Manylion y penderfyniad

Darparodd Ian Williams, Rheolwr Datblygu Portffolio Bargen Ddinesig Bae Abertawe yr wybodaeth ddiweddaraf am Achos Busnes Portffolio'r Fargen Ddinesig yr oedd angen ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU.

Gofynnodd yr aelodau pa mor gadarn yw'r achos busnes mewn termau ariannol.

Dywedodd swyddogion ei fod yn fforddiadwy o hyd, y mae'r achos busnes yn cadarnhau hyn. Fodd bynnag, mae heriau a mesurau lliniaru'n parhau ac mae risgiau a materion o hyd ar gyfer y rhaglen gyflawni ond ar hyn o bryd mae'n parhau i fod yn fforddiadwy ar draws yr holl raglenni a phrosiectau.

Gofynnodd yr aelodau a yw'r adroddiad yn gipolwg ar fisoedd yn ôl. Cadarnhaodd swyddogion ei fod yn seiliedig ar ffurflenni chwarter 3 2023/24.

Nododd yr aelodau y gallent gael diweddariad gwell yn y cyfarfod craffu nesaf lle gall aelodau ofyn am faterion fforddiadwyedd yr achos busnes.

Dywedodd swyddogion fod adroddiadau ariannol rheolaidd yn cael eu llunio bob chwarter. Ychwanegodd swyddogion hefyd, pan ysgrifennwyd yr achosion busnes sawl blwyddyn yn ôl, fod y gwerth i'r economi, y gwerth i'r darparwyr arweiniol, y rhanddeiliaid dan sylw a'r buddiolwyr ohono yn uwch heddiw nag yr oedd ychydig flynyddoedd yn ôl am sawl rheswm, mewn rhai achosion.

Defnyddiodd swyddogion yr enghreifftiau o'r Rhaglen Cefnogi Arloesi a Thwf Carbon Isel, yn benodol Canolfan Dechnoleg y Bae a’r prosiect datgarboneiddio dur (SWITCH). Mae'n debygol bod ganddynt bellach fwy o werth economaidd na phan ddatblygwyd yr achos busnes dair blynedd yn ôl. Mae hyn yn golygu, er y gall costau gynyddu, y bydd yr elw economaidd y bydd yr adeiladau hynny'n ei gynhyrchu yn uwch i'r rhanbarth.

Dywedodd swyddogion y bydd yn rhaid iddynt fod yn llwyr ymwybodol o'r hyn sy'n digwydd yn yr ystyr hwnnw a nodwyd mai fforddiadwyedd yw'r peth pwysig, ac mae ganddynt fecanwaith i wirio hynny trwy'r monitro ariannol chwarterol yn ogystal â diweddariadau achosion busnes ymysg eraill, i sicrhau eu bod yn hyfyw ac yn fforddiadwy o hyd a'u bod yn cael eu cyflawni fel y cynlluniwyd.

Nododd yr aelodau, oherwydd y cychwynnwyd ar nifer o achosion busnes tua 2017, mae cymdeithas a'r byd busnes wedi newid yn llwyr. Gofynnodd yr aelodau pa mor berthnasol yw'r Fargen Ddinesig heddiw o ran yr hyn a gynhyrchwyd bryd hynny a'r hyn sydd yma nawr.

Dywedodd yr aelodau hefyd, er bod swyddogion yn ymgymryd â mesurau lliniaru i roi prosiectau mewn sefyllfa i gael y budd gorau o'r hyn sy'n cael ei wneud, roedd yr aelodau'n teimlo bod angen iddynt ddeall beth yw'r newid yn yr achos busnes hwnnw, fel eu bod yn gwybod beth sy'n cael ei wneud.

Cytunodd swyddogion â hyn a chyfeiriwyd at y weithdrefn rheoli newid sydd ar waith i nodi'r newidiadau hynny. Rhoddodd swyddogion yr enghraifft, ar gyfer Prosiect Morol Doc Penfro, nad oedd gwynt ar y môr yn rhan o'r prosiect yn wreiddiol. Ond aeth y prosiect trwy broses rheoli newid i ymgorffori hynny ynddo. Arhosodd yr amlen ariannol yr un peth ar gyfer y prosiect, ond newidiodd y ffocws, a'r hyn a fyddai'n digwydd wedyn yw byddai'r enillion ar hynny yn llawer uwch na'r hyn a gynlluniwyd yn wreiddiol. Cyfeiriodd swyddogion at SWITCH a nodwyd bod angen dwysach yn y rhanbarth oherwydd y sefyllfa gyda Tata Steel.

Dywedodd swyddogion fod yn rhaid i gam dau Yr Egin sicrhau ei fod yn hyfyw a'i fod yn cyd-fynd â busnesau ac anghenion y brifysgol a bod pob prosiect yn profi dulliau rheoli newid a bod swyddogion yn cefnogi'r prosiectau hynny trwy'r broses honno.

Dywedodd yr aelodau y bu brys i adeiladu swyddfeydd yn y gobaith ein bod yn dychwelyd i ddefnydd swyddfeydd cyn y pandemig, a'u bod yn pryderu nad oes llawer o dystiolaeth i brofi y bydd pethau'n dychwelyd i'r lefel honno. Roedd yr aelodau'n falch bod swyddogion yn ymchwilio ac yn adrodd yn ôl oherwydd dyna'r pethau parhaus a fydd o bwys ar ôl i'r holl brosiectau hyn gael eu hadeiladu'n wreiddiol.

Cytunodd swyddogion fod pwrpas yr adeiladau a'r math o le sydd ynddynt yn bwysig a defnyddiodd Yr Egin fel enghraifft, sydd wedi profi yng Ngham Un ei fod wedi bod yn agos at ddeiliadaeth lawn trwy gydol y pum mlynedd gyfan o weithredu. Mae gan Ganolfan Dechnoleg y Bae labordy y mae ei angen ar ddiwydiant ac mae rhandai Prosiect Morol Doc Penfro ar safle lle mae angen iddynt weithio mewn cydweithrediad â phartneriaid eraill i roi technoleg yn y Môr Celtaidd. Dywedodd swyddogion fod rhesymau da dros gael y safleoedd hyn, ond mae'n ymwneud ag addasu a sicrhau bod yr hyn y cofrestrwyd ar ei gyfer ychydig flynyddoedd yn ôl yn hyfyw o hyd ac yn addasu ac yn sicrhau eu bod yn newid i angen y busnes.

Nodwyd yr adroddiad.