Agenda item

Rhoddwyd trosolwg i'r Aelodau o sefyllfa bresennol y gwasanaethau yn y maes Gofal Strydoedd a sut roedd gwasanaethau'n cael eu darparu wrth i'r cyngor symud tuag at gyfnod adfer yr argyfwng coronafeirws.

Cyflwynodd swyddogion graff o absenoldeb sy'n gysylltiedig â COVID-19 ym maes gwasanaeth Gofal Strydoedd i'r pwyllgor, a gynhwysir yn Atodiad A yr adroddiad a ddosbarthwyd. Tynnwyd sylw at y ffaith ei bod hi'n ofynnol cofnodi a choladu absenoldebau sy'n gysylltiedig â COVID-19 yn wythnosol, ac roedd Swyddogion wedi bod yn gwneud hynny ers 13 Mawrth 2020. Dangosodd y graff sut roedd absenoldebau COVID-19 wedi amrywio ac yn benodol, sut roedd cyfradd yr absenoldebau'n datblygu tua diwedd mis Mawrth, cyn i'r cyfyngiadau symud gael eu cyflwyno. Fel sy'n amlwg yn y graff, dywedwyd mai'r elfen fwyaf sy'n gysylltiedig ag absenoldebau COVID-19 ar gyfer Gofal Strydoedd oedd y rheini a oedd yn gwarchod, ac mae'r rhan fwyaf o absenoldebau bellach o ganlyniad i warchod. Fodd bynnag, nodwyd y disgwylir i'r  adolygiad nesaf ar gyfer y rheini sy'n gwarchod gael ei gynnal ar 16 Awst 2020, gyda llythyrau'n cael eu hanfon yr wythnos cyn hynny, a fyddai'n rhoi gwell dealltwriaeth o'r effaith.

Yn dilyn hyn, cyflwynwyd sefyllfa darparu gwasanaethau Gofal Strydoedd i'r Pwyllgor, a gynhwysir yn Atodiad B o'r adroddiad a ddosbarthwyd, a oedd yn cwmpasu'r holl wasanaethau yng nghylch gwaith Gofal Strydoedd. Aeth swyddogion drwy rai o'r sylwadau ar y statws sydd ohoni yn fyr gan ddiweddaru'r Aelodau lle yn ôl yr angen.

O ran glanhau traethau, soniwyd bod y gwasanaeth yn gweithredu fel arfer, ond roedd rhagor o adnoddau'n cael eu defnyddio gan fod y gwasanaeth yn ceisio dal i fyny â chlirio gwastraff oherwydd bod mwy o bobl yn ymweld â'r traeth ac nid oeddent yn cael gwared ar eu sbwriel.

Hysbyswyd yr Aelodau fod y canolfannau ailgylchu wedi agor ar 26 Mai 2020 a bod system archebu wedi'i chyflwyno lle gallai'r cyhoedd archebu slot amser o 15 munud i ollwng eu hailgylchu. Nodwyd bod y system yn gweithio'n dda iawn, a bod cynghorau eraill ledled Cymru yn ystyried cadw eu systemau archebu ar waith ar gyfer y dyfodol. Tynnodd swyddogion sylw at y ffaith y gallai Cyngor Castell-nedd Port Talbot hefyd ystyried cadw eu system archebu.

Dywedwyd wrth y Pwyllgor fod y prosiect goleuadau stryd gwerth £1 miliwn yn mynd rhagddo, lle byddai rhagor o oleuadau LED yn cael eu cyflwyno yn lle’r goleuadau defnydd ynni uchel. Soniwyd bod y contract wedi dechrau yn ystod yr wythnos a ddechreuodd ar 13 Gorffennaf 2020 a bod y contractwr wedi dechrau cwblhau'r profion trydanol cyn dechrau gosod goleuadau newydd yn lle'r hen rai.

Tynnwyd sylw at y ffaith bod casgliadau ailgylchu a gwastraff yn faes yr oedd y gwasanaeth Gofal Strydoedd wedi'i flaenoriaethu, gyda staff yn gweithio'n galed iawn dros gyfnod y cyfyngiadau symud i gadw'r gwasanaeth i fynd ac i ddelio â'r cynnydd mewn gwastraff ac ailgylchu a gynhyrchwyd.

Soniwyd bod storfeydd a phrynu wedi chwarae rhan bwysig wrth helpu gyda PPE ac offer, nid yn unig i Gyfarwyddiaeth yr Amgylchedd ond hefyd wrth gynorthwyo meysydd eraill ar draws y cyngor.

Esboniodd swyddogion fod mwy o bwysau wedi bod ar y gwasanaeth cynnal a chadw coed i docio coed a oedd wedi gordyfu ar hyd priffyrdd oherwydd bysus deulawr ychwanegol, gan fod llawer o'r llwybrau bysus unllawr wedi'u newid yn rhai bysus deulawr. Nodwyd y bu'n rhaid cwblhau llawer o waith mewn cyfnod byr o amser i wneud y llwybrau hynny'n ddiogel i'r cyhoedd.

Hysbyswyd yr Aelodau bod gorfodi gwastraff ar waith, ond bod oedi o 72 awr cyn agor bagiau gwastraff gan fod angen i'r broses bellach fod yn un llawer mwy pwyllog a gofalus oherwydd y feirws. Soniwyd hefyd, gan fod y cyhoedd wedi'i gwahardd rhag defnyddio adeiladau'r cyngor, nad oedd cyfweliadau PACE wedi'u cynnal. Fodd bynnag roedd y staff ar hyn o bryd yn edrych ar drefniadau i ddefnyddio'r cyfleusterau yng Nghanolfan Ddinesig Castell-nedd fel y gellid parhau â'r cyfweliadau.

O ran rheoli datblygiad systemau draenio tir a phriffyrdd, dywedwyd y byddai Mike Roberts a Dave Griffiths yn adolygu'r swyddogaeth gorfodi draenio tir i weld a fyddai'n well iddi fod yn rhan o'r isadran briffyrdd a draenio, er effeithlonrwydd. Nodwyd y byddai'r gweithdrefnau angenrheidiol yn cael eu cynnal yn dilyn yr adolygiad er mwyn i'r swyddogaeth symud pe bai angen.

Nodwyd mai'r brif broblem sy'n effeithio ar wasanaethau oedd y broblem 'tri mewn cab'; fe'i nodwyd mewn adroddiad am yr egwyddor rhagofal, ac fe'i newidiwyd fel na allai mwy na dau weithiwr fod mewn cab, gyda'r rhan fwyaf o gynghorau eraill yng Nghymru yn rhoi'r un gweithdrefnau ar waith. O ran casglu gwastraff, roedd hyn yn golygu bod angen i'r trydydd gweithiwr fod mewn cerbyd arall y dywedwyd ei fod wedi cael effaith sylweddol ar yr adnoddau sydd ar gael ar gyfer meysydd gwasanaeth eraill; fodd bynnag, nodwyd mai'r ffactor cadarnhaol a gafwyd o hyn fu cynnal y gwasanaeth casglu gwastraff hanfodol, drwy gydol cyfnod y cyfyngiadau symud. Dywedodd Swyddogion, wrth i'r cyfyngiadau symud gael eu codi ac wrth i fwy o wasanaethau ddechrau gweithredu eto, fod y galwadau ar adnoddau mewnol yn cynyddu gan olygu adnoddau cyfyngedig i rai meysydd gwasanaeth fel torri glaswellt, gwaredu deunydd sydd wedi'i dipio'n anghyfreithlon a chasglu sbwriel. I gloi, dywedodd Swyddogion eu bod wedi cysylltu â'r Undebau Llafur i gael gwybod a ellid rhoi tri gweithiwr mewn cab a fyddai'n lliniaru’r sefyllfa o ran adnoddau; fodd bynnag, dywedwyd mai sicrhau diogelwch staff oedd y ffactor pwysicaf, felly byddai angen adolygu asesiadau risg a mesurau lliniaru.

Gofynnodd yr Aelodau a oedd y gwasanaeth wedi derbyn llawer o gwynion ynghylch triniaeth chwynladdwr, ac atebodd Swyddogion nad oeddent wedi cael llawer, ond eu bod wedi cael rhai ymholiadau yn gynharach yn y tymor, mewn perthynas â defnyddio plaladdwyr ac ymylon ffyrdd. Yn dilyn yr ymholiad ynghylch ymylon ffyrdd a sut cawsant eu rheoli, dywedodd Swyddogion eu bod yn cynnal trafodaethau â chydweithwyr yn y maes Cynllunio a Bioamrywiaeth ynghylch ehangu nifer yr ymylon ffyrdd a reolir gan fioamrywiaeth. Ychwanegwyd ei bod wedi mynd yn anos goruchwylio contractwyr a darparu adnoddau ar gyfer triniaeth chwynladdwr oherwydd y feirws.

Gofynnwyd i swyddogion a fyddai gweithwyr mewn canolfannau ailgylchu'n cael unrhyw fath o gysgod, yn dilyn arsylwadau nad oedd unman iddynt gysgodi rhag y glaw a'r tywydd oer ar hyn o bryd. Nodwyd bod y contractwr yn fodlon ar y trefniadau lles ar gyfer staff drwy'r haf, ond y disgwylid i gontract newydd ddechrau ar 1 Hydref 2020 a oedd yn cynnwys bwth i weithwyr wrth fynedfa'r canolfannau.

Dangosodd yr Aelodau ddiddordeb mewn gweld y data o wastraff ac ailgylchu'r CDGC yn ystod cyfnod y cyfyngiadau symud. Soniwyd y bydd Aelodau'n derbyn ffigurau mewn adroddiad perfformiad chwarterol sydd ar ddod, a fydd yn dangos ffigurau gwastraff a'r effaith y mae COVID-19 wedi'i chael ar y ffigurau hynny. Dywedodd swyddogion eu bod yn ymwybodol bod COVID-19 wedi cael effaith ar y ffigurau ers mis Mawrth 2020, o edrych yn ôl ar ffigurau'r llynedd (2019/20) o'u cymharu â'r data yr oeddent wedi bod yn ei goladu'n ddiweddar. Ychwanegwyd y bydd yr adroddiad perfformiad chwarterol yn rhoi darlun cyffredinol yn ogystal â chyfle i ymchwilio i bob effaith unigol.

Cafwyd trafodaeth ynglŷn â gwastraff dillad a manteision ailddefnyddio dillad drwy fynd â nhw i siopau neu ddefnyddio 'Cash for Clothes' yn lle ailgylchu. Soniwyd ei bod yn arbennig o bwysig lledaenu ymwybyddiaeth o fudd ailddefnyddio gan y bu cynnydd yn nifer y bobl a oedd am gael gwared ar ddillad.

Yn dilyn craffu, cytunwyd i nodi'r adroddiad.

Diolchodd y Pwyllgor i'r gwasanaeth Gofal Strydoedd am eu holl waith caled yn ystod argyfwng COVID-19 a gofynnwyd i Mike Roberts, Pennaeth Gofal Strydoedd, drosglwyddo'r neges i'w dimau.