedig mewn ysgolion, gan fod y
gwaith yn bennaf ar gyfer cynyddu ymwybyddiaeth o Droseddau Casineb yn
flaenorol. Soniwyd bod gan ysgolion gynlluniau ar waith fel y Criw Croch, a'u
bod yn bwriadu cyflwyno rhagor gan gynnwys hyfforddiant i staff a 'Dangos y
Cerdyn Coch i Hiliaeth' ar gyfer plant. Anogwyd yr Aelodau i siarad â
chydweithwyr yn yr Heddlu i fynegi'r angen am ragor o waith ataliol mewn
ysgolion a darparu unrhyw syniadau.
Camddefnyddio Cyffuriau
Hysbyswyd y Pwyllgor fod Tîm
Comisiynu a Chyflawni Camddefnyddio Sylweddau'r Bwrdd Cynllunio Ardal (BCA) dan
ofal cyngor CNPT a bod CNPT yn cynnal y tîm hwn o ran derbyn y cyllid ar gyfer
y Rhanbarth. Cydnabuwyd bod angen gwella'r ffordd yr oedd gwasanaethau
Camddefnyddio Sylweddau yn cael eu darparu ar draws y Rhanbarth, felly roedd
angen gwneud gwaith allweddol.
Yn flaenorol, comisiynwyd
ymgynghorwyr i gynnal adolygiad o'r gwasanaethau Camddefnyddio Sylweddau;
arweiniodd yr adolygiad hwnnw at adroddiad yn edrych ar fodel diwygiedig. Fodd
bynnag, arweiniodd gwaith pellach yn dilyn uwchgynhadledd genedlaethol ar
gyffuriau at y cysyniad o Fodel Iechyd Cyhoeddus cwbl integredig newydd.
Cadarnhawyd bod y BCA a'r
Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus ar y Cyd wedi cytuno i ddechrau ar y gwaith o
ddatblygu Model Iechyd Cyhoeddus integredig newydd â ffocws go iawn ar agweddau
megis atal, trin a gorfodi; roedd y prosiect hwn yn mynd i brosiect trawsnewid
enfawr a fydd yn cael ei gyflwyno gan dîm a fydd yn cael ei arwain gan Swyddfa Comisiynydd
yr Heddlu a Throseddu.
Roedd swyddogion hefyd yn mynd
i edrych ar ffordd wahanol o gomisiynu'r gwasanaeth o ran cael ymagwedd fwy
cydweithredol/cyfunol a fydd yn cynnwys cyfuno cyllidebau ar draws Iechyd
Cyhoeddus, BCA, a Swyddfa Comisiynydd yr Heddlu a Throseddu i ddatblygu
gwasanaeth llawer mwy effeithiol a hygyrch. Nodwyd nad oedd y prosiect yn 'ateb
cyflym' ac y byddai'n cymryd amser i'w sefydlu, fodd bynnag roedd cynlluniau i
ddatblygu'r gwaith hwn hyd yn oed ymhellach yn y flwyddyn newydd.
Dywedwyd bod y gwasanaeth wedi
parhau i weithredu mewn gwahanol ffyrdd yn ystod y pandemig; roedd llawer o'r
gwaith wyneb yn wyneb, ar sail 1-1 ac ar sail grŵp, wedi dod i ben ac
roedd grwpiau rhithwir yn cael eu cynnal yn lle, lle y gallai pobl fod yn rhan
ohonynt ar-lein. Nodwyd bod apwyntiadau, lle y bo'n bosib, yn cael eu cynnal
dros y ffôn neu ar ffurf cyfryngau rhithwir; roedd rhywfaint o waith wyneb yn
wyneb yn dal i gael ei wneud ar gyfer pobl a oedd mewn perygl ac roedd angen y
math hwnnw o gymorth arnynt, fodd bynnag sicrheir bod mesurau cadw pellter
cymdeithasol ar waith a bod Cyfarpar Amddiffyn Personol (PPE) yn cael ei
ddefnyddio lle bo angen.
O ran rhannu gwybodaeth,
esboniwyd bod cydweithwyr yn y trydydd sector wedi datblygu cryn dipyn o adnoddau
yr oeddent wedi bod yn eu cyhoeddi ar eu gwefannau i bobl, gan gynnwys
canllawiau hunangymorth.
Ers dechrau'r pandemig,
dywedwyd bod sefydliadau wedi cael eu hysbrydoli i wella'r ffordd y maent yn
gweithio gyda'i gilydd a chynnig ymagwedd hyblyg drwy helpu mewn meysydd
gwasanaeth eraill lle'r oedd pwysau penodol; er enghraifft, roedd cytundeb
gweithio ar y cyd ar draws yr holl wasanaethau i helpu i sicrhau y gallai
unigolion, y mae angen iddynt hunanynysu ac nad oedd ganddynt unrhyw un o'u
cwmpas i'w helpu, barhau i gael gafael ar eu meddyginiaeth.
Nodwyd bod swyddogion wedi
gweld cynnydd yn nifer y bobl sy'n cael eu hatgyfeirio i wasanaethau triniaeth
strwythuredig yn chwarter 2 (mis Gorffennaf hyd at fis Medi) o'i gymharu â
chwarter 1 (mis Ebrill hyd at fis Mehefin); gwnaed darn o waith gyda darparwyr
i geisio nodi pam roedd hyn wedi digwydd.
Nodwyd yn yr adroddiad fod darparwyr wedi datgan mai rhai o'r rhesymau
posib dros hyn oedd:
·
Nad oedd pobl yn gofyn am help yn ystod dyddiau cynnar y
pandemig, gan eu bod am aros nes bod y pandemig wedi dod i ben
·
Mwy o bobl nad oedd yn rhaid iddynt fynd i'r gwaith
(roedd llawer mwy o bobl yn yfed oherwydd hyn, ac oherwydd tywydd yr haf)
Amlygodd swyddogion fod
pryderon mewn perthynas â'r cynnydd yn nifer yr atgyfeiriadau i'r gwasanaethau
i bobl ifanc, fodd bynnag nodwyd bod hyn o ganlyniad i hyrwyddo a chynyddu
ymwybyddiaeth gwell yn ystod y cyfyngiadau symud. Ychwanegwyd bod y defnydd o
gyffuriau ymhlith pobl ifanc wedi lleihau oherwydd y cyfyngiadau symud.
Cafodd yr Aelodau yr wybodaeth
ddiweddaraf am rai o'r datblygiadau yn y gwasanaeth Camddefnyddio Sylweddau, a
oedd yn cynnwys sefydlu systemau a phrosesau monitro contractau cadarn; roedd y
prosesau hyn yn helpu'r gwasanaeth i ddeall a nodi unrhyw broblemau sy'n
ymwneud ag effeithiolrwydd ac effeithlonrwydd gwasanaethau. Er enghraifft,
daeth yn amlwg nad oedd y gwasanaeth Cwnsela yn darparu gwerth am arian, felly
cynhaliwyd proses o ailgostio a oedd wedi lleihau lefel y cyllid ond a gadwodd
yr un faint o ddarpariaeth. Soniwyd bod hyn wedi galluogi rhyddhau cyllid fel y
gallai'r gwasanaeth fuddsoddi mewn unedau rhagnodi trothwy isel ychwanegol;
byddai cynyddu nifer yr unedau rhagnodi trothwy isel wedyn yn rhyddhau
adnoddau, yn y gwasanaeth rhagnodi, sy'n gweithio gyda phobl ag anghenion mwy
cymhleth. Yn ogystal â hyn, nodwyd bod y gwasanaeth wedi prynu nifer o leoedd
ar gyfer gwasanaeth rhagnodi mynediad cyflym fel y gallai pobl sydd yn y perygl
mwyaf o gael niwed gael mynediad at wasanaeth rhagnodi’n eithaf cyflym.
Ychwanegodd swyddogion fod y gwasanaeth wedi mabwysiadu ymagwedd allgymorth
bendant a oedd yn golygu os nad oedd pobl yn cadw’u hapwyntiadau, y byddai'r
staff yn mynd allan i'r gymuned i ddod o hyd iddynt.
Esboniwyd bod y staff wedi
nodi problem gyda'r ffordd yr oedd pobl yn defnyddio gwasanaethau; yn
flaenorol, cynhaliwyd y broses hon drwy wasanaeth asesu, fodd bynnag nid oedd
gan y gwasanaethau hyn y gallu i asesu nifer y bobl yr oedd angen iddynt ddod
drwy'r gwasanaeth. Hysbyswyd yr Aelodau fod cynnig newydd wedi'i ddatblygu i
newid y ffordd yr oedd y llwybr i'r gwasanaeth yn cael ei weithredu; ar hyn o
bryd roedd staff yn gweithio gyda phartneriaid ar draws gwasanaethau i sicrhau
y bydd y broses arfaethedig newydd yn gweithio heb gael unrhyw effaith negyddol.
Fel rhan o'r gwaith o
ddatblygu'r fframwaith monitro contractau newydd, soniwyd bod swyddogion wedi
bod yn edrych ar yr wybodaeth yr oeddent yn gofyn i wasanaethau ei chofnodi ac
adrodd amdani, er mwyn sicrhau bod yr wybodaeth yn ddefnyddiol ac wedi rhoi'r
wybodaeth yr oedd ar y BCA ei hangen i allu gwneud penderfyniadau am gomisiynu
gwasanaethau yn y dyfodol a nodi unrhyw broblemau gyda pherfformiad; roedd
cyfres o ddangosfyrddau'n cael eu datblygu y gellid eu defnyddio gan fonitro
contractau a'r BCA, i dynnu sylw staff at unrhyw broblemau sy'n ymwneud â'r
gwasanaethau ac yn galluogi staff i weithredu wedyn.
Cafwyd trafodaeth mewn
perthynas â'r Rhaglen Mynd â Naloxone Gartref; Byddai Naloxone yn cael ei roi i
bobl sy'n cymryd cyffuriau cysgu, i wrthdroi effeithiau gorddos cyffuriau
cysgu. Pan gwblhawyd cymhariaeth rhwng chwarter un a chwarter dau, nodwyd bod
48 yn llai o becynnau wedi'u dosbarthu yn chwarter dau, fodd bynnag, pan
archwiliwyd hyn ymhellach, dangosodd gwybodaeth fod cynnydd o 40% yn y pecynnau
oedd wedi'u dosbarthu yn chwarter un a oedd yng nghamau cynnar y pandemig.
Tynnodd swyddogion sylw at y ffaith y gellid cynnig chwistrellu Naloxone yn
drwynol a thrwy bigiad am y tro cyntaf yn ddiweddar; roedd chwistrelliadau
trwynol Naloxone yn rhoi'r cyfle i ddosbarthu'r pecyn i'r gymuned ehangach a
phartneriaid, teuluoedd a gofalwyr ehangach na fyddent fel arfer yn gallu cario
pecyn pigiadwy. Dywedwyd bod Ffederasiwn yr Heddlu wedi gwrthod y cais i gario
pecynnau chwistrelli trwynol Naloxone, fodd bynnag roedd Heddlu De Cymru wedi
cytuno i hyn ac roedd eu Swyddogion Heddlu’n gwirfoddoli i gario'r pecyn; y
gobaith oedd, unwaith y bydd Swyddogion yr Heddlu'n dechrau cario'r pecynnau
chwistrelli trwynol Naloxone, y byddai Ffederasiwn yr Heddlu yn cytuno arno ac
y byddai Heddlu De Cymru i gyd yn cario'r pecynnau. Nodwyd bod gweithwyr
allgymorth yn dosbarthu pecynnau a bod pecynnau post ar gael ar gais hefyd;
roedd staff yn nodi'r rheini oedd yn y perygl mwyaf, nad oeddent yn gallu
cerdded yn gorfforol i mewn i wasanaethau oherwydd bod angen iddynt hunanynysu
etc. fel y gallent bostio'r pecynnau atynt. Ychwanegodd swyddogion fod staff a
staff diogelwch yng Ngwesty'r Ambassador yng Nghastell-nedd hefyd wedi cael eu
hyfforddi o ran Naloxone; roedd ymweliadau diweddar â'r safle wedi tynnu sylw
at y gwaith eithriadol sy'n cael ei wneud gan staff ac roeddent yn awyddus iawn
i wasanaethau gysylltu â nhw a darparu gwasanaethau yn y gwesty.
O ran cyfnewid nodwyddau,
dywedwyd bod gostyngiad o 40-50% ar draws y rhanbarth mewn gweithgarwch
cyfnewid; dangosodd y data fod y gostyngiad mewn gweithgarwch yn bennaf mewn
defnyddwyr steroidau, a oedd yn ôl pob tebyg oherwydd y cyfyngiadau ar deithio
a champfeydd yn cau, felly nid oedd gan y defnyddwyr penodol hyn yr ysgogiad
i'w defnyddio. Nodwyd bod y gostyngiad yn y trafodion i'w weld yn bennaf mewn
fferyllfeydd.
Hysbyswyd yr Aelodau fod
Tasglu Gwenwyno gan Gyffuriau wedi'i sefydlu fel rhan o'r gwaith lleihau niwed
a oedd yn cael ei wneud, lle cynhaliwyd adolygiadau ar bob gwenwyn cyffuriau, a
bod staff wedi darparu ymyriad a chymorth i'r rheini sydd wedi cael gorddos o
gyffuriau nad oedd yn angheuol; bu mwy o dwf yn y grŵp a oedd yn galluogi
staff i gryfhau'r llywodraethu a datblygu polisïau a gweithdrefnau a oedd yn caniatáu
i'r Tasglu gyflwyno canlyniadau gwell, er enghraifft monitro achosion gwenwyno
gan gyffuriau yn fanylach. Soniwyd bod adnabod y person y tu ôl i'r data wedi
bod yn ganolog a'i fod yn galluogi'r staff i ddeall y person yn gyfannol yn
hytrach nag adolygu set ddata'n unig.
Cadarnhaodd swyddogion y bu
ymdrech fawr i gynyddu'r hysbysiadau am orddosau nad oeddent yn angheuol a chan
mai dyma'r unig BCA yng Nghymru a oedd yn derbyn hysbysiadau gan yr adran
achosion brys ar orddosau, sefydlwyd protocol newydd; protocol adolygu cyflym
72 awr a olygai fod angen i wasanaethau ymyrryd ynghyd â 72 awr o gyswllt wyneb
yn wyneb ac o leiaf ddarparu ymyriadau, lleihau niwed a Naloxone. Ychwanegwyd
bod y BCA wedi cael ei weld fel arloeswyr ar draws Cymru am wneud hyn ac roedd
llawer o ddiddordeb yn y gwaith oedd yn cael ei gyflawni.
Tynnwyd sylw at y ffaith y bu
gostyngiad yn nifer y marwolaethau sy'n gysylltiedig â chyffuriau ar gyfer
2019; dangosodd adroddiad diweddar y Swyddfa Ystadegau Gwladol (SYG) ostyngiad
o 30% yn nifer yr achosion yn ardal Abertawe a gostyngiad o 77% yn nifer yr
achosion yn ardal CNPT. Soniodd swyddogion mai CNPT oedd â'r gostyngiad mwyaf
yng Nghymru yn nata'r SYG.
Gofynnodd yr Aelodau a oedd y
rhestr aros wedi gwella ar gyfer meddyginiaethau penodol yr oedd eu hangen ar
unigolion i'w helpu o ran camddefnyddio sylweddau; roedd gwasanaethau pellach
wedi'u comisiynu i gael mynediad cyflym at bresgripsiynau, yn enwedig i'r
cleientiaid diamddiffyn. Nodwyd bod Tîm y Gymuned Cyffuriau ac Alcohol sy'n rhoi
presgripsiynau i bobl yng Nghastell-nedd Port Talbot yn hygyrch iawn gan nad
oedd ganddo restr aros am feddyginiaethau ar hyn o bryd. Fodd bynnag, soniwyd
bod y broses y mae angen i bobl fynd drwyddi i gael presgripsiwn yn cymryd
amser ac efallai na fydd rhai pobl a fyddai'n elwa o ymyriad presgripsiwn yn
cadw ati yn yr amser mae'n cymryd i dderbyn y feddyginiaeth.
Gofynnwyd i swyddogion roi'r
wybodaeth ddiweddaraf am y berthynas waith â'r Bwrdd Iechyd yn ystod y
pandemig; Roedd y Bwrdd Iechyd yn aelod o'r BCA ac yn cydnabod bod angen gwella
gwasanaethau, fel y soniwyd yn gynharach, felly byddai'r BCA yn cychwyn ar y
prosiect trawsnewid a drafodwyd yn ystod y cyflwyniad. Ychwanegwyd bod gweithio
mewn partneriaeth wedi mynd o nerth i nerth yn ystod y pandemig.
Diolchodd yr Aelodau i
swyddogion y Tîm Diogelwch Cymunedol am eu gwaith caled yn enwedig yn ystod y
pandemig, ac am roi o'u hamser i gyflwyno i'r Pwyllgor.
Dogfennau ategol: