·
Dewis eitemau priodol o Agenda Bwrdd y Cabinet ar gyfer craffu cyn
penderfynu (amgaeir adroddiadau Bwrdd y Cabinet ar gufer yr Aelodau Craffu)
Cofnodion:
Craffodd y Pwyllgor ar
yr eitemau canlynol ar agenda'r Cabinet:
Adroddiad Diweddaru a Monitro Cyllideb Refeniw Chwarter 2 - 2020-21
Cyflwynwyd Adroddiad
Diweddaru a Monitro'r Gyllideb Refeniw i'r Pwyllgor ar gyfer Chwarter 2
2020-21.
Mewn perthynas â
Hillside, gofynnodd yr Aelodau i Swyddogion am eglurder ynghylch y colledion a
chadarnhad y byddai'r cyngor yn cael ei ad-dalu am y colledion hynny gan
Lywodraeth Cymru. Nodwyd yn yr adroddiad a ddosbarthwyd bod y cyngor eisoes
wedi cael ad-daliad o £467k am y cyfnod rhwng mis Ebrill a mis Mehefin;
cyfrifwyd y gorwariant a ragwelwyd o £894k ar ôl ystyried yr ad-daliad.
Hysbyswyd yr aelodau fod hawliad o £2.3miliwn wedi'i gyflwyno ar gyfer ail
chwarter eleni (y cyfnod rhwng mis Gorffennaf a mis Medi) ac o'r £2.3miliwn
hwnnw, byddai £326,000 ychwanegol yn cael ei ddyrannu i Hillside. O ran y
costau ychwanegol, sy'n dod i ychydig dros £500,000, byddai'r cyngor yn
cyflwyno hawliadau i Lywodraeth Cymru bob chwarter; fodd bynnag, byddai'r arian
a dderbynnir yn dibynnu ar faint o arian yr oeddent wedi'i adael yng Nghronfa
Caledi’r Awdurdodau Lleol, a byddai angen i Swyddogion adolygu a fyddai'r swm
yn ddigonol i ddelio â'r gorwariant. Gofynnwyd a fyddai'n rhaid i'r cyngor
ariannu'r gorwariant sy'n weddill, a dywedodd Swyddogion y gallai fod elfen y
byddai'n rhaid i'r cyngor ei hariannu ar hyn o bryd oni bai fod Llywodraeth
Cymru yn darparu digon o arian yn ail hanner y flwyddyn; Byddai swyddogion yn
parhau i fonitro hyn ac yn mynd ar drywydd Llywodraeth Cymru. Eglurodd
swyddogion, oherwydd bod llai o incwm ar gael i dalu costau sefydlog rhedeg y
cyfleuster, mae hyn wedi arwain at y golled a ragwelir ar gyfer gweddill y
flwyddyn.
Roedd yr adroddiad a
ddosbarthwyd yn nodi bod gan y Gwasanaethau Parcio orwariant o £903,000 ac na
fyddai unrhyw gyllid pellach ar gael ar gyfer colled incwm o ganlyniad i
benderfyniadau polisi lleol; Gofynnodd yr aelodau am eglurder ynglŷn â hyn
ac a oedd unrhyw arwydd y byddai rhagor o arian yn cael ei ychwanegu at Gronfa
Caledi Awdurdodau Lleol i gefnogi Cynghorau ledled Cymru ar hyn o bryd. Nodwyd
y byddai'n rhaid i unrhyw awdurdod lleol ariannu costau ychwanegol/colled incwm
o ganlyniad i benderfyniadau lleol a wneir; roedd trefniadau parcio am ddim ar
waith ar gyfer canol trefi yng Nghastell-nedd Port Talbot drwy fis Gorffennaf
tan ddiwedd mis Awst ac yna ailgyhoeddwyd y ffïoedd o 1 Medi 2020. Felly, rhwng
mis Gorffennaf a mis Awst, ni fyddai Llywodraeth Cymru yn darparu unrhyw incwm
ychwanegol. Yn yr un modd o ran glan môr Aberafan a lleoliadau amrywiol eraill,
ail-gyflwynwyd y taliadau parcio o 1 Awst 2020, felly byddai cyfnod ym mis
Gorffennaf lle na fyddai Llywodraeth Cymru yn cynnig ad-daliad. Dywedwyd bod
Llywodraeth Cymru yn barod i dderbyn galwadau am gyllid ychwanegol ar gyfer
llai o ymwelwyr ac am yr ail chwarter roedd y cyngor wedi cyflwyno cais gwerth
£181,000 am adferiad. Ychwanegodd swyddogion fod y gorwariant a rhagdybir o
£903,000 ar gyfer gweddill y flwyddyn ariannol ac os bydd arian ychwanegol ar
gael gan Lywodraeth Cymru, byddai rhywfaint o'r gorwariant hwnnw'n cael ei
ad-dalu.
Yn dilyn hyn, mewn
perthynas â chronfeydd pellach posib, nodwyd bod Llywodraeth Cymru, yn y
gyllideb atodol gyntaf, wedi darparu gwerth £180+ miliwn o gyllid ychwanegol ar
gyfer llywodraeth leol; roedd hyn bellach wedi'i gynyddu i £490miliwn ac
roeddent hefyd wedi darparu taliadau ychwanegol, er enghraifft ymestyn Prydau
Ysgol am Ddim drwy wyliau'r ysgol. Nodwyd bod £510miliwn wedi'i gynnwys ar hyn
o bryd yng Nghronfa Caledi Awdurdodau Lleol a allai barhau i gynyddu pe bai
cyfyngiadau symud pellach yn digwydd ac os oedd y gallu ariannol yno i wneud
hynny.
Gofynnodd yr aelodau a
oedd digartrefedd wedi arwain at unrhyw effeithiau ariannol i'r cyngor yn ystod
y misoedd diwethaf ac os nad oedd, a oedd swyddogion yn rhagweld y gallai wneud
hynny wrth symud ymlaen. Cadarnhawyd bod digartrefedd yn rhoi pwysau ychwanegol
gan fod y cyngor wedi rhoi unigolion digartref mewn llety penodol ers dechrau'r
pandemig ym mis Mawrth; fodd bynnag, roedd y rhan fwyaf o'r costau ychwanegol o
ganlyniad i hyn wedi'u had-dalu drwy'r hawliadau misol a gyflwynwyd.
Ychwanegwyd bod y cyngor hefyd wedi bod yn gwneud ceisiadau i Lywodraeth Cymru
am fuddsoddiad cyfalaf ychwanegol i alluogi gwelliannau pellach i'r gwasanaeth
digartrefedd dros weddill y flwyddyn.
Mynegwyd pryderon
ynglŷn â'r effaith ariannol yr oedd Hillside wedi'i chael ar y cyngor, a
dywedodd Swyddogion y byddai'r cyfleuster fel arfer yn cael ei feddiannu'n
llawn yn ystod y flwyddyn, fodd bynnag, o ganlyniad i COVID-19 roedd
cyfyngiadau ar faint o bobl y gellid eu gosod yno, a oedd wedi effeithio ar
lefel yr incwm; fel arfer ni fyddai Hillside yn cael effaith ariannol ar y
cyngor.
Gofynnodd yr aelodau
am ragor o wybodaeth am orwariant Theatr Frenhinol y Dywysoges; roedd yr holl
theatrau wedi'u cau ers mis Ebrill 2020 ac roeddent yn annhebygol o agor cyn y
flwyddyn ariannol nesaf, o ganlyniad roedd incwm wedi'i golli, er bod y cyngor
wedi gwneud rhywfaint o arbedion ar gostau, gan na chynhyrchwyd unrhyw incwm
oherwydd eu bod ar gau. Cadarnhawyd bod y cyngor wedi cael ad-daliad o £76,000
ar gyfer Theatr y Dywysoges Frenhinol rhwng mis Ebrill a mis Mehefin; y golled
incwm net a ragwelwyd ar gyfer gweddill y flwyddyn oedd £62,000. Ychwanegodd
swyddogion fod hyn yn effeithio ar bob theatr yng Nghastell-nedd Port Talbot;
roedd yr effaith ar Ganolfan Gelfyddydau Pontardawe yn llai na'r effaith ar
Theatr y Dywysoges Frenhinol felly ni chafodd ei chrybwyll yn yr adroddiad a
ddosbarthwyd ac roedd Neuadd Gwyn wedi llwyddo i wneud cais am gymorth grant o
£207,000 ar gyfer eleni i wneud iawn am eu colled incwm. Cadarnhaodd swyddogion
fod y cyngor wedi cynnwys cais o fewn y £2.3miliwn ar gyfer yr ail chwarter,
a'i fod yn cynnwys arian ar gyfer y tri mis ychwanegol (mis Gorffennaf i fis
Medi) ar gyfer Theatr y Dywysoges Frenhinol a theatrau eraill yng
Nghastell-nedd Port Talbot; ychwanegwyd ei fod yn ffrwd ariannu wahanol i'r hyn
yr oedd Neuadd Gwyn wedi'i ddefnyddio.
Eglurodd Aelod y
Cabinet dros Gyllid, pan grybwyllwyd gorwariant yn yr adroddiad a ddosbarthwyd,
y byddai weithiau'n cyfeirio at incwm yr oedd y cyngor wedi'i golli ac nid
gorwariant y cyngor yn y gwasanaeth penodol; roedd Aelod y Cabinet wedi bod
mewn cysylltiad â Julie James AS ac roedd yn cyfarfod â Gweinidogion y Cabinet
yn rheolaidd i drafod y materion sy’n ymwneud ag ariannu. Hysbyswyd yr aelodau
hefyd fod y canghellor wedi canslo'r adolygiad tair blynedd o wariant eleni,
ond y byddai'n gwneud datganiad ar 25 Tachwedd 2020.
Diolchodd y pwyllgor
i'r holl staff yn y Gwasanaethau Ariannol am eu gwaith drwy gydol pandemig
COVID-19.
Yn dilyn y broses
graffu, roedd y pwyllgor yn gefnogol o'r cynigion i'w hystyried gan y Cabinet.
Canolfan Ymwelwyr Parc Coedwig Afan - Prosiect Porth Parc Rhanbarthol y
Cymoedd
Derbyniodd yr aelodau
adroddiad ar Ganolfan Ymwelwyr Parc Coedwig Afan, Prosiect Porth Parc
Rhanbarthol y Cymoedd.
Gofynnwyd a allai
Swyddogion ystyried ychwanegu pwyntiau gwefru cerbydau electronig at fanylion y
prosiect gan y byddai'n gyfle a gollwyd i beidio â'u cynnwys. Cadarnhaodd
swyddogion fod cynlluniau ar y gweill i gyflwyno o leiaf un neu ddau bwynt
gwefru cerbydau trydan, ond roeddent yn gweithio ar y capasiti ar hyn o bryd
gan fod angen llawer mwy o bŵer ar y pwyntiau gwefru a byddai angen goleuadau
a chyfleusterau ychwanegol ar gyfer y cartrefi modur hefyd. Ychwanegwyd bod
swyddogion hefyd yn gweithio ar strategaeth ehangach mewn perthynas â phwyntiau
gwefru cerbydau trydan a oedd yn cynnwys eu cyflwyno i'r ardaloedd cyhoeddus ar
draws y Fwrdeistref Sirol.
Mewn perthynas â'r man
chwarae dynodedig, nodwyd nad oedd llawer iawn o arwynebedd i weithio gydag ef
oherwydd gofynion y lleoliad, gan gynnwys bod angen iddo fod o fewn golwg i'r
caffi er mwyn i oedolion fonitro eu plant; fodd bynnag, roedd chwarae antur
wedi cynnwys rhai dyluniadau a fyddai'n cael eu hystyried a bydd y man chwarae
yn addas i bobl anabl a oedd hefyd wedi'i gynnwys yn y dyluniad.
Gofynnodd yr aelodau a
oedd disgwyliadau o ran nifer uchel yn manteisio ar y cartrefi modur ac, os
felly, a ellid cynnwys cyfleusterau ychwanegol pe bai'r galw yno; nodwyd ei bod
yn anodd rhagweld y nifer a fydd yn manteisio arno, ond roedd galw mawr am
archebion ar gyfer safleoedd cartrefi modur yn ddiweddar a bu ymchwiliadau o'r
blaen. Cadarnhaodd swyddogion y byddent yn profi'r farchnad i weld a ellid
ailadrodd hyn mewn meysydd eraill.
Gofynnwyd i swyddogion
faint o gyfranogiad oedd gan yr aelodau lleol wrth gyflawni'r prosiect; bu'n
rhaid datblygu'r prosiect mewn cyfnod byr o amser oherwydd y cysylltwyd â ni ym
mis Hydref 2020 a oedd yn golygu nad oedd cyfnod ymgynghori helaeth a
datblygwyd y manylion o brofiad y swyddogion twristiaeth yn seiliedig ar yr hyn
a grybwyllwyd yn y gorffennol. Fodd bynnag, yn yr ystyr ehangach, bydd cyfle i
ymgysylltu ag aelodau lleol Cwm Afan gan fod cynnig gyda Cyfoeth Naturiol Cymru
(CNC) ynghylch prif gynllun ar gyfer Cwm Afan.
Yn dilyn y broses
graffu, roedd y pwyllgor yn gefnogol o'r cynigion i'w hystyried gan y Cabinet.